اصول هرس زمستانی درخت‌های میوه

پرورش درختان میوه یک تمایل بلندمدت و گاه تا پایان عمر یک انسان است. بسیاری از افراد علاقه‌مند به کاشت درختان میوه، گاه درختی را به نام فرزند خود و برای او می‌کارند تا در آینده بتواند از میوه آن مصرف کند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ برخی از باغداران، اولین درخت‌های خود را در زمان کودکی و به کمک پدر و مادر خود کاشته و همچنان از آن‌ها نگهداری می‌کنند. طبیعی است که درخت‌های میوه مانند سایر موجودات زنده نیازمند مراقبت‌های ویژه هستند که یکی از این موارد، هرس این درخت‌ها است. هرس استفاده می‌شود برای شکل‌دهی، افزایش میوه، جوان‌سازی و هر آنچه که بتواند به عمر درخت بیفزاید.

مراقبت از درخت‌های میوه در هر سطح و میزان چندان کار مشکلی نیست، اما نیازمند برخی از توجه‌های ویژه است. به همراه اطمینان از وجود آب و موادغذایی کافی، انجام هرس‌های مناسب با نیاز درخت به سلامت آن کمک می‌نماید. یک باغدار باید طی گذشت سال‌ها بیاموزد که با مراقبت در هرس کردن، درختی بزرگ‌تر با میوه‌های بهتر داشته باشد.

مزایای هرس

تنها هدف هرس کردن، کم کردن میزان شاخ‌وبرگ درخت نیست، اگر چه با این روش شرایط عبور نور بیشتر به قسمت‌های داخلی و کمک به رسیدن میوه‌های شاخه‌های درونی آن مهیا می‌شود. با عبور هوا به بخش‌های داخلی به سیستم ایمنی درخت و مقابله با بیماری‌های اکثراً قارچی کمک می‌شود. با اجرای هرس صحیح در درختان میوه، غنچه‌های بیشتری تبدیل به میوه می‌شوند و شاخه‌ها را محکم‌تر می‌نماید تا توان تحمل بار بیشتری داشته باشند.

نکته کاربردی دیگر آن است که برداشت میوه با وجود فضای کافی در شاخه‌های داخلی با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد.

هرس زمستانی

شاید بتوان با گرفتن یک قیچی‌ باغبانی در هر زمانی اقدام به هرس درختان میوه کرد اما قطعاً آسیب‌هایی به آنها وارد می‌شود. بهترین زمان برای هرس درختان میوه، به چندین دلیل، فصل زمستان است. معمولا باغداران در فصل زمستان فرصت کافی دارند و هرس را با دقت بیشتری انجام می‌دهند. نکته دیگر عاری بودن درخت از برگ و مشاهده آسان‌تر شاخه‌ها است، چرا که بدین ترتیب می‌توان بهترین شاخه‌ها را انتخاب کرد.

در ماه‌های زمستان(دی و بهمن)، درخت‌ها در خواب کامل قرار دارند و عکس‌العملی مناسب به نتایج هرس از خود نشان می‌دهند. هرس کردن درخت‌ها در سرمای زمستان موجب کاهش خطر انتقال بیماری‌ها می‌شود، ضمن آن که به درخت اجازه می‌دهد تا به کندی و قبل از فرارسیدن زمان بیداری و رشد بهاره، به ترمیم خود بپردازد.

اصول هرس زمستانی

صدها سال است که انسان‌ها به هرس درخت‌ها می‌پردازند که به‌تدریج شکل کامل و پیچیده پیدا کرده، اما کافی است که باغداران به چند روش و تکنیک توجه کنند که عبارتند از:

قطع شاخه‌های شکسته؛ معمولا چنین شاخه‌هایی می‌توانند زمینه‌ساز آلودگی به عفونت‌ها باشند. چنانچه شاخه آسیب‌دیده بزرگ باشد می‌توان آن را ترمیم و مداوا کرد و اگر قطر آن‌ها کمتر از پنج سانتی‌متر باشد می‌توان آن‌ها را قطع نمود.

حذف شاخه‌های مماس؛ سائیدن شاخه‌ها روی یکدیگر می‌تواند عامل ایجاد زخم و ورود عوامل بیماری‌زا به درون درخت گردد، بنابراین بهتر است که چنین شاخه‌هایی حذف و تماس آن‌ها برطرف شود.

حذف شاخه‌های درونی؛ شاخه‌هایی که در بخش‌های داخلی درخت و به سمت مرکز آن رشد می‌کنند معمولا موجب مزاحمت برای شاخه‌های دیگر می‌شوند. این شاخه می‌توانند تولید سایه روی سایر میوه‌‎ها کرده و مانع از رسیدن آن‌ها شوند.

حذف این شاخه‌ها به خشک شدن قسمت‌های داخلی درخت پس از بارندگی کمک می‌نماید و موجب حذف قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها روی برگ‌ها و میوه‌ها می‌شود.

حذف شاخه‌های افقی و رو به پایین؛ شاخه‌های افقی یا رو به پایین اغلب به دلیل سنگین شدن میوه‌ها شکسته می‌شوند، پس بهتر است شاخه‌هایی با زاویه 45 تا 60 درجه انتخاب شوند و شاخه‌های افقی حذف شوند.

حذف شاخه‌های عمودی؛ این نوع از شاخه‌ها معمولا یک‌ساله بوده و ویژگی میوه‌دهی ندارند بنابراین بهتر است که هرس شوند.

هرس درخت‌های جوان و مسن

بهتر است که درخت‌های جوان قبل از بیدار شدن و خروج برگ‌ها هرس شوند. برای این کار کافی است که تعداد اندکی از شاخه‌های قوی انتخاب و شاخه‌های ضعیف حذف شوند. روی هر شاخه باید 4 تا 5 جوانه باقی بماند؛ تا موجب تحریک ریشه‌ها برای فعالیت گردند. در درخت‌های مسن و میوه‌دهنده، باید برای شاخه‌های دو ساله، 4 تا 5 جوانه باقی بماند و بقیه شاخه هرس شود. هرچند جوانه‌های برگ و میوه‌دهنده بر این شاخه چندان قابل شناسایی نیست.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۸۱- آذر ۱۴۰۲