کنه «تروپی»؛ قاتلی خاموش و خطرناک‌تر از واروا در کمین کندوهای ایران!

برای دهه‌ها، زنبورداران سراسر جهان با یک دشمن کوچک اما ویرانگر به نام کنه واروا (Varroa destructor) مبارزه کرده‌اند؛ انگلی که میلیون‌ها کلنی زنبور عسل را نابود کرده است. اما اکنون، زنبورداران با تهدیدی جدید و هولناک‌تر روبرو شده‌اند: کنه تروپی (Tropilaelaps mercedesae)، انگلی که منشأ آن در قاره آسیا شناسایی شده و قدرت تخریبش حتی از واروا هم فراتر می‌رود.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ میزبان طبیعی این کنه مهاجم، زنبور عسل غول‌پیکر (Apis dorsata) است که در مناطق جنوب و جنوب شرقی آسیا یافت می‌شود. اما این انگل بی‌رحم، به سرعت از مرزهای جغرافیایی عبور کرده و زنبورهای عسل در غرب جهان را نیز آلوده کرده است.

اکنون، این کنه در کشورهایی چون اوکراین، گرجستان و سوریه گزارش شده و احتمال حضور آن در ترکیه و ایران نیز وجود دارد.

بیشتر بخوانید: کنه واروا؛ گذشته، حال و آینده

نگرانی‌ها از گسترش سریع آن به سمت اروپا و آلوده کردن تمام کلنی‌های این قاره، زنبورداران استرالیا و آمریکای شمالی را نیز در معرض تهدید جدی قرار داده است. اقدامات قرنطینه‌ای شدید، امری حیاتی برای حفاظت از این مناطق است.

چرا کنه تروپی اینقدر سریع منتشر می‌شود؟

این کنه کوچک، که شباهت‌هایی به واروا دارد، چرخه زندگی خود را درون حجره‌های سرپوشیده زنبور عسل، همزمان با مراحل لارو و شفیرگی، طی می‌کند.

کنه تروپی از شفیره‌های زنبور تغذیه کرده و انواع ویروس‌ها، از جمله ویروس بدشکلی بال‌ها (Deformed Wing Virus)، را به میزبان خود منتقل می‌کند. اگرچه در ظاهر شبیه واروا است، اما در قدرت تخریب، بسیار مرگبارتر عمل می‌کند.

تفاوت کلیدی با واروا: در حالی که کنه واروا می‌تواند مدت طولانی روی زنبورهای بالغ زندگی کند، کنه تروپی خارج از حجره‌ها تنها چند روز دوام می‌آورد، اما سرعت تکثیر آن به طرز وحشتناکی بالاست! یک حجره درپوش‌دار که تنها یک کنه واروا ماده در آن وجود دارد، در نهایت یک یا دو کنه بالغ تولید می‌کند.

اما کنه تروپی در درون همین حجره، به مراتب سریع‌تر و در تعداد بسیار بیشتری تکثیر می‌شود. این تکثیر انفجاری، منجر به آلودگی و تخریب سریع‌تر کلنی نسبت به حمله واروا می‌گردد.

راهکارهای مقابله با تهدید کنه تروپی

در مناطقی از آسیا که این انگل مشاهده شده، زنبورداران با یک راهکار خلاقانه، ملکه را از کندو خارج کرده و تخم‌گذاری را متوقف می‌کنند. این کار، منبع تغذیه کنه را قطع کرده و به نابودی آن کمک می‌کند. این روش، که ممکن است تا پنج هفته ادامه یابد، برای تعداد کمی کندو مؤثر بوده، اما شاید برای مجموعه‌های بزرگ اروپایی کارایی لازم را نداشته باشد.

گزینه دیگر، استفاده از اسید فرمیک است که می‌تواند به درون حجره‌ها نفوذ کرده و کنه‌ها را بدون آسیب رساندن به لاروها از بین ببرد.

روش‌هایی که برای مبارزه با کنه واروا مؤثر بوده‌اند، ممکن است برای کنه تروپی کارایی نداشته باشند. دلیل آن این است که کنه واروا مدت زمان زیادی خارج از حجره‌ها و روی بدن زنبورها باقی می‌ماند و به راحتی به نقاط مختلف کندو منتقل می‌شود. اما کنه تروپی به بدن زنبورهای بالغ نمی‌چسبد و در کندو به صورت آزادانه حرکت می‌کند. این رفتار، باعث می‌شود که کمتر در معرض مواد شیمیایی قرار گیرد و مقابله با آن دشوارتر شود.

مدیریت مبارزه همزمان با هر دو کنه، چالش‌برانگیز است و ترکیب روش‌های مختلف ممکن است به کلنی‌ها آسیب رسانده یا عسل را آلوده کند. نکته مهم دیگر، احتمال مقاوم شدن کنه‌ها به مواد شیمیایی است؛ پدیده‌ای که قبلاً در کنه واروا مشاهده شده است. بنابراین، انتخاب روش‌های مبارزه باید با دقت و هوشمندی فراوان صورت گیرد.

فراتر از زنبوردار: تبعات زیست‌محیطی و اقتصادی

گسترش کنه تروپی، نه تنها زنبورداران، بلکه کل بخش کشاورزی را تهدید می‌کند. از بین رفتن کلنی‌ها به معنای کاهش تعداد گرده‌افشان‌ها است که مستقیماً بر تولید محصولات کشاورزی تأثیر می‌گذارد. انتشار جهانی این کنه می‌تواند برای صنعت زنبورداری فاجعه‌بار باشد. بنابراین، اقدام سریع، مؤثر و پیشگیرانه، از اهمیت حیاتی برخوردار است.

منبع:

downtoearth.org.in

Deadlier than varroa, a new honey-bee parasite is spreading around the world