بیماری سبز ماندن میوه مرکبات: تهدید جهانی برای باغ‌های ایران

با پایان فصل تابستان، گاهی شاهد برداشت زودهنگام مرکبات، حتی به صورت نارس، هستیم. این در حالی است که فصل پاییز، زمان اوج رسیدن میوه‌هایی مانند پرتقال است، فصلی که تقاضا برای آن به اوج خود می‌رسد.

اخبار سبز کشاورزی؛ با توجه به گستردگی کشت و تنوع ارقام مرکبات، درختان پرتقال همواره در معرض آفات و بیماری‌های متعددی قرار دارند که نیازمند اقدامات پیشگیرانه و درمانی به‌موقع هستند.

Citrus Greening: یک بیماری باکتریایی خطرناک

یکی از مخرب‌ترین بیماری‌هایی که در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به نابودی کامل درختان مرکبات شود، بیماری “سبز ماندن میوه مرکبات” یا Citrus Greening است. این بیماری باکتریایی، درختان را به شدت تحت تأثیر قرار داده و خسارات جبران‌ناپذیری به کیفیت محصول و سلامت کلی درخت وارد می‌کند. متأسفانه، این بیماری در نهایت می‌تواند به مرگ درختان بینجامد.

نقش پسیل مرکبات آسیایی در انتقال بیماری

عامل اصلی انتقال این بیماری باکتریایی، حشره‌ای کوچک به نام “پسیل مرکبات آسیایی” (Asian Citrus Psyllid) است. این حشره با تغذیه از شیره گیاهان و فرو کردن خرطوم خود در اندام‌های سبز و جوان درخت، در صورت آلوده بودن، بیماری را از درختی به درخت دیگر منتقل می‌کند. باکتری از طریق آوندها به سراسر گیاه پخش شده و علائم مخرب خود را آشکار می‌سازد.

علائم بیماری Citrus Greening:

درختان آلوده به این بیماری، مجموعه‌ای از علائم مشخص را از خود نشان می‌دهند:

• میوه:
• سبز ماندن بخش پایینی میوه، حتی پس از رسیدن.
• بدشکلی و کوچک ماندن میوه‌ها.
• رشد ناقص و عدم تکمیل فرآیند رسیدگی.
• تلخ شدن طعم میوه‌های نارس.
• در نهایت، افتادن میوه‌های آلوده از شاخه درخت.
• برگ‌ها:
• بروز لکه‌های زرد خال‌خالی و نامنظم بر روی پهنه برگ.
• نامتقارن شدن برگ‌ها و نمایان شدن رگبرگ‌ها.
• رشد جوانه‌ها:
• رشد جوانه‌ها کند شده یا به‌طور کامل متوقف می‌شود.

خسارات اقتصادی و نبود درمان قطعی

تأثیر اصلی بیماری Citrus Greening بر روی محصول است. این بیماری با کاهش چشمگیر میزان محصول، افت کیفیت و در نهایت تخریب میوه‌ها، خسارات اقتصادی هنگفتی به باغداران وارد می‌کند. متأسفانه، در حال حاضر هیچ درمان قطعی و مؤثری برای این بیماری معرفی نشده است، اگرچه تحقیقات گسترده‌ای در سراسر جهان در این زمینه در جریان است.

راهکارهای پیشگیرانه:

مؤثرترین راهکار در حال حاضر، مبارزه پیشگیرانه است. با کنترل و از بین بردن آفات مکنده مانند شته‌ها و به‌ویژه پسیل مرکبات آسیایی، می‌توان از گسترش بیماری به درختان سالم جلوگیری کرد. همچنین، استفاده از برخی ترکیبات ضدباکتری گیاهی نیز می‌تواند در این راستا کمک‌کننده باشد.

تهدیدی جهانی و هشداری برای ایران

بیماری Citrus Greening به یک معضل جهانی در مناطق تولید مرکبات تبدیل شده است. برای مثال، بخش قابل توجهی از تولید مرکبات در ایالات متحده، به‌ویژه در ایالت‌های فلوریدا و کالیفرنیا، به شدت تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته و خسارات سنگینی به باغداران وارد کرده است.

با توجه به گستردگی جهانی این بیماری، سازمان حفظ نباتات کشور و گمرکات باید با اعمال قرنطینه‌های بسیار سخت‌گیرانه بر مرکبات وارداتی، مراقبت ویژه‌ای به عمل آورند. ورود باکتری یا حشره پسیل همراه با محصولات وارداتی، می‌تواند باغ‌های مرکبات و اقتصاد کشاورزی کشور را در معرض خطری جدی قرار دهد. کشاورزان عزیز نیز در صورت مشاهده هرگونه نشانه مشکوک به این بیماری، باید بلافاصله مراتب را به مراجع ذی‌صلاح گزارش دهند.

منبع: ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۳۰۰ - امرداد و شهریور ۱۴۰۴