سفر سه روزه ابراهیم رئیسی به چین برای امضای توافق‌نامه‌های بین دو کشور با تحلیل‌های متفاوتی از سوی منتقدان و بنگاه‌های خبری مواجه گردید.
اخبار سبز کشاورزی؛ رئیس جمهور به همراه هیاتی از وزرا و مسئولان کشوری از جمله وزیر جهادکشاورزی با اهدافی درازمدت راهی این سفر شد.
سیدجواد ساداتی‌نژاد در گفتگو با خبرنگاران همراه هیات گفت: چند سند همکاری در حوزه کشاورزی بین طرفین امضاء شد که دو سند آن در خصوص صادرات محصولات لبنی و سیب بود. بر اساس مجوزهای صادر شده پای محصولات کشاورزی ایران به بازار 1/4میلیارد نفری چین باز خواهد شد.
از آنجا که تولید محصولات کشاورزی توسط بخش خصوصی انجام می‌شود و قیمت‌های رقابتی و عرضه و تقاضا علاوه بر تعرفه‌ها و دخالت‌های دولت، نقش مهمی در صدور محصولات کشاورزی ایران دارد، متاسفانه نمایندگان بخش خصوصی و تشکل‌های تولید کننده لبنیات، باغداران سیب، سردخانه داران و… در هیات همراه حضور نداشتند تا به شعارها و تفاهم‌نامه‌های سیاسی رنگ عملیاتی بدهند.
صادرات مازاد محصولات بر مصرف داخلی در تمام کشورها امری رایج و یکی از زیرساخت‌های توسعه اقتصادی است و سالیانه مبالغ زیادی ارز برای تولیدکنندگان تامین می‌کند.
ایران به دلیل تنوع اقلیمی و ظرفیت‌های بسیار در کلیه زیربخش‌های کشاورزی، قادر است در صورت مهیا شدن زیرساخت‌های لازم، انواعی از محصولات لبنی، میوه و سبزی، تولیدات شیلاتی، مرغ، محصولات فرآوری شده تبدیلی و تکمیلی و… را به کشورهای هدف صادر نماید، اما برای توفیق در انجام چنین اموری با کاستی‌های بسیاری مواجه است.
اگر چه زمانی اقلام صادراتی ایران به محصولاتی مانند گندم، پنبه، خشکبار و… محدود می‌شد، اما امروزه به دلایل تنوع در روش‌های تولید، توسعه فناوری و تکنولوژی‌ها، بازارپسندی و تغییر ذائقه مصرف‌کنندگان و… محصولات و تولیدات جدیدی وارد بازار شده که می‌بایست طبق رعایت استانداردهای مورد نظر مشتری‌ها عرضه شوند.
طی سال‌های اخیر کوشش‌های بسیاری در زمینه یافتن بازارهای خارجی برای محصولات کشاورزی به عمل آمده، اما بنا بر گفته‌های تولیدکنندگان، صادرکنندگان و گاه مسئولان، امکان صادر کردن چنین کالاهایی کاهش یافته است.
پیوسته می‌خوانیم و می‌شنویم که تفاهم‌نامه یا توافق‌نامه‌هایی برای صادرات محصولات کشاورزی، مرغ و آبزیان بین فلان یا بهمان کشور تنظیم گردیده، اما آنگاه که سخن از اجرایی شدن این تعهدات به میان می‌آید به در بسته می‌خورند، چرا که فاصله بسیاری بین گفتارها و کردارها وجود دارد.
ناتوانی در صادر نشدن محصولات کشاورزی دلایل مختلفی دارد که به طور خلاصه می‌توان این‌گونه به آن‌ها اشاره کرد:
1- محدود شدن صادرات بسیاری از کالاها به کشورهای همسایه و دور ماندن از بازارهای فراقاره‌ای که این خود نیز علل خاصی از قبیل مشکلات ناشی از تحریم‌ها، محدودیت در نقل و انتقالات ارزی، گرفتار شدن تولیدکنندگان و صادرکنندگان در چنبره قوانین و قواعد دست و پاگیر داخلی، اعمال تعرفه‌ها و مانع تراشی‌ها توسط دوایر و ارگان‌های داخلی و… دارد.
2- نداشن آگاهی‌های لازم و گاه وجود تعارض در رعایت استاندارد کالاهای صادراتی که در بسیاری از موارد موجب تحمیل خسارات زیادی به تولیدکنندگان و صادرکنندگان گردیده و چنین کالاهایی در مبادی ورودی کشور خریدار، از بین رفته‌اند.
برگشت دادن برخی از محصولات از کشورهای همسایه یا اجازه ندادن به ورود این کالاها به بازارهای هدف، نشان از توجه نکردن به اصول و قواعد صادرات کالا در بسیاری از محصولات کشاورزی است.
توقف صدها کامیون میوه و سبزی پشت گذرگاه‌های مرزی و فاسد شدن آن‌ها، مرجوع کردن مرغ‌‌ها و ماهی‌ها به دلیل نداشتن آگاهی و گاه بی‌تفاوتی به استانداردهای موردنظر مشتری‌ها، همگی نشان از تفاوت بین حرف تا عمل دارد.
اگر چه بر اساس گفته‌های وزیر جهادکشاورزی، باز شدن پای محصولات کشاورزی ایران در بازارهای چین می‌تواند امر مقبول و مبارکی باشد، اما باید توجه نمود که کشور چین یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در جهان است و آنچه را که در نظر داریم به آن کشور صادر نمائیم، خود در سطوح و مقادیری بسیار بیشتر در آنجا تولید می‌کند، البته چین به رغم کمونیستی بودن، از بازار آزاد و قیمت‌های رقابتی تبعیت می‌کند و چنانچه محصولی با قیمتی ارزانتر از تولید کشور خود(با کیفیت مشابه) بیابد به واردات آن اقدام می‌کند. ضمن آن که کشور چین دارای استانداردهای سختی در مورد کالاهای وارداتی و به ویژه محصولات کشاورزی و تولیدات فرآوری شده است.
صادراتی که کمتر رنگ واقعیت می‌یابد!
این که وزیر جهادکشاورزی در صدد یافتن بازاری برای صادراتی مواد لبنی در کشور چین است، نه به این علت است که ما توانسته‌ایم در عرصه تولیدات لبنیات اقدامات قابل توجهی انجام دهیم، بلکه به دلیل افزایش قیمت‌های 100 و گاه 200 درصدی این کالاها به علت اقدامات و تصمیم‌های مسئولان در تغییر قیمت نهاده‌ها بوده و اکثریتی از آحاد جامعه توان خرید نداشته و میزان مصرف به شدت کاهش یافته است.
پیش‌بینی شده بود که در افق 1404 مصرف سرانه لبنیات به 120 کیلو برسد، اما در حال حاضر این سرانه به کمتر از 60 کیلو تقلیل یافته و الزاما باید برای چرخیدن چرخ صنعت لبنیات در پی یافتن بازار صادرات بود، اما به شرط آن که گفتارها و کردارها یکی شده و محموله‌ها با درهای بسته مواجه نشوند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۷۳-فروردین ۱۴۰۲
