موتورسواری زنان؛ امید به رهایی از ترمزهای تبعیض
چرا موتورسواری زنان در ایران، فراتر از یک انتخاب، نماد رهایی از تبعیض و دستیابی به آزادی حرکت است. مزایا، تجربیات و تاریخچه این حق را بخوانید.
«موتورسواری زنان»، حقی که سال‌ها از زنان این سرزمین دریغ شده بود، ولی در این روزهای پرحادثه شهریور ۱۴۰۴، طعم شیرین واقعیت را چشید.
اخبار سبز کشاورزی؛ سال‌ها مقاومت در برابر محدودیت‌های سلیقه‌ای، زنانی جسور و مطالبه‌گر را پرورانده است که حتی در غیاب گواهینامه، باز هم این وسیله نقلیه محبوب را انتخاب می‌کنند. اما آیا نبودِ منع قانونی، به معنای دسترسی بی‌دغدغه است؟
بیشتر بخوانید:موتورسواری زنان؛ از اختلاف نظر‌ها تا اصلاح قوانین!
چرا موتورسواری زنان، فراتر از یک انتخاب تفریحی است؟
آنچه در ادامه می‌خوانید، روایتی است از زنانی که موتورسواری را نه فقط یک انتخاب، بلکه راهی برای رهایی از بندهای محدودیت، دستیابی به استقلال و تجربه‌ای نو از ارتباط با شهر می‌دانند.
موتورسواری: علاج تأخیرهای بی‌پایان و فرسایش روح
«مهسا»، پرستار پرکار، با وجود داشتن خودرو، موتورسیکلت را به دلیل فرسودگی ناشی از رانندگی و ترافیک، و همچنین تأخیرهای اجتناب‌ناپذیر در رسیدن به محل کار، انتخاب کرده است.
او که گواهینامه موتورسیکلت ندارد، با وجود ترس از قوانین، از مزایای آن بهره‌مند است. جالب اینجاست که حتی برخی افسران راهنمایی و رانندگی نیز با رویکردی حمایتی با موتورسواران زن مواجه می‌شوند و بر لزوم فراهم شدن شرایط قانونی برای آنان تأکید دارند.
مقرون‌به‌صرفه، سریع، و دوستدار محیط زیست: مزایای اقتصادی موتورسواری
در شرایط اقتصادی کنونی که هزینه‌های نگهداری و سوخت خودرو سرسام‌آور است، موتورسیکلت به گزینه‌ای اقتصادی تبدیل شده است.
«مهسا» کاهش چشمگیر هزینه‌های رفت‌وآمد، از جمله هزینه پارک و جریمه‌های احتمالی را تجربه کرده است. این در حالی است که هیچ برخورد قهری نیز با وی صورت نگرفته است.
ارتباط بی‌واسطه با نبض شهر: تجربه‌ای فراتر از چهار چرخ
در عصری که خودروهای تک‌سرنشین بخش عمده‌ای از ترافیک را تشکیل می‌دهند و ضعف ناوگان حمل‌ونقل عمومی، زنان را به سمت خودروهای شخصی سوق می‌دهد، «پرستو»، موتورسوار ۳۱ ساله، با دور زدن ترافیک، زمان خود را مدیریت می‌کند.
او از موتورسواری به عنوان تجربه‌ای شگفت‌انگیز یاد می‌کند؛ تجربه‌ای که ارتباطی بی‌واسطه با محیط پیرامون، تابش خورشید، فواره‌های شهر و وزش باد در موهایش را برایش به ارمغان آورده است. این ارتباط، فراتر از تجربه‌هایی است که در خودرو داشته است.
اولین گواهینامه موتور: رویایی که به حقیقت می‌پیوندد؟
«زینب»، رویای دیرینه‌اش برای موتورسواری، پس از سال‌ها محدودیت‌های عرفی و سلیقه‌ای، جان تازه‌ای گرفته است. او که در میان ترافیک سنگین، زنی موتورسوار را دیده، انگیزه یافته تا نخستین موتور زندگی‌اش را خریداری کند.
اگرچه خبر صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان امیدبخش است، اما تحقق آن در گرو بوروکراسی اداری و هماهنگی بین‌دستگاهی است.
آیا زینب، همانند «شوکت‌الملوک جهانبانی» در تاریخ، نامش در کنار اولین گواهینامه‌های موتورسیکلت زنان ثبت خواهد شد؟
زنان موتورسوار: الگوی قانونمندی و نظم
«پریسا» که پیشتر از موتورسواران پرخطر واهمه داشت، با مشاهده قانونمندی و بی‌خطری یک زن موتورسوار، نگاهش به این وسیله نقلیه تغییر کرده است. این مشاهدات نشان می‌دهد که موتورسواری زنان می‌تواند به پذیرش عمومی این وسیله نقلیه کمک کند.
حتی افسران راهنمایی و رانندگی نیز بر این باورند که زنان موتورسوار، برای جلوگیری از توقیف، تمایل بیشتری به رعایت قوانین دارند. تجربیات و آمارها نیز نشان‌دهنده قانونمندی چشمگیر زنان در مقایسه با مردان است.
از دامن‌های چندلایه تا آزادی حرکت: تاریخچه مبارزه برای استقلال
تاریخ گواه آن است که محدودیت در حرکت، همواره با محدودیت‌های اجتماعی همراه بوده است. از زین‌های تک‌روی اسب تا لباس‌های دست‌وپاگیر، زنان همواره با موانعی برای حضور اجتماعی روبرو بوده‌اند. انقلاب صنعتی و تحولات متعاقب آن، از جمله تغییر در پوشاک زنان، به آنان امکان حرکت و حضور در اجتماع را داد.
در ایران نیز، تلاش برای آزادی حرکت از دوره قاجار آغاز شد و با مدرن‌سازی شهرها در دوره پهلوی اول، حضور زنان در اجتماع پررنگ‌تر شد و نیاز به وسایل نقلیه را افزایش داد.
در سال ۱۳۱۹، «شوکت‌الملوک جهانبانی» یکی از اولین زنانی بود که گواهینامه دریافت کرد. پس از انقلاب ۵۷، ممنوعیت استفاده از دوچرخه و موتور، دسترسی زنان به حمل‌ونقل پاک و سریع را محدود کرد. اما زنان با پویش‌هایی چون «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» و شعار «رکاب‌بزن زن»، مقاومت خود را نشان دادند.
حال، با اعلام معاونت پارلمانی ریاست‌جمهوری مبنی بر عدم وجود منع قانونی برای موتورسواری زنان، فصلی نوین در آزادی حرکت زنان ایران آغاز شده است. باید منتظر ماند و دید که این هماهنگی بین‌دستگاهی، چگونه به صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان منجر خواهد شد و موانع تبعیض‌آمیز را برای همیشه از میان برخواهد داشت.
