برای پست گذاشتن در اینستاگرام هم باید مجوز بگیریم؟
طرح صیانت ۳ دوباره برگشت؟ نگرانی مردم از مجوز اجباری صداوسیما برای فعالیت در فضای مجازی
طرح صیانت ۳ با تمرکز بر واگذاری تنظیمگری فضای مجازی به صدا و سیما دوباره خبرساز شد؛ طرحی که نگرانی کاربران از محدودیت، فیلترینگ و مجوز اجباری را افزایش داده است.
بازگشت زیرپوستی «طرح صیانت ۳» زنگ خطر تازهای را برای کاربران فضای مجازی به صدا درآورده است؛ طرحی که اینبار نه با نام فیلترینگ، بلکه با برچسب «تنظیمگری صوت و تصویر فراگیر» مطرح شده و افکار عمومی را نگران محدودیتهای گستردهتر در اینترنت و شبکههای اجتماعی کرده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ بر اساس تفسیرهای منتشرشده از مفاد این طرح، کاربران رسانههای اجتماعی کاربرمحور مانند اینستاگرام، یوتیوب، فیسبوک و حتی بخشهایی از تلگرام، برای فعالیت مؤثر در این پلتفرمها باید از سازمان صدا و سیما مجوز دریافت کنند؛ موضوعی که در صورت اجرا، میتواند نقطه عطف جدیدی در محدودسازی فضای مجازی کشور باشد.
صدا و سیما؛ تنظیمگر انحصاری فضای مجازی؟
گزارش روزنامه اعتماد به نقل از رئیس سازمان صدا و سیما نشان میدهد رویکرد طراحان این طرح، سپردن کامل وظیفه تنظیمگری شبکه نمایش خانگی و فضای مجازی به صدا و سیما است. پیمان جبلی در واکنش به انتقادات گفته است: «فضای مجازی و شبکه نمایش خانگی به ابزار جلوگیری از تخلف نیاز دارد» و بر همین اساس، باید رگولاتوری این حوزه به صدا و سیما واگذار شود.
این در حالی است که منتقدان اعتقاد دارند چنین دیدگاهی، بهجای ایجاد نظم، به تمرکز قدرت و محدودسازی آزادیهای مشروع کاربران منجر خواهد شد؛ آن هم از سوی نهادی که پیشتر نیز در مواجهه با مطالبات عمومی حوزه ارتباطات، رویکردی یک سویه داشته است.
واکنش نمایندگان مجلس به طرح صیانت ۳
در شرایطی که برخی جریانهای رادیکال در تلاشاند نسخه جدیدی از طرح صیانت را دوباره به مجلس بیاورند، تعدادی از نمایندگان مجلس دوازدهم در گفتوگو با «اعتماد» تأکید کردهاند که اکثریت نمایندگان موافق تصویب چنین طرحی نیستند.
احمد فاطمی، نماینده مجلس، با اشاره به فضای عمومی پارلمان گفته است: حتی اگر چنین طرحی وجود داشته باشد و هدف آن محدودسازی اینترنت و رسانهها باشد، بعید است با نظر مثبت مجلس مواجه شود؛ چراکه نگاه غالب نمایندگان، حفظ آزادیهای مشروع و جلوگیری از ایجاد محدودیتهای غیرضروری در فضای مجازی است.
تجربه شکستخورده محدودسازی اینترنت
به گفته این نماینده مجلس، تلاش برای محدود کردن فضای مجازی پیش از این نیز بارها تکرار شده و هر بار شکست خورده است. او تأکید میکند که رویکردهای سلبی نهتنها نیاز واقعی مردم نیست، بلکه تنها نتیجه آن افزایش هزینههای زندگی، رشد بازار فیلترشکنها و نارضایتی عمومی بوده است.
هشدار حقوقدانان؛ مجوز برای کاربر، مجوز برای پلتفرم
کامبیز نوروزی، حقوقدان و کارشناس رسانه، از جمله چهرههایی است که نسبت به تبعات حقوقی طرح صیانت ۳ هشدار داده است. او مینویسد: بر اساس تفسیر مفاد این طرح، کاربران شبکههای اجتماعی کاربرمحور برای فعالیت باید از صدا و سیما مجوز بگیرند و حتی خود پلتفرمها نیز برای ادامه فعالیت در ایران ملزم به اخذ مجوز رسمی خواهند بود.
به گفته نوروزی، سایتهایی مانند دیوار و آپارات نیز موظف میشوند احراز هویت کامل کاربران را اجرا کنند و هیأتهای بدوی و عالی رسیدگی به تخلفات، مستقیماً از سوی رئیس سازمان صدا و سیما منصوب میشوند؛ موضوعی که نگرانیها درباره استقلال، شفافیت و حقوق شهروندی را تشدید میکند.
نگرانی جامعه مدنی؛ فیلترینگ بیشتر، نارضایتی گستردهتر
با کنار هم قرار دادن این مفاد، روشن است که نگرانی تحلیلگران، فعالان جامعه مدنی و شهروندان، نه اغراقآمیز بلکه مبتنی بر تجربههای گذشته است. اگر تولید و انتشار هر محتوایی در فضای مجازی منوط به دریافت مجوز از صدا و سیما شود، نتیجهای جز افزایش فیلترینگ، محدودیتهای شدیدتر و شکاف عمیقتر میان حاکمیت و جامعه در پی نخواهد داشت.
طرح صیانت ۳، اگرچه با نامی جدید و ادبیاتی نرمتر بازگشته، اما در محتوا همچنان همان مسیر قدیمی محدودسازی اینترنت را دنبال میکند؛ مسیری که بارها آزموده شده و هزینه آن را مستقیم مردم پرداختهاند. حال باید دید آیا اینبار نیز مخالفت افکار عمومی و رویکرد غالب مجلس، مانع از تکرار یک تجربه پرهزینه دیگر خواهد شد یا نه.
