حیات دوباره خلیج گرگان

دستور آبی رئیس جمهور به ثمر می‌رسد

یک سال پس از دستور رئیس جمهور مبنی بر لایروبی و احیای خلیج گرگان، شواهد و بازدید میدانی حکایت از آن دارد که با مساعی جهادی، این پهنه آبی فقط چند گام تا پویایی و حیات دوباره فاصله دارد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از مهر| رژه گاو میش‌ها در باتلاق و پرواز فلامینگوها در آسمان، قطاری از کامیون‌های به رج شده حاوی گل و لای، صدای مهیب باز و بسته شدن درب کمپرسی‌های حین تخلیه رسوبات، تپه‌ای از تراورس های چوبی دپو شده و دیوار چند صد متری از جنس چوب، مزارع کوچک گیاه سالیکورنیا (برای احیای پوشش گیاهی منطقه)، پمپ‌های عظیم الجثه تخلیه آب و لوله‌های قطور پلاستیکی، چندین تانکر و مخزن سوخت و آب، ده‌ها ژنراتور برق، تعداد زیادی کانکس برای استراحت کارگران و تردد انواع بیل مکانیکی، بلدوزر، لودر و لایروب ها بخشی از چشم اندازهای محل اجرای مهم‌ترین پروژه زیست محیطی دولت سیزدهم در شمال جزیره آشوراده است.

بیشتر بخوانید: خلیج گرگان در مسیر بازگشت به حیات

پروژه احیا خلیج گرگان، پروژه‌ای که با صدها میلیارد تومان اعتبار، با ده‌ها کیلومتر فاصله از مناطق جمعیتی و دور از چشم مردم و البته بی هیاهو در حال انجام است تا بزرگترین مطالبه اهالی استان گلستان از رئیس دولت سیزدهم برآورده شود.

حدود یک سال قبل، ۱۳ اسفند ۱۴۰۰، آیت الله سید ابراهیم رئیسی در شانزدهمین سفر استانی خود وارد استان گلستان شد. اهمیت مقوله احیای خلیج گرگان و چالش‌های احتمالی ناشی از تعلل در نجات این اکوسیستم آبی سبب شد تا علی رغم بدی شرایط جوی و ناتوانی بالگردها در پرواز، رئیس جمهور با شناورهای سبک راهی جزیره آشوراده و خلیج گرگان شود تا از نزدیک شرایط بغرنج این اکوسیستم را بررسی کند.

تعلل ۲۴ ساعته هم جایز نیست!

رئیس جمهور در بازدید از خلیج گرگان و استماع آخرین وضعیت زیستی این منطقه خطاب به مدیران ارشد اجرایی کشور و گلستان گفت: «تعلل ۲۴ ساعته در آبگیری خلیج گرگان پذیرفتنی نیست، آب باید در این منطقه جریان داشته باشد و بدون فوت وقت برای احیای خلیج گرگان اقدام شود».

با گذشت کمتر از دو هفته از سفر رئیس جمهور به گلستان، عملیات نقشه برداری و هیدروگرافی کانال‌های منتهی به خلیج گرگان توسط سازمان بنادر و دریانوردی آغاز و با پیش بینی دو هزار و ۸۴۰ میلیارد ریال اعتبار و واگذاری پروژه از طریق ترک تشریفات اداری به قرارگاه سازندگی خاتم انبیا، تلاش برای تحقق آرزوی دیرین اهالی گلستان شروع شد.

با تکیه بر مطالعاتی که در سال‌های گذشته انجام شده بود، کارشناسان از سه کانال خزینی، چپاقلی و آشور که وظیفه تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان را برعهده داشتند، کانال آشور را به عنوان اولین انتخاب برگزیده و عملیاتی لایروبی آن تحت عنوان تسهیل ارتباط بین دریا و خلیج گرگان رنگ اجرایی به خود گرفت.

بیشتر بخوانید: دو راهی طبیعت و معیشت در تنها جزیره ایرانی خزر

طی حدود یک سال گذشته، فعالیت‌های فنی و مهندسی و اجرایی متعددی در منطقه شمال جزیره آشوراده و در کانال «آشور» اتفاق افتاد؛ منطقه‌ای که شاید در سنوات گذشته، در طول یکسال فقط شاهد حضور یک یا چند دستگاه تراکتور یا خودروهای سازمانی شیلات و محیط زیست بود به یک عرصه کارگاهی بزرگ و وسیع تبدیل شد تا حیات را به خلیج گرگان بازگرداند.

احداث ۱۴۵ هکتار دایک یا حوضچه‌های خاکی محصور برای تخلیه گل و لای برداشت شده از داخل کانال آشور، رسوب برداری حدود ۸۰۰ هزار مترمکعب گل و لای از بستر کانال آشور، دیواره سازی چوبی برای کانال با حدود ۳۰ هزار تروارس چوبی از جمله اقدامات فنی و مهندسی انجام شده طی یک سال اخیر در طول ۷.۵ کیلومتر از کانال آشور تا ورودی اسکله بندرترکمن بوده که در ۹ فاز در دست اقدام است.

عرض ورودی آبراهه آشور ۴۰ برابر می‌شود

مدخل ورودی و دهنه فعلی کانال آشور در ناحیه اتصال به دریای خزر دارای عرضی به طولی هشت تا ۱۰ متر و با عمق بین ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر است، که در موازات این کانال، مقدمات احداث یک مدخل ورودی با عرض ۴۰۰ متر و با عمق بیش از ۱.۵ متر در حال نهایی شدن بوده و تا یک ماه آینده تکمیل می‌شود و این امر تحولی شگرف در میزان آب هدایت شده به خلیج گرگان ایفا خواهد کرد.

همه این تلاش‌های و اقدامات انجام شده برای آن است تا وضعیت بغرنج خلیج گرگان به عنوان مهم‌ترین بخش ذخیرگاه زیست کره میانکاله بهبود یابد.

خلیج گرگان با کارکرد اقتصادی و اکولوژیکی در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر و حفظ چرخه زیست دریای خزر دارای اهمیت بوده و در معیشت جوامع محلی هم اثرگذاری مستقیم دارد لذا تلاش‌های دولت برای نجات این زیستگاه ارزشمند، نقش بسزایی در تقویت منابع درآمدی و معیشت ساحل نشینان خواهد داشت.

پروژه در ۱۰ فاز به پیش می‌رود

مسئول قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا گلستان در یکسالگی پروژه در خصوص آخرین وضعیت پیشرفت این پروژه به خبرنگاران گفت: رویکرد اصلی در لایروبی و علاج بخشی خلیج گرگان، رفع دغدغه‌های زیست محیطی، زنده ماندن محیط زیست پیرامون خلیج گرگان و بهبود تبادل آب است.

سید رسول میرزاده اظهار کرد: حجم تقریبی رسوب برداری و لایروبی خلیج گرگان به وسعت یک میلیون و ۱۶۰ هزار متر مکعب، با مبلغ اولیه ۲۸۵ میلیارد تومان از ۲۵ خرداد امسال به مدت یکسال آغاز شده است.

وی ادامه داد: پلان کلی پروژه از بندرترکمن تا آشوراده بوده و در فاز نخست لایروبی از یک کیلومتری داخل دریا و در دهانه با عرض ۴۰۰ متری آغاز شده است.

میرزاده گفت: با اصلاحات جدید، لایروبی خلیج گرگان در ۱۰ فاز انجام می‌شود که فاز چهار و پنج در دست لایروبی بوده و فازهای ۶، هفت و هشت به صورت کامل لایروبی شده است و پیشرفت فیزیکی فاز ۹ هم حدود ۶۰ درصد است.

وی گفت: پیشرفت فیزیکی کل پروژه حدود ۷۲ درصد بوده و پیش بینی می‌شود تا اردیبهشت سال ۱۴۰۲ لایروبی کانال‌های اصلی انجام و آبرسانی انجام شود.

پیشرفت ۶۰ درصدی لایروبی

مدیرکل سیاسی انتخابات استانداری گلستان هم که در یکسالگی دستور رئیس جمهور از محل پروژه بازدید داشت به خبرنگاران گفت: تکمیل طرح لایروبی خلیج گرگان به عنوان یکی از وعده‌های رئیس جمهور در سفر استانی، اقتصاد ساکنان پیرامونی این زیستگاه را با رشد و تحول روبه‌رو خواهد کرد.

هادی احمدی افزود: دولت به شدت پیگیر تکمیل این طرح در زمان‌بندی مقرر است و با تخصیص به موقع اعتبارات، تلاش می‌کند آرزوی دیرینه ساکنان گلستان در احیای این پهنه آبی را برآورده کند.

وی بیان کرد: در حال حاضر و با گذشت یکسال از آغاز طرح، لایروبی به پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصدی رسیده و انجام آن با سرعت و قدرت ادامه دارد.

مدیرکل سیاسی و انتخابات استانداری گلستان افزود: اتمام طرح لایروبی خلیج گرگان به رونق اقتصادی و کسب و کار ساکنان مناطق پیرامونی و افزایش درآمد آنها منجر خواهد شد.

وی اظهار امیدواری کرد با به‌جریان افتادن آب در خلیج گرگان، پای گردشگران بیش از گذشته در منطقه باز شود و درآمد حاصل از آن گلستان را برخوردار کند.

کارشناسان بر این باور هستند با توجه به کاهش تراز آب دریای خزر، کاهش تراز و پسروی آب در خلیج گرگان هم امری ناگریز است اما رسوب برداری و لایروبی کانال‌های سه گانه خزینی، چپاقلی و آشور که وظیفه تبادل آب بین خلیج گرگان و دریای خزر را برعهده دارند می‌تواند نقش بسزایی در حیات زیستی خلیج گرگان ایفا کند؛ خلیجی که در این سال‌ها گرفتار چالش‌هایی از جمله شکار بی رویه، ورود روزانه هزاران لیتر پساب خانگی، کشاورزی و صنعتی، دست اندازی به اراضی مستحدثه و غیره بوده است.

گذشت یک سال از دستور رئیس جمهور و فعل و انفعالات فنی و مهندسی انجام شده در محدوده خلیج گرگان بیانگر آن است که اقدامات دولت برای احیای این پهنه ارزشمند زیستی در هفته‌های آینده به ثمر خواهد نشست و بخش زیادی از دل نگرانی‌های اهالی منطقه برطرف خواهد شد.