اثرات کمبود کود بر امنیت غذایی جهانی

اگرچه زمان جنگ اوکراین هنوز به یک ماه نرسیده، اما اثرات آن از همان چند روز اول، به ویژه بر غلاتی همچون گندم و نهاده‌هایی از قبیل کود خود را نشان داد.

جنگ اوکراین موجب رشد شدید قیمت‌ها در محصولات کشاورزی شد که این بحران در برخی مناطق مانند خاورمیانه (ازجمله ایران)، شمال آفریقا و شرق آسیا (چین) بیشتر خود را نشان می‌دهد.

چین خودکفایی در محصولاتی مانند گندم و برنج در دستور کار خود قرار داده

کشور چین که امنیت غذایی را در زمره اولویت‌های اقتصادی خود قرار داده است، خودکفایی در محصولاتی مانند گندم و برنج در دستور کار خود گذاشته، اما عاملی بازدارنده مانند تامین کودهای مورد نیاز که اکثراً شکل وارداتی دارد، می‌تواند بر این موضوع اثرگذار باشد.

اکنون جنگِ به دراز کشیده شده، بین روسیه و اوکراین می‌تواند بر زنجیره تامین کودهای شیمیایی در جهان اثرات نامطلوب داشته باشد و قیمت غلات را در فصول برداشت افزایش دهد.

سازمان فائو نیز اعلام کرد استمرار جنگ در اوکراین می‌تواند به یک آشوب در مواد غذایی اصل و کلیدی در جهان منتهی شود. دو کشور روسیه و اوکراین بیش از نصف روغن آفتابگردان و 30 درصد گندم جهان را تولید می‌کنند که هر گونه تنش در تولید آنها موجب مشکلاتی در کشورهای واردکننده می‌شود.

چین با 4/ 1 میلیارد جمعیت یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان مواد غذایی و در رأس آنها غلاتی از قبیل گندم و برنج است که جنگ کنونی با بالا بردن قیمت کودها خودکفایی در دو محصول فوق را در آن کشور با چالش مواجه کرده است.

بیش از نیمی از کود مصرفی پتاسیم چین به شکل وارداتی تامین می‌شود که طبق آمار 53 درصد از آن در سال گذشته از روسیه و بلاروس وارد شده است.

دولت روسیه در اوایل ماه جاری صادرات کودها را به تعویق انداخت و کشورهای لتونی و اوکراین ترانزیت کود پتاس را از بنادر خود را ممنوع کردند، ضمن آن که صادرات هر گونه کودی را غدغن نمودند.

لی یوهی، معاون رئیس جمهوری چین، در این باره گفت: با وجود مشکلات به وجود آمده در بازارهای سرمایه، کشور چین از رشد اقتصادی حمایت می‌کند و بار رعایت معیارهای پایدار سرمایه به تثبیت بازارهای خواهد پرداخت. این حمایت‌ها با وجود شیوع ویروس کرونا، هجوم روسیه به اوکراین و دستورالعمل‌های صادره خواهد بود.

نگران اروپا درباره امنیت غذایی

در اروپا نیز نگرانی‌ها درباره امنیت غذایی و تاثیر جنگ اوکراین کمتر از آسیا و خاورمیانه نیست.

دامداران اروپایی به دلیل وابستگی به واردات ذرت و جو از کشورهای روسیه و اوکراین نیز نگران آینده خود هستند. با ممنوعیت صادرات محصولات کشاورزی استراتژیک از کشورهای مجارستان، صربستان، مولداوی قیمت‌ها نیز در آنجا بالا رفته است.

برخی از دامداران اظهار کرده‌اند: در صورت ادامه شرایط کنونی ناچار به کشتار تعدادی از دام‌های خود هستند. یک دامدار ایتالیایی می‌گوید: «این یک شغل خانوادگی است و پدربزرگ ما توانست آن را در طول دو جنگ جهانی حفظ کند، پدر من نیز این کار را ادامه داد؛ اما نمی‌دانم که با شرایط کنونی چه باید کنم؟»

کشورهای اروپایی هر یک در تلاش برای تهیه مواد غذایی خود از کشورهای دیگر هستند؛ چنانچه اسپانیا از آرژانتین و برزیل تقاضای خرید ذرت و سویا کرده است. یک دامدار ایتالیایی با داشتن 1300 رأس گاو شیری گفت: شنیده‌ام بعضی از دامداران گاوهای خود را به کشتارگاه می فرستند؛ اما من این کار نمی‌‌کنم، هرچند بسیار نگران هستم. البته مسئله فقط کمبود ذرت و سویا نیست، بلکه محصولات جانبی دیگری نیز به سختی یافت می‌شوند، ما در این جا نیز در شرایط جنگی قرار داریم.

اوکراین یکی از چهار کشور بزرگ تولید و صادرکننده ذرت است

اوکراین یکی از چهار کشور بزرگ تولید و صادرکننده ذرت است و بسته شدن بنادر آن به علت جنگ تاثیر زیادی بر روی بارگیری این محصول گذاشته است، حال زمانی که صادرات ذرت از اوکراین متوقف شود، کشورهای واردکننده به اجبار قادر به صادرات محصولات دامی خود نخواهند بود.

اکنون اسپانیا دارای بزرگ‌ترین گله‌های دامی اتحادیه اروپا است و با 59 میلیون رأس انواع دام یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان غذایی دامی در است.

در نتیجه این کاهش صادرات ذرت و جو از روسیه و اوکراین تولید محصولات لبنی و گوشتی کشورهای واردکننده را دچار تنش جدی می‌کند؛ ضمن آن که در دوران اپیدمی کرونا این بخش‌ها آسیب‌های زیادی دیده‌اند، قیمت ذرت در بورس پاریس به رقم بی‌سابقه 420 یورو در هر تن رسیده بود که با جنگ اوکراین احتمال دارد 50 درصد دیگر به آن اضافه شود.

اکنون دامداران اروپایی نسبت به آینده خود امیدی چندان ندارند؛ چراکه قیمت مواد غذایی مانند گوشت، شیر، تخم‌مرغ و مرغ با در نظر گرفتن تورم و گران شدن نهاده‌ها رو به افزایش است.

مهدی رجول دزفولی

‌‌‌‌‌‌‌