بسته‌بندی مواد پروتئینی؛ سلامت جامعه و تناسب مصرف

به مناسبت برپایی نخستین کنگره ملی صنعت گوشت، مقاله دکتر مسعود رسولی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت تولید، بسته بندی گوشت و مواد پروتئینی تقدیم می گردد.
دکتر مسعود رسولی، از دامپزشکان جوان و خوش‌آتیه‌ای است که علاوه‌بر تحصیل و سوابق دامپزشکی، در ارتباطات، روزنامه‌نگاری، مدیریت اطلاع‌رسانی و برپایی سمینارها، وبینارها، میزگردها و … تجربه و تبحر دارد. وی در جایگاه دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت تولید و بسته‌بندی مواد پروتئینی کشور، نکات ارزشمندی از تاثیرگذاری این صنعت در حفظ سلامت جامعه و محیط‌زیست و نیز تناسب عرضه این محصولات با توجه به نوع مصرف، علایق و نیاز بازار به بخش‌های مختلف گوشت و… را ارائه کرده است:

هنوز از یاد نبرده‌ایم که اندک زمانی پیش، قیمت عرضه گوشت مرغ در خیابان «شهرستانی» میدان امام‌حسین تهران اعلام می‌شد و در کوچه‌های منتهی به خیابان، صحنه‌های چندش‌آور و محیط‌های غیربهداشتی، هویت صنعت طیور را زیر سوال برده بود.
کمی بعد، میدان بهمن تعیین‌کننده قیمت بود؛ در حالی که مرغ به‌عنوان یک خوراک کامل و با بیش از 900 فرآورده و مواد استحصالی، اینک در شکل‌ها و قطعه‌بندی‌های مختلف برای مصارف خانواده به بازار عرضه می‌شود؛ به‌طوری که متقاضی می‌تواند با انتخاب قطعات موردنظر(بی‌استخوان، با استخوان، کتف، ران، سینه، گردن و …) با قیمت مناسب و به‌مقدار دلخواه(حتی یک عدد ران) خریداری نماید.

سالانه 1600 میلیارد تومان ضرر اقتصادی

لازم است که مسئولان توجه بیشتری به سلامتی، بهداشت و اقتصاد خانواده و از همه این‌ها مهم‌تر به محیط‌زیست داشته باشند. در مورد گوشت مرغ و دیگر فرآورده‌های پروتئینی، فرهنگ‌سازی و سوق‌دادن مردم به‌سوی مصرف محصولات پاک‌شده، قطعه‌بندی و بسته‌بندی شده، یکی از این راه‌ها است.
کل مقدار مرغی که سالانه از کشتارگاه‌ها به مراکز قطعه‌بندی ارسال می‌گردد، کمتر از 300 هزار تن است و همین بی‌مبالاتی موجب می‌شود تا در هر خانه‌ای که مرغ مصرف می‌کند، بابت هر قطعه مرغ حداقل 300 تا 500 گرم، آلایش و ضایعات در ظرف آشغال، دور ریخته شود. به همین نسبت در رستوران‌ها، فست‌فودها، غذاپزی‌ها و … نیز دور ریز وجود دارد که تبدیل به آشغال و موجب فساد، بیماری، حضور حشرات و … می‌شود.
به‌دلیل بی‌توجهی به صنایع بسته‌بندی و هدایت اصولی ضایعات برای تبدیل به مواد قابل استفاده، متاسفانه مقدار زیادی از نیاز کشور به مواد مرتبط حاصل از این ضایعات، از طریق واردات یا به قیمتی بالا از مراکز پراکنده و عمدتاً غیربهداشتی تهیه می‌گردد.
از طرفی، صدها هزار تن موادی که می‌تواند به‌صورت خوراک دام و طیور، کود و … در خدمت چرخه تولید قرار گیرد، تبدیل به ضایعات و آشغال‌های منازل یا رستوران‌ها شده و موجبات دردسر و کار بیشتر خدمات شهرداری، دفن زباله، تولید شیرابه و… را فراهم می‌کند.
در حال‌حاضر ضایعات حاصل از قطعه‌بندی و بسته‌بندی مرغ، کیلویی 2 هزار و 100 تومان به‌فروش می‌رسد که علاوه‌بر متقاضیان داخلی، بعضی کشورهای خارجی هم مشتریان آن هستند. مثلا کشوری مانند روسیه خریدار حدود 300 هزار تن در سال پوست مرغ است و بابت آن ارز وارد کشور می‌شود.
شهروندان مصرف‌کننده مرغ، بیش از 30درصد قیمت اضافی بابت خرید پوست، سربال، شُش و آلایش مرغ پرداخت می‌کنند و آن را دور می‌ریزند. در حالی که در مراکز بسته‌بندی، ضمن استفاده اصولی از آن، بخشی از این مبلغ نیز از قیمت نهایی گوشت مرغی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد کسر می‌شود.

زیان‌های جبران‌ناپذیر به صنایع لبنی

متاسفانه رویه‌ای در کشور متداول شده که هر از چند گاهی یکی از مسئولان به‌جای حمایت، با حمله و هجمه‌ای که به یک بخش از تولید (به‌ویژه بخش‌های مربوط به سلامت و اقتصاد خانواده) وارد می‌کنند، آن را دچار زیان‌های جبران‌ناپذیر می‌نمایند.
یادمان نرفته چندی قبل یکی از مسئولان با عنوان کردن استفاده از روغن پالم در تولیدات لبنی ضربه‌ای به پیکر صنایع تولید شیر و لبنیات کشور زد(گرچه وی با حضور در یک دامداری و خوردن یک لیوان شیر، از گفته خود برائت جست)، اما صنایع لبنی هنوز هم در حال تاوان دادن هستند که نمونه‌هایی از این دست فراوان است.

اهمیت بسته‌بندی مرغ برای عرضه به بازار

براساس نظر کارشناسان، عرضه مرغ به‌صورت زنده، کاری غیراصولی و غیرمنطقی و بهتر است که مرغ با رعایت مسائل بهداشتی در کشتارگاه‌های مورد تائید، کشتار و گوشت آن با شرایط خاص قطعه‌بندی، بسته‌بندی و به بازار مصرف عرضه شود.
دلایلی که کشتار مرغ در کشتارگاه و عرضه آن به صورت قطعه‌بندی شده را منطقی‌تر می‌نماید، کمک به حفظ محیط‌زیست، جلوگیری از دورریز ضایعات و پراکنده شدن ضایعات در محیط‌زیست، رعایت بهداشت و سلامت محصول، اشتغال‌زایی، پرداخت مالیات به دولت، قابلیت نظارت، ردیابی و پیگیری محصولات عرضه شده به بازار با وجود شبکه قابل رصد مویرگی با حدود هفت هزار فروشگاه در سراسر کشور و … است.
همچنین، از دیگر مزیت‌های عرضه مرغ به‌صورت کشتار و بسته‌بندی این است که مصرف‌کنندگان بتوانند هر قطعه و قسمتی از مرغ که مورد نیازشان ‌باشد را خریداری نمایند.
شاید بعضی‌ها فکر ‌کنند مرغی که به‌صورت قطعه‌بندی به بازار عرضه می‌شود، برای مصرف‌کننده گران‎تر از شکل‌های دیگر مرغ تمام می‌گردد اما واقعیت این است که بخش زیادی از گران بودن مرغ به این موضوع برمی‌گردد که اساساً 100درصد مرغ ارسالی به کشتارگاه و صنایع بسته‌بندی، براساس قیمت مصوب ستاد تنظیم بازار نیست و مرغداران به‌دلیل اینکه نهاده‌های تولید را از بازار آزاد تهیه کرده‎اند، مرغ را نیز گران‎تر می‎فروشند.
توجه داشته باشیم ‌که لاشه مرغ پس از کشتار و قرار گرفتن در پروسه تمیز کردن و بسته‌بندی حدود 33درصد ضایعات و دورریز دارد و هر کدام از قطعات مرغ نیز ارزش و تقاضای متفاوتی دارند. همچنین حمل‌ونقل، بسته‌بندی، توزیع و عرضه آن نیز هزینه‌هایی دارد که تمامی این موارد براساس جداول و ضرایب مشخص و مورد تأیید دستگاه‌های حاکمیتی مرتبط، به‌ویژه سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، محاسبه می‌شود.
در شرایط فعلی حدود 100 هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از زمان کشتار تا عرضه محصول به بازار در حال فعالیت هستند. به‌علاوه، این صنعت برای صدها دامپزشک و کارشناس صنایع‌غذایی و ناظر بخش خصوصی و دولتی ایجاد اشتغال می‌نماید. بدیهی است صنعت بسته‌بندی در صورت تأمین نشدن ماده اولیه آن (گوشت دام و طیور) با قیمت مصوب، به ناچار برای ادامه فعالیت، نیاز خود را از بازار آزاد تهیه خواهد کرد که این موضوع روی قیمت نهایی تأثیر خواهد گذاشت.
اما در صورتی که مانند کشورهای پیشرفته سیاست‌ها به سمتی هدایت شود که مرغ تولیدی پس از کشتار به صورت قطعه‌بندی و بسته‌بندی به بازار عرضه گردد، نزدیک به 500 هزار نفر اشتغال ایجاد خواهد شد.
وجود این چرخه ارزشمند کشتار تا بسته‌بندی و عرضه محصولات پروتئینی در کنار تولیدکنندگان گوشت مرغ و دیگر تولیدکنندگان، باعث می‌شود که گوشت و دیگر مواد پروتئینی با شرایط مناسب بهداشتی و فنی و براساس نیاز مصرف‌کنندگان به بازار عرضه شود.
در چنین شرایطی از مسئولان محترم انتظار می‌رود به‌گونه‌ای رفتار نکنند که به‌جای حمایت از فعالان بخش و کمک به رفع مشکل آن‌ها، با ایجاد شبهات، باعث بدبینی نسبت به این صنعت شوند.
امیدواریم متولیان امر با هدف حفظ و پایداری سلامت مردم و محیط‌زیست، در فرهنگ‌سازی و کمک به صنایع بسته‌بندی مواد پروتئینی جدی‌تر عمل نمایند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۴۷ - دی ۱۳۹۹

انتهای پیام/