بحران خاموش گندم در روز ملی نان: چرا سفره ایرانی کوچک می‌شود؟
امروز، ۳۱ فروردین ماه، روز ملی گندم و نان است؛ روزی که یادآور اهمیت استراتژیک گندم به‌عنوان قوت لایموت مردم ایران است
امروز، ۳۱ فروردین ماه، روز ملی گندم و نان است؛ روزی که یادآور اهمیت استراتژیک گندم به‌عنوان قوت لایموت مردم ایران است.
اخبار سبز کشاورزی؛ نان، این برکت همیشگی سفره‌های ما، کالایی نیست که بتوان به سادگی از آن صرف‌نظر کرد؛ اما متاسفانه در سال جاری شاهد سایه سنگین بحران بر تولید این محصول حیاتی در کشور هستیم. کاهشی چشمگیر در تولید گندم، زنگ خطری جدی را برای امنیت غذایی کشور به صدا درآورده است.
کاهش نگران‌کننده تولید: ریشه مشکل کجاست؟
بر اساس اظهارات محمد جواد عسگری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، پیش‌بینی می‌شود تولید گندم کشور در سال زراعی جاری (۱۴۰۳)، از حدود ۱۵ میلیون تن سال گذشته به رقمی بین ۸ تا ۹ میلیون تن کاهش یابد. این افت قابل توجه، عمدتاً ناشی از عوامل اقلیمی همچون عدم بارش‌های مناسب در ابتدای فصل کشت و تداوم خشکسالی در مناطق مختلف کشور است که تاثیر مستقیمی بر عملکرد مزارع گندم داشته است.
تناقض استراتژیک: اهمیت گندم و بی‌رغبتی کشاورزان
گندم، به عنوان یک محصول کشاورزی کاملاً استراتژیک، نقش محوری در امنیت غذایی و استقلال کشور دارد. با این حال، شاهد بی‌رغبتی کشاورزان به کشت این محصول هستیم. یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع، پایین بودن قیمت خرید تضمینی گندم توسط دولت است. قیمتی که به گفته کارشناسان، انگیزه کافی را برای کشاورزان در مواجهه با هزینه‌های بالای تولید و ریسک‌های ناشی از خشکسالی ایجاد نمی‌کند.
دوراهی سخت دولت: بودجه یا رضایت کشاورز؟
جبران کمبود گندم در سال جاری نیازمند واردات خواهد بود. وارداتی که برآورد می‌شود هزینه‌ای بالغ بر ۲۵۰ هزار میلیارد تومان بر دوش بودجه کشور بگذارد.
اینجاست که دولت در یک دوراهی دشوار قرار می‌گیرد: افزایش قیمت خرید تضمینی برای ترغیب کشاورزان، فشار مضاعفی به بودجه وارد کرده و کسری آن را تشدید می‌کند. از سوی دیگر، حفظ قیمت پایین‌تر، منجر به نارضایتی کشاورزان، کارخانجات آرد، نانوایی‌ها و در نهایت عموم مردم خواهد شد.
نگاهی به وضعیت کشت و قیمت‌ها:
علی قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد گندمکاران، با اشاره به اینکه سطح زیر کشت گندم در کشور حدود ۶ میلیون هکتار است، تأکید می‌کند که عدم بارش‌ها در زمان مناسب، عملکرد تولید در همین سطح زیر کشت را نیز کاهش داده است. سال گذشته، از ۱۵ میلیون تن گندم تولیدی، حدود ۱۲ میلیون تن با قیمت ۱۷۵۰۰ تومان از کشاورزان خریداری شد.
در حالی که قیمت خرید تضمینی برای سال جاری برای گندم معمولی ۲۰۵۰۰ تومان و برای گندم دُروم ۲۱۰۰۰ تومان تعیین شده است؛ ارقامی که به نظر نمی‌رسد متناسب با واقعیت‌های هزینه‌های تولید باشد.
خودکفایی گندم؛ شعاری دور از واقعیت امروز
با توجه به شرایط موجود و نیاز مبرم به واردات گندم، به نظر می‌رسد شعار خودکفایی در تولید گندم حداقل در حال حاضر، نه واقعیت دارد و نه جایگاهی برای بحث جدی. واقعیت تلخ این است که برای تأمین نان سفره مردم، چاره‌ای جز تکیه بر منابع خارجی نیست.
راهکار چیست؟ سیاست‌های حمایتی، کلید عبور از بحران
جدای از شرایط اقلیمی که خارج از کنترل ماست، برای حفظ تولید این کالای اساسی، دولت باید با سیاست‌های حمایتی هدفمند از کشاورزان، انگیزه لازم را برای کشت گندم در آن‌ها ایجاد کند. بازنگری در شیوه و قیمت خرید تضمینی گندم به نحوی که برای کشاورز صرفه اقتصادی داشته باشد، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در جهت عبور از این بحران و تضمین امنیت غذایی کشور در بلندمدت خواهد بود. حمایت از کشاورزان، سرمایه‌گذاری بر روی سفره و آینده کشور است.
