تولید انبوه زباله و پدیده‌ای به نام زباله گردی

دیدن افرادی که روزانه در بروجرد سرگرم جست و جو در دل سطل‌های زباله هستند شاید برای همه عادی به نظر برسد اما این مسئله پیش از آنکه بر زیبایی مبلمان شهری خلل جدی وارد کند باید از نظر فرهنگ شهروندی و میزان تولید زباله مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایرنا ، فعالان محیط زیست بر این باورند که تولید زباله، عدم پیاده‌سازی طرح تفکیک زباله و بروز پدیده اجتماعی زباله گردی همانند زنجیره ای به هم متصل هستند، به این صورت که زباله‌ای انبوه و فراتر از معمول تولید می‌شود در عین حال طرح تفکیک زباله ناقص و یا کامل انجام نمی‌شود، زباله‌ها در ساعاتی که شهرداری آنها را جمع آوری می کند بیرون گذاشته نمی شوند، تمام این رفتارها که نشان از جای خالی آموزش رفتار شهروندی دنیای مدرن و شهری امروز دارد باعث می‌شود تا زباله ها به راحتی در دسترس باشند که توسط افرادی تحت عنوان زباله گرد مورد کنکاش و وارسی قرار گیرند.

زباله گردی و مباحث زیست محیطی و چرایی و چگونگی محقق نشدن تفکیک زباله ها از مبدا موضوع مهمی است که در جای خود قابل بررسی است، با گسترش شهرنشینی، معضلات و آسیب های جدیدی ایجاد شده اند زباله گردی از جمله این مشکلات است و حالا دیگر، چشم ها عادت کرده اند که بر بالای هر سطل زباله در هر نقطه از شهر کسی منتظر ایستاده باشد و یا اینکه مشغول کند و کاو و بازکردن کیسه های زباله ها باشد.

زباله گردی را می توان به عنوان آسیب اجتماعی نوین در اثر تولید بیش از حد زباله رو به رشد توصیف کرد به طوری که در ابتدا این پدیده با هدف پیدا کردن اشیای قابل استفاده یا جمع آوری پس مانده غذا برای قشر آسیب پذیری از جامعه صورت می گرفت اما امروزه با اجرای طرح های بازیافت و تغییر مدیریت شهری به عنوان یک شغل نیز مورد استقبال برخی از افراد جامعه قرار گرفته است.

تولید بالای زباله و عدم اجرای طرح های تفکیک زباله از مبدا

کارشناسان، موضوع اجتماعی زباله گردی را به تولید بالای زباله و عدم اجرای طرح های تفکیک زباله از مبدا، نسبت می دهند آنجا که شهروندان آموزش کافی در مورد کاهش تولید زباله ندیده اند و جای خالی اقدامات فرهنگی محیط زیستی را نشان می دهد، سرانه تولید زباله و استفاده از ظروف یکبار مصرف می تواند معیاری برای سنجش تاثیر اقدامات فرهنگی و آموزشی باشد.

آنچه که به عنوان یک رفتار شهروندی مورد تاکید قرار دارد همکاری هر یک از شهروندان در تولید کمتر زباله است، در برخی شهرها که در زمینه آموزش مردم در این خصوص کار شده است مردم نیز همکاری مطلوبی در کاهش تولید زباله داشته اند، سرانه تولید زباله در حومه شهر بروجرد به سه کیلوگرم هم می رسد در حالی که این میزان در برخی شهرها که اقدامات فرهنگی و آموزشی انجام شده ۱۵۰ گرم است.

به گفته سرپرست مدیریت سازمان پسماند شهرداری بروجرد روزانه حدود ۲۴۰ تن زباله در شهرستان بروجرد تولید می شود که با فرهنگ سازی و آموزش می توان این میزان تولید زباله را کاهش داد.

میزان تولید زباله در شهر بروجرد حدود ۲۰۰ تن در روز است، مقدمات لازم برای طرح تفکیک زباله در این شهر انجام شده و اقداماتی صورت گرفته تا طی چند ماه آینده طرح تفکیک زباله اجرا شود.

ضرورت آموزش و فرهنگ سازی در بخش تولید زباله

شهاب شعبان می افزاید: در مناسبت های مختلف میزان تولید زباله که بیشتر به صورت انواع مختلف ظروف یکبار مصرف است تا پنج برابر هم می رسد، میزان استفاده از ظروف یکبار مصرف به خصوص در دوران شیوع کرونا در مقایسه با قبل رو به افزایش است.

سرپرست سازمان پسماند شهرداری بروجرد با تاکید بر ضرورت آموزش و فرهنگ سازی در بخش تولید زباله از نگاه زیست محیطی و مدیریت پسماند اضافه کرد: میزان تولید زباله بسیار بالا است بطوری که سرانه هر خانه باید ۸۰۰ گرم باشد که در حومه شهر بروجرد به سه کیلوگرم هم می رسد.

شعبان با اشاره به اینکه هنوز طرح تفکیک زباله اجرا نشده است، ادامه داد: مردم همکاری لازم را داشته باشند که زباله ها را در ساعت مقرر بیرون بگذارند تا توسط شهرداری جمع آوری شوند.

وی تاکید کرد: حدود ۳۰۰ زباله گرد در بروجرد شناسایی شده است، که بیشتر آنها مردانی هستند که درگیر معضل اعتیاد شده اند.

علاوه بر زباله های خانگی و تر ظروف یکبار مصرف عمده زباله رها شده در طبیعت هستند که میزان استفاده از آنها روز به روز در حال افزایش است به خصوص اینکه بنا بر گفته و تایید فعالان محیط زیست با فراگیری ویروس کرونا در چند سال اخیر میل به استفاده از ظروف یکبار مصرف افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.

رییس منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد می گوید: از دهه ۵۰ میلادی که استفاده از پلاستیک رواج یافت تا کنون حدود ۹ میلیارد تن پلاستیک در کره زمین تولید شده است که ۹۰ درصد آن قابلیت بازیافت ندارد و زمینه ساز آلودگی زمین، آب، خاک و هوا را فراهم می کند.

امیر ثقلینی افزود: در همین زمینه می توان به آمار تولید زباله در هر شهر توجه کرد که چه ارقام رو به صعودی را نشان می دهند.

طرح این مسئله برای هر شهروند می‌تواند تلنگر و درنگی بر ضرورت نگهداری از محیط زیست باشد اینکه، زباله چیست و هریک از ما در محیط های مختلف چقدر زباله تولید می کنیم؟ چقدر از این زباله ها تجدیدپذیر و چه مقدار تجزیه ناپذیرند، فعالان محیط زیست معتقدند زندگی های امروز به سمت مصرف و استفاده از منابعی می رود که غالبا تجزیه پذیر نیستند و محیط زندگی را آلوده می کند.

رفاه و راحت طلبی از مهمترین عللی است که افراد را در موقعیت های مختلف به سمت استفاده از پلاستیک ها و ظروف یکبار مصرف و در نهایت تولید بالای زباله سوق می دهد، مسئله ای که با فرهنگ سازی و رساندن مردم به این باور که نگهداری از محیط زیست یک اولویت و ضرورت است و نباید مورد بی توجهی قرار گیرد، امکان پذیر است زیرا تداوم در مسیر فعلی راه به جای خوبی نخواهد برد.

پژوهشگر و جامعه شناس می گوید: طبق ماده ۳۸ قانون در خصوص عوارض کالا و خدمات، شهرداری ها عوارض مربوط به واحدها و مواردی که منجر به آلودگی زیست محیطی می شوند را دریافت می کنند بنابراین از همین منبع باید در راستای حفظ و نگهداری از محیط زیست و جلوگیری از عوارض و مشکلات ناشی از پسماندها برنامه ریزی و اقدام کرد.

طرح تفکیک زباله از مبدا برای حذف زباله گردها

معصومه زارعی افزود: تفکیک و مدیریت پسماند به طور مستقیم برعهده شهرداری ها است، طرح تفکیک زباله از مبدا برای حذف زباله گردها در شهرهای مختلف در حال اجرا است اما می‌توان با صراحت بیان کرد که اجرای این طرح موفق نبوده است چرا که نتوانسته به هدف خود برسد و افزایش زباله گردها نیز حکایت از اجرای طرح های ناموفق شهرداری ها دارد.

این فعال اجتماعی بیان کرد: خروجی تمایل به مصرف گرایی و خرید لوازم مصرفی که با هدف رفاه و راحت طلبی اشخاص صورت می گیرد، تولید زباله بیشتر است چرا که این میل باعث می شود شخص وسایلی فراتر از نیاز خود تهیه کند که بعد از مدتی کنار گذاشته می شوند.

وی ادامه داد: در عین حال به علت اولویت ندادن به مساله آموزش در عرصه محیط زیست به عنوان یک منبع طبیعی عمومی، شهروندان هیچ گاه با چالش جدی حفاظت از آن مواجه نشده اند و هر خانوار می تواند روزانه چندین کیسه زباله تولید کند و یا با هر بار رفتن به طبیعت اثراتی مخرب از انواع زباله بر جای بگذارد.

زارعی با تاکید بر تقویت ظرفیت های مردمی و ارتقای فرهنگی شهروندی در حفاظت از محیط زیست گفت: باید به سمت مردم رفت و از توان و مشارکت آنها در کاهش تولید زباله بهره گرفت، بهترین روش ایجاد سبک زندگی در خصوص دفع هدفمند زباله های خانگی و صنعتی ایجاد زیرساخت اساسی در مبدا و آموزش شهروندان با اعطای بسته های تشویقی در این زمینه است.

در موضوع تولید انبوه زباله و زمینی که نفسش زیر بار این زباله ها به شماره افتاده است باید اندیشید که اگر همه مردم جهان بخواهند مصرف خود را بالا ببرند آیا جهان ما توان و ظرفیت تولید این همه کالا و مصرف این همه منابع و ظرفیت جذب این همه زباله را دارد؟ این سوال را ما معمولا به صورت جدی برای خودمان مطرح نمی کنیم و مسوولیت آن را به گردن دولت می اندازیم، دولت گرچه وظایف عمده ای بر دوش دارد ولی مسوولیت شهروندی و مدنی ما نیز کم نیست.