قیمت نان؛ گره‌ای کور بر سفره مردم/ از نارضایتی نانوا تا سردرگمی خریدار
معضل قیمت نان در ایران؛ گزارشی میدانی از نارضایتی نانوایان و مردم، گرانی، کیفیت پایین و سردرگمی نظارتی. چرا قیمت نان رها شده است؟
نان، قوت غالب در چنگال گرانی و بی‌نظمی؛ روایت قیمت نان در ایران
نان، ساده‌ترین و حیاتی‌ترین قلم کالای سفره ایرانیان، این روزها به نمادی از گرانی و بی‌نظمی تبدیل شده است. معضل قیمت نان دیگر صرفاً یک بحث اقتصادی نیست، بلکه به معضلی اجتماعی بدل شده که هم نانوا از آن شاکی است و هم مصرف‌کننده.
نه نرخ‌های رسمی خریدار را راهنماست، نه کیفیت‌ها تضمین‌شده. در این گزارش، به شکاف عمیق میان واقعیت بازار و انتظارات مردم و نانوایان می‌پردازیم.
چرا نانواها فریاد می‌زنند؟ هزینه‌های سر به فلک کشیده و درخواست اصلاح قیمت
وضعیت برای نانوایان به نقطه‌ای رسیده که اعتراض را تنها راه نجات می‌بینند. نانوایان در استان‌های متعددی از جمله قم، اصفهان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، ایلام و ماهشهر با برگزاری تجمعات صنفی، خواستار رسیدگی فوری به وضعیت معیشتی خود و اصلاح قیمت نان متناسب با هزینه‌های واقعی شدند.
افزایش سرسام‌آور قیمت آرد (حتی آرد یارانه‌ای با کیفیت پایین)، دستمزد کارگر، اجاره‌بها، هزینه‌های آب و برق و بیمه تامین اجتماعی، حاشیه سودی برای نانوا باقی نگذاشته است. آن‌ها تاکید دارند که با نرخ‌های کنونی، پخت نان دیگر صرفه اقتصادی ندارد.
گلایه از گرانی و بی‌نظمی در پایتخت
در سوی دیگر میدان، مردم از افزایش بی‌رویه و بی‌ضابطه قیمت نان گلایه دارند. علی فرهادی، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی، با تایید اینکه گران‌فروشی نان در تهران در صدر شکایات مردمی قرار دارد، اذعان کرد که قیمت نان در مناطق مختلف تهران متفاوت است و نرخ‌های مصوب رعایت نمی‌شوند.
این وضعیت باعث شده مردم در هنگام خرید نان سردرگم باشند و هیچ اطلاع شفافی از قیمت نان قانونی در دسترس نباشد. اگرچه مسئولان «رها شدن» کامل قیمت را نمی‌پذیرند، اما نارضایتی گسترده مردمی از قیمت‌ها در تهران گواهی بر وجود یک مشکل جدی است.
کیفیت پایین نان و تحمیل هزینه‌های اضافی (مانند پول کیسه پلاستیکی یا افزودنی‌های ناخواسته) نیز بر نارضایتی مردم افزوده است.
سیستم نظارتی در کما؟ وقتی وزارتخانه‌ها توپ را به زمین هم می‌اندازند
یکی از دلایل اصلی این هرج‌ومرج در بازار نان، نبود مدیریت واحد و سردرگمی در نظام نظارتی است.
محمد جلالی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، با انتقاد شدید از وضعیت موجود، معتقد است دولت کنترل کیفیت و قیمت نان را رها کرده است. اختلاف نظر میان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت بر سر متولی نظارت بر نان، فرصتی برای سوءاستفاده برخی متخلفان ایجاد کرده است.
داریوش جودکی، مدیرکل امور تنظیم بازار سازمان تعزیرات حکومتی نیز با صراحت می‌گوید که قیمت و کیفیت نان «رها شده» و قیمت‌های فعلی «واقعی» نیستند.
او ضمن تاکید بر برخورد تعزیرات با گران‌فروشی، به معضلاتی مانند اجاره دادن نانوایی‌ها (که پای دلالان را باز کرده و منجر به قاچاق آرد یارانه‌ای می‌شود) و خودداری برخی نانوایان از پخت نان‌های ساده‌تر و ارزان‌تر (مانند سنگک ساده) اشاره کرد.
معادله پیچیده یارانه آرد: نانی که با دست دولت هم ارزان نشد
گرچه دولت سالانه مبلغ هنگفتی (۱۵۰ هزار میلیارد تومان) از بودجه را به یارانه آرد اختصاص می‌دهد تا نان به دست مردم ارزان برسد، اما این یارانه صرفاً به آرد تعلق می‌گیرد و هزینه‌های فزاینده دیگر نانوا را پوشش نمی‌دهد.
به گفته رحیم کریمی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، همین موضوع باعث شده تا نانوایان عملاً مجبور به افزایش قیمت‌ها برای جبران هزینه‌ها شوند. این وضعیت، یک پارادوکس ایجاد کرده: دولت یارانه می‌دهد تا قیمت نان پایین بماند، اما افزایش هزینه‌های نانوا و عدم پوشش آن در نرخ رسمی، باعث می‌شود نانوا به روش‌های دیگر (مانند گران‌فروشی یا حذف آرد یارانه‌ای) متوسل شود، و در نهایت مردم نان را گران‌تر بخرند.
نان در سفره مردم چند؟ روایت قیمت‌های میدانی سنگک و بربری در تهران
نتیجه تمام این چالش‌ها، قیمت‌های متفاوتی است که مردم در نانوایی‌ها با آن مواجه می‌شوند. دیگر خبری از نرخ‌های مصوب رسمی که قبلاً نصب می‌شد، نیست.
مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که قیمت نان بربری ساده و کنجدی حداقل بین ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان است. قیمت نان سنگک نیز بسته به محل و وزن، غالباً بین ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان فروخته می‌شود. این قیمت‌ها برای نان‌های ساده است، در حالی که نان سنگک با افزودنی‌های مختلف یا نان‌هایی که در پلتفرم‌های آنلاین عرضه می‌شوند، قیمت‌های بالاتری نیز دارند (مثلاً سنگک کنجدی ۳۰ هزار تومان و بیشتر).
متاسفانه، اغلب نان‌های ساده‌تر و ارزان‌تر در برخی نقاط یا ناموجود هستند یا تمایلی به پخت آن‌ها وجود ندارد. هزینه چند هزار تومانی برای یک کیسه پلاستیکی نیز بار اضافی بر دوش خریدار می‌گذارد.
بحران قیمت نان در ایران، نمونه‌ای از چالش‌های اقتصادی است که حل آن نیازمند رویکردی جامع و هماهنگ است. تا زمانی که میان هزینه‌های واقعی نانوا، توان خرید مردم و نظام نظارتی دولت توازن برقرار نشود، این گره کور باز نخواهد شد و همچنان شاهد نارضایتی دو سوی این ماجرا خواهیم بود.
امید است مسئولان با اتخاذ تدابیر لازم، به این وضعیت سردرگم پایان دهند و آرامش را به بازار نان و سفره مردم بازگردانند.
