بانک‌ها ترمز عرصه تولید نباشند

مزرعه سبز : یکی از عمده گله‌مندی‌ها و شکایات تولیدکنندگان در تمامی عرصه‌های اقتصادی، چگونگی عملکرد و رفتار بانک‌ها با آن‌ها است. در بسیاری از بخش‌های صنایع، کشاورزی، خدمات، مسکن و هر آنچه که ارتباطی با تولید داشته باشد، بانک‌ها رفتارهای ضد تولید دارند و به اشکال گوناگون به عامل بازدارنده و ترمز عمل می‌کنند.

در تاریخ 17/3/1358 قانون ملی شدن بانک‌ها تصویب و مفاد آن این‌گونه ابلاغ گردید:

ماده 1- برای حفظ حقوق و سرمایه‌های ملی و به کار انداختن چرخ‌های تولید کشور و تضمین سپرده‌ها و پس‌اندازهای مردم و … یعنی یکی از دلایل ملی کردن بانک‌ها،«به کار انداختن چرخ‌های تولید کشور» بود، اما این قانون تا چه حد به اجرا در آمده جای پرسش دارد.

ربوی بودن سیستم بانکی

مراجع دینی، پیوسته بر «ربوی» بودن سیستم بانکی کشور اظهار نظر کرده‌اند«ربای در قرض» در قران به عنوان«جنگ با خدا» نام برده شده، اما چهار دهه است که این«جنگ با خدا» در بانک‌های ما بی‌وقفه ادامه دارد.

نوری همدانی، علاوه بر حرام دانستن و گناه کبیره خواندن ربا، در جریمه دیرکرد قروض بانکی نیز اظهار نظر کرده و آن را خلاف دانسته است و این همان روشی است که بانک‌ها در مورد وام‌گیرندگان اعمال کرده و در بسیاری از موارد آن‌ها را از هستی ساقط و اموالشان را مصادره کرده‌اند.

اما خبرگزاری بازار در تاریخ 12/8/1400 از قول وزارت کشور اعلام کرد که 1793 بنگاه اقتصادی به تملک بانک‌ها درآمده که 750 واحد آن فعال و 1043 واحد غیرفعال است.

حال پرسشی که در این‌جا مطرح می‌شود آن است که چگونه طی 12 دوره تشکیل دولت‌ها که همگی قادر به اجرای قانون بانکداری بدون ربا با در نظر گرفتن مالکیت چنین بانک‌هایی نبوده‌اند، آیا خود مشوق ربوی بودن و بازدارندگی بانک‌ها در عرصه تولید نیستند؟

دولتمردان چه منافعی در رها کردن عنان بانک‌ها و نظارت نکردن قانون بر آن‌ها داشته‌اند؟ و آیا هنوز نیز از اجرای قوانین منطبق با دستورات صریح قرآن و شرح عاجزند یا نمی‌خواهند مجری آن‌ها باشند.

نگاهی به درون

نبود شفافیت و رازهای مگوی بسیار در عملکرد بانک‌ها، بخش عمده‌ای از حیات و موجودیت آن‌ها را تشکیل می‌دهد و این در حالی است که بیشترین گردش مالی و درآمدهای آن‌ها، ناشی از سپرده‌های خرد و کلان مردم و عملیات بانکی مرتبط است. تقریبا هیچکس از شرایط، وضعیت و ثبات بانکی که با آن ارتباط دارد آگاه نیست که به دلیل پنهان کاری بانک‌ها است.

در تاریخ 15/ 10/ 1398، یک کارشناس بانکی در مصاحبه با رسانه مسیر اقتصاد گفت: به طور قطع 4 بانک آینده، صادرات، تجارت و ملت ورشکسته هستند، اما به دلیل آن که حدود 200 هزار میلیاردتومان سپرده‌های مردم نزد آن‌ها است از اعلام آن خودداری می‌شود چرا که می‌تواند به یک تنش واقعی اجتماعی مبدل شود.

• تعداد 9 بانک از 17 بانک حاضر در بورس، زیان انباشته دارند و در واقع بسیار بیش از سرمایه اصلی خود، بدهکار هستند، بر اساس صورت‌های مالی بانک‌های بورسی منتهی به 31/ 6/ 1397:

• بانک سرمایه، با 400 میلیارد تومان سرمایه اصلی، 800/ 32 میلیارد تومان زیان انباشته دارد.

• بانک دی، با 640 میلیارد تومان سرمایه اصلی، 7800 میلیارد تومان زیان انباشته دارد.

• بانک صادرات با 10 هزار میلیارد تومان سرمایه اصلی، 3200 میلیارد تومان زیان انباشته دارد.

• بانک‌های ملت، مهر اقتصاد، تجارت، پاسارگاد و …. نیز بر این روال‌اند.

چرا بانک‌ها ترمز تولید‌ هستند؟

در تاریخ 29/ 6/ 1400، احسان راکعی کارشناس بانکی، در گفتگو با خبرگزاری مهر به فعالیت‌های غیرمرتبط بانک‌ها با امور بانکی اشاره کرد و دکتر عباس دادجوی، کارشناس امور بانکی اظهار کرد: در سال 97 معلوم شد که 60 درصد از فعالیت‌بانک‌ها از نوع غیربانکی و در حوزه مستغلات و بازرگانی خارجی بوده است.

اکثریت بانک‌ها در دهه 1390 زیان ده بوده و فقط خلق پول کرده‌اند و با سوء استفاده‌های کلان از بنگاه‌داری و سودهای حاصل از تسعیر ارز، زیان‌های خود را اندک و سودها را غیرواقعی نشان داده‌اند.
بانک‌ها با ایجاد آشفتگی در قیمت‌ها در بازار مستغلات و ورود به مبادلات بازرگانی خارجی، بین سال‌های 81 تا 97، موجب بی‌ثباتی در اقتصاد کشور شده‌اند و منابع مالی را به شکلی عادلانه و در جهت پیشرفت و توسعه اقتصادی به کارنبرده‌اند.

سیدابراهیم رئیسی، اخیرا تاکید کرد:«هیچ بانکی حق ندارد واحدهای تولیدی را به بهانه بدهی تعطیل یا نیمه تعطیل کند.»

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۹ - دی ۱۴۰۰