روز جهانی زنبور: نجات‌بخشان خاموش زمین
روز جهانی زنبور (30اردیبهشت) فرصتی برای شناخت نقش حیاتی زنبورها در کشاورزی و اکوسیستم است.
روز جهانی زنبور (30اردیبهشت) فرصتی برای شناخت نقش حیاتی زنبورها در کشاورزی و اکوسیستم است. از رتبه چهارم ایران در تولید عسل تا چالش‌ها و راهکارهای نوین توسعه زنبورداری برای ارتقای محصولات کشاورزی، همه را در این مقاله بخوانید.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که بدون حشرات کوچکی مانند زنبورها، چه اتفاقی برای دنیای ما می‌افتد؟ شاید باورش سخت باشد، اما بقای بخش بزرگی از میوه‌ها، سبزیجات و حتی سلامت غذایی ما به همین موجودات پرکار گره خورده است.
روز جهانی زنبور، که هر سال در تاریخ ۲۰ می (30اردیبهشت) گرامی داشته می‌شود، تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ این روز یادآوری جهانی از نقش بی‌بدیل زنبورها در گرده‌افشانی، ارتقای کمی و کیفی محصولات کشاورزی، کاهش آلایندگی محیط زیست و تضمین آینده‌ای پایدار برای بشریت است.
اما وضعیت زنبورداری در کشور ما چطور است و چه برنامه‌هایی برای حمایت از این "نجات‌بخشان خاموش" مزارع داریم؟
ایران و زنبورعسل: جایگاهی مهم در تولید جهانی
محمدابراهیم حسن‌نژاد، معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی، تاکید می‌کند که رشد تولید محصولات زنبورعسل در هر جامعه‌ای، نشانه‌ای از بهبود شاخص‌های سلامتی در آنجاست. به گفته او، زنبور عسل نمادی از زیست مطلوب و تداوم حیات بشر است.
خوشبختانه، ایران در صنعت زنبورداری جایگاه قابل توجهی در جهان دارد. بر اساس آخرین آمار، ۹۲ هزار زنبوردار ایرانی سالانه نزدیک به ۱۲۸ هزار تن عسل تولید می‌کنند.
این رقم، ایران را در رتبه چهارم جهان در تولید عسل قرار می‌دهد! علاوه بر عسل، محصولات باارزش دیگری مانند ۱۱ تن ژل رویال، ۸۶۳ تن گرده گل، ۲۱۱ تن بره‌موم، ۲۶۲۲ تن موم و نزدیک به ۱۰ کیلوگرم زهر زنبور نیز در کشور تولید می‌شود که هر یک از آن‌ها ارزش اقتصادی و درمانی بالایی دارند.
افق‌های جدید در زنبورداری: از زنجیره تولید تا آموزش‌های تخصصی
معاون وزیر جهاد کشاورزی از برنامه‌ریزی‌های جدی برای توسعه صنعت زنبورداری خبر می‌دهد. هدف‌گذاری برای ایجاد زنجیره‌های تولید و کشاورزی قراردادی در این بخش، با نیت ساماندهی تولید سالم، یکپارچگی فرآیندها و رونق تولید محصولات متنوع زنبورعسل انجام شده است. امید می‌رود که این رویکرد، به ایجاد چندین زنجیره تولیدی و کشاورزی قراردادی در صنعت زنبورداری منجر شود.
همزمان، آموزش‌های حرفه‌ای و هدفمند با همکاری اتحادیه‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی در حال افزایش است. این آموزش‌ها، به زنبورداران کمک می‌کند تا از تولید تک‌محصولی فاصله بگیرند و به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالا و صادرات‌محور مانند ژل رویال، زهر زنبورعسل، بره‌موم و نان زنبور حرکت کنند.
این رویکرد، نه تنها سودآوری را افزایش می‌دهد، بلکه به رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای جهانی نیز کمک می‌کند.
اقدامات حمایتی و زیرساختی در سال گذشته: گام‌هایی برای پیشرفت
وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته (1403)، اقدامات متعددی را برای حمایت و توسعه صنعت زنبورداری در کشور انجام داده است:
- تامین نهاده‌ها: بیش از ۱۷ هزار تن شکر مورد نیاز زنبورداران از طریق بازارگاه تامین شد. همچنین، ۴۴۰ تن نهاده خوراک شامل خمیر شیرین و شربت به ارزش ۲۰۰.۳ میلیارد ریال از طریق صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور توزیع گردید.
- شناسنامه‌دار کردن و تسهیلات: بیش از ۱۰,۸۰۰ فقره شناسنامه الکترونیکی برای زنبورداران صادر شد. همچنین، ۴۱ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه به ارزش ۸۸.۵ میلیارد ریال از طریق سامانه یکپارچه تسهیلات اعتباری (سیتا) به زنبورداران پرداخت شد.
- استانداردسازی و توسعه: تدوین و ابلاغ دستورالعمل‌های فنی و بهداشتی برای مراکز تکثیر و پرورش زنبور گرده‌افشان و پیگیری توسعه صادرات محصولات زنبورعسل از دیگر اقدامات مهم بود.
- پوشش بیمه و سرشماری: اجرای طرح سرشماری سراسری زنبورستان‌ها و پوشش بیمه تکمیلی تلفات کلنی زنبورعسل در اثر سم‌پاشی باغات و مزارع کشاورزی، از فعالیت‌های زیرساختی دفتر توسعه زنبورداری کشور محسوب می‌شود.
چالش‌ها و راهکارهای پیش‌رو: محافظت از زنبورها برای آینده‌ای پایدار
با وجود تمام پیشرفت‌ها، صنعت زنبورداری با چالش‌هایی جدی نیز روبرو است. تلفات کلنی‌های زنبورعسل در اثر سم‌پاشی بی‌رویه مزارع و باغات بدون اطلاع زنبورداران، و همچنین شیوع بیماری‌هایی مانند "لارو میری"، از مهمترین این مشکلات هستند.
حسن‌نژاد تاکید می‌کند که محققان باید تلاش بیشتری برای یافتن راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری‌ها داشته باشند. علاوه بر این، به‌روزرسانی و ارتقای سطح استاندارد تجهیزات و لوازم زنبورداری ضروری است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی امیدوار است که صنعت زنبورداری بتواند از اعتبارات بخش مکانیزاسیون برای نوسازی و تجهیز بهره‌مند شود و داروهای مطمئن و با قیمت مناسب برای مبارزه با آفات و بیماری‌ها در دسترس زنبورداران قرار گیرد.
در نهایت، روز جهانی زنبور یادآوری می‌کند که حفاظت از زنبورها، نه تنها به نفع زنبورداران، بلکه به نفع تمام انسان‌ها و آینده سیاره ماست. با حمایت از این حشرات کوچک اما حیاتی، می‌توانیم گامی بزرگ در راستای امنیت غذایی، سلامت محیط زیست و توسعه کشاورزی پایدار برداریم.
به نظر شما، مهمترین گامی که می‌توان برای حمایت از زنبورداران و حفظ سلامت زنبورها در کشور برداشت، چیست؟
