نتایج کاهش مصرف کود و سموم شیمیایی

مشکلات بخش کشاورزی سابقه‌ای به قدمت عمر این پیشینه دارد که وجود همین مشکلات مستمر زمینه‌ساز توسعه و پیشرفت آن بوده و خواهد بود. ابتکارات، نوآوری‌ها و الزاماتی که بعضا توسط افراد یا گروه‌هایی به اجرا درآمده، بستری برای پیوستن افراد دیگر به پیش‌قراولان گردیده و در برخی مقاطع زمانی موجبات بنیان‌گذاری اندیشه‌ها و تصمیمات جدید شده است.

اخبار سبز کشاورزی ؛ سه کشاورز که در این جا با حروف «الف، ب و ج» از آن‌ها نام خواهیم برد، متفقا به دلایل مقابله با شرایط آب و هوایی، پائین‌آوردن هزینه‌های رو به افزایش نهاده‌ها و برآورده نمودن اهداف خود از فعالیت‌های کشاورزی، ناچار از اتخاذ تصمیماتی شدند که در این جا دیدگاه‌های آن‌ها را منعکس می‌کنیم.

برای دست‌یابی به اهداف مورد نظر چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

الف: از حدود چهار سال قبل تصمیم گرفتیم که اراضی خود را با روش بدون شخم(No_tillage) آماده‌سازی کرده و ضمنا کشت گیاهان پوششی را به صورت متناوب در دستور کار قرار دادیم.

ب: از سال 1998 اقدام به کشت گیاهان پوششی به صورت کشت‌های ردیفی کردیم و در سال 2016 با روش کشت بدون شخم، یک سوم از زمین‌های کشاورزی را به صورت ارگانیک(غیرشیمیایی) کشت و اجازه دادیم که دام‌ها پس از برداشت محصول در این اراضی به چرا بپردازند.

ج: استفاده از گیاهان پوششی را از سال‌ها قبل شروع کردیم اما از 3 سال پیش روش‌های بیولوژیکی و از جمله اجازه دادن به دام‌ها در حضور در مزارع را نیز اضافه کردیم.

چه میزان از کودهای شیمیایی و عناصر غذایی تاکنون استفاده کرده‌اید؟

الف: ما هیچ‌گونه سم آفت‌کش و قارچ‌کش استفاده نمی‌کنیم و در حدود 80 درصد از کودهای مورد نیاز مزارع از طریق کودهای دامی و چرای دام‌ها در مزارع تامین می‌شود و آن 20 درصد باقیمانده را با افزودن اسیدهیومیک و اسید فولویک، ازت، گوگرد، بُر و روی تامین می‌کنیم.

ب: من 50 درصد از مصرف کودهای شیمیایی را قطع کرده و به جای آن اجازه داده‌ام تا 150 دام (اکثرا گاو) در مزرعه حضور داشته باشند، ضمن آن که هیچ‌گونه آفت‌کش یا قارچ‌کشی مصرف نمی‌کنم. معمولا کشت سویا نیاز به هیچ عملیات داشتی ندارد، اما در مزارع ذرت اندکی عملیات نگهداری محصول را انجام می‌دهم. در موضوع مصرف مواد ارگانیک از فضولات و کودهای مرغی استفاده می‌کنم.

آیا در برنامه تناوب زراعی محصولات جدیدی کشت می‌کنید و برای آن‌ها نیز مشتری دارید؟

الف: کشت گندم محصول جدیدی در برنامه تناوب است که البته همیشه برای آن مشتری ثابت داریم.

ب: من در برنامه تناوب به کشت شاهدانه، کنف، آفتابگردان، حبوبات و گیاهان فیبری اقدام می‌کنیم و وجود مشتری برای این محصولات کمک می‌کند تا همیشه برای فروش آنها بازار وجود داشته باشد.

از هنگام اقدام به این عملیات چه تغییراتی در خاک مشاهده کرده‌اید؟

ب: فشار علف‌های هرز به شدت کاهش یافته که همین امر باعث شده تا از کودهای ارگانیک استفاده کنم. نفوذ آب بسیار خوب شده و تنوع زیستی با وجود کرم‌های خاکی نشان از سلامت خاک دارد. هر تکه از خاک شبیه یک شکلات گردیده که ساختاری خوب و یک دست پیدا کرده است.

من این حالت را از حدود 10 سال قبل که اقدام به کشت گیاهان پوششی کردم مشاهده نمودم و تغییر بعدی در خاک به علت افزودن کودهای بیولوژیکی بود.

از چه زمانی این عملیات آثار خود را نشان داد؟

الف: در اولین سال عملیات «کشت بدون شخم» و کشت گیاهان پوششی چندان تغییری دیده نشد، اما با ادامه کار و گرایش در استفاده از مواد بیولوژیکی و به حداقل رساندن سموم شیمیایی، به تدریج میزان تولید افزایش یافت و استفاده از نهادهایی چون کودهای شیمیایی پایین آمد. همین کاهش هزینه‌ها موجب شد که ما این تجربه را ادامه دهیم.

چه چیزهایی از بیولوژی خاک آموختید؟

الف: من یک میکروسکوپ خریدم و چیزهای زیادی از شبکه‌های مجازی در این باره یاد گرفتم و به سخنرانی‌های زیادی گوش دادم. زمانی که گاوها را در مزرعه رها کردم علاقمند شدم که بدانم زیر پای دام‌ها چه اتفاقی می‌افتد. برای به دست آوردن محصول بیشتر شروع به مطالعه کردم، در جلسات زیادی در این‌باره حضور یافتم و به گفته خاک‌شناسان متخصص در کشور و حتی سایر کشورها گوش دادم.

چه توصیه‌ای به کشاورزان سنتی و معمولی دارید؟

الف: سموم شیمیایی و به ویژه قارچ‌کش‌ها کمک چندانی نمی‌کنند، چرا که قارچ‌های مفید نیز با چنین سمپاشی‌هایی از بین می‌روند و تاثیر مثبتی بر افزایش محصول ندارد.

ب: کشتن موجودات زنده خاک می‌تواند موجب ابتلا محصول به بیماری‌ها و آفات شود. یک مزرعه با داشتن جانداران شکارچی خوب و بد موجب ایجاد تعادل زیستی می‌گردد که بدون دخالت ما کار خودش را می‌کند.

از این پروسه درازمدت چه چیزهایی به دست آوردید؟

الف: اولین تجربه یافتن یک هارمونی و تعادل در حشرات مزرعه است که زنبورها نقشی کلیدی در آن دارند. ایجاد امکان نفوذپذیری آب در خاک و نگهداری آن برای گیاهان که ما این کار را با آزمایش خاک انجام دادیم و معلوم شد که خاک مزارع ما حتی یک قطره از آب را هدر نمی‌دهد. به سایر کشاورزان پیشنهاد می‌کنم که تجارب ما را آزمایش کنند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۷۲- اسفند ۱۴۰۱