نکاتی درخصوص برنامه پیشنهادی وزیر نیرو در دولت

برنامه پیشنهاد ی آقای علی اکبر محرابیا ن

وزارت نیرو در دولت سیزدهم مصمم است تا در آغاز گام دوم انقلاب اسلامی با تقویت روحیه جهاد ی و رویکردها ی انعطاف پذیر،فرصت ساز، مولد، درون زا، پیشرو و بروننگر، نسبت به توسعه ظرفیت های تامین آب و برق و مدیریت توأمان عرضه و تقاضا ی آب وبرق و ارائه خدمات مطلوب آب و برق و استفاده سالم از پساب اقدام نماید تا ضمن دستیابی به اهداف اسناد بالادستی ابلاغی دربخش ها ی آب و انرژی ، نسبت به ایفا ی ماموریت های اصلی دستگاه، با رعایت اصل تعهد نسبت به مطالبات مشروع مردم و به کارگیری تمام ظرفیت ها با پا یبند ی به آموزه ها ی دینی و اخلاقی و رعایت اخلاق حرفه ا ی در عرصه ی مدیریت و فعالیت های اجرائی و جلب مشارکت همه ذینفعان، ارتقا ی شفافیت و سلامت ادار ی و استفاده موثر از توانمند ی ها ی تخصصی سرمایه ها ی انسانی اقدام نماید.
برخی نکات و چالش های موجود:

• استهلاک و فرسوده شدن بخشی از زیرساخت ها (نیروگاه ها، شبکه ها ی انتقال نیرو و آب، تصفیه خانه ها و … )

• پایین بودن انگیزه کاری کارکنان دولتی و پایین بودن سطح کارایی ایشان

• فساد اداری و روابط ناسالم و بر خی اعمال نفوذها و برخوردهای رانتی در زمینه تخصیص منابع آ ب

• مشکل تحریمها و موانع موجود در زمینه استفاده از ظرفیت سرمایه گذاران خارجی و انتقا ل دانش و فناوری نوین

• کسری بودجه و بدهی های قبلی به مشاوران، پیمانکاران و بخش خصوصی( انتشار اوراق مشارکت و … )

• بالابودن میزان تلفات انرژی و آب در شبکه انتقال و توزیع( بخشهایی از شبکه نیاز به بازسازی و نوسازی دارد )

• لزوم کنترل مصرف برق در مراکر استخراج رمز ارز( مصرف مجاز و غیرمجاز )

• صادرات انرژی برق به کشورهای همسایه و یا واردات آن در مواقع مصرف پیک از کشورهای همسایه

• عملکرد و کارایی نیروگاه اتمی

• لزوم بازنگری سیاست سدسازی ( به بهانه ذخیره آب و تولید نیروی برقابی )با توجه به تبعات منفی زیست محیطی آن

• فناوری های قدیمی صنعت برق که آلاینده محیط زیست هستند( بخصوص تولید گازهای گلخانه ای و لزوم توجه به تعهد کشور برای کاهش انتشار آنها طبق معاهده پاریس در سال 2015 میلاد ی)

• کم توجهی دولتهای قبلی به مدیریت تقاضا و کاهش مصرف در حوزه آب و انرژی

• لزوم توجه به تاثیر بحرانهای محیط زیستی( گرمایش زمین، هجوم ریزگردها، بارشهای سیل آسا، زمین لغزشها و … )برمنابع آب و انرژی و کاهش کارایی شبکه انتقال برق و آب

• کم توجهی به اقدامات آبخیزدار ی، استحصال آب باران، احیای پوشش گیاهی (جنگلی و مرتعی) و حفظ منابع آب و خاک در بالادست حوضه های آبریز( که سبب تهدید تاسیسات و بروز خسارات عدیده در پایین دست می شود )

• مشکل پرداخت یارانه در زمینه آب و برق (بیش از دو برابر قیمت تمام شده )

• هزینه های اجتماعی و برخی مقاومت های موجود در زمینه اصلاح قیمت عرضه آب و برق

• مشکل پایین بودن سطح بهره وری در حوزه تولید و مصرف آب و برق

• بی ثباتی نرخ ارز و همچنین بی ثباتی قوانین و مقررات که مانع ورود جدی بخش خصوصی میشود

• کم توجهی به اصول و مبانی آمایش سرزمین و پراکندگی جغرافیایی جمعیت و صنایع آب بر

• تغییر رژیم بارش در کشور از برف به باران( که سریع از دسترس خارج شده و سبب بروز سیل میشود )

• 410محدوده مطالعاتی ممنوعه از کل 609 محدوده مطالعاتی موجود (تا پایان سال 1399)

• پایین بودن راندمان آبیاری در بخش کشاورزی و تلفات زیاد آب

• کم توجهی دولتهای قبلی به حقابه های محیط زیستی و در نتیجه خشک شدن رودخانه ها و تالاب ها

• لزوم توجه به حقابه کشورهای همسایه( غرب کشور )در حوضه های آبریز رودخانه های مشترک( در غرب کشور )

• آلودگی و تخریب کیفیت منابع آب بطور کلی( تاثیر فاضلاب شهری بر کیفیت آب شرب )

• فقدان سیستم جمع آور ی و دفع فاضلاب ها ی خانگی، بهداشتی و صنعتی یا بروز اختلال در عملکرد صحیح آن

• ضعف در بخش نظارت و بازرسی و کنترل کیفیت منابع آب و خاک

• به خطر افتادن سلامت شهروندان بدلیل بالارفتن احتمال سرایت بیماری های گوناگون و تکثیر حشرات موذی

• لزوم توجه به فناوری های بازچرخانی و تصفیه آب، استفاده چندمنظوره از منابع آب) احداث مخازن و استخرهایی جهت پرورش ماهی و استفاده از سرریز آب استخرها برای آبیاری (و همچنین ایجاد آب شیرین کن ها( در حد معقول)

• لزوم تغییر نگرش و پارادایم در تدوین برنامه های توسعه کشور و اشتغالزایی و اجتناب از برنامه های توسعه آب محور (تلاش در زمینه افزایش سهم بخش خدمات در اشتغا لزایی و درآمدزایی بجای بخش های کشاورزی و صنعت )

• لزوم استفاده از تکنیک های اقتصاد رفتاری جهت اصلاح الگوی مصرف در بخش های مختلف آب و انرژی

• لزوم توجه به رویکرد همبست و پیوندی( Nexus )در حوزه های آب، انرژی، غذا، محیط زیست و تغییراقلیم

• اجتناب از بخشینگری و لزوم افزایش هماهنگی، همکاری، همگرایی و همافزایی در بین برنامه وزارتخانه های مختلف نیرو، جهاد کشاورز ی، صمت و راه و شهر سازی( در تعامل مثبت با سازمان حفاظت محیط زیست)

• ضعف سرمایه اجتماعی و ضعف اعتماد عمومی و ضعف مشارکت مردم در برنامه های دولت و کاهش مصر ف

• ضعف نظام فنی - اجرایی کشور و طولانی شدن فرآیند اجرایی پروژه های عمرانی بزرگ و متضرر شدن آنها

• لزوم توجه به ظرفیت سازی و توان افزایی در بدنه دولت و حاکمیت( Building State Capability)

• لزوم توجه به ساماندهی رودخانه ها بخصوص در پایین دست سد ها

• احتمال کم کاری و مقاومت بدنه کارشناسی وزارتخانه در مقابل انتصاب نیروهای جدید( خارج از وزارتخانه )

• لزوم طراحی سازوکارهای مناسب جهت افزایش انگیزه کاری کارکنان دولت و افزایش کارآمدی زیرا وزیر و مدیران ارشد وزارتخانه به تنهایی قادر به پیاده سازی این برنامه نیستند و نیاز به مشارکت فعال و جدی بدنه کارشناسی وزارت نیرو است سازماندهی و آموزش منابع انسانی، ایجاد انگیز ه و تعهد کاری، ارتقای سطح فرهنگ سازمانی و نشاط اداری ، ایمنی سلامت کارکنان، همچنین راهبر ی برنامه های اصلاح نظام اداری، توسعه بهره مندی از فناوری های جدید مدیریتی و توجه جدی به پیاده ساز ی نظام مدیریت دانش، سلامت اداری و صیانت از حقوق شهروندی از رویکردهای مهم وزارت نیرو در دولت سیزدهم خواهد بود .

البته می بایست واقع بین بود زیرا تحقق همه این موارد، بسیار زمان بر و هزینه بر است و شاید در نسل های بعدی بوقوع پیوندد .معمولا استقرار کامل دولت جدید و انتصاب مدیران ارشد و شروع فعالیت های اجرایی چند ماهی طول خواهد کشید و سال آخر هردولتی هم صرف کمپین های انتخاباتی و رأی جمع کردن برای دوره بعدی میشود لذا عملا یک دولت به ظاهر 4 ساله، فرصت کمی جهت کار دارد و نباید ادعاهای بزرگ و آرمانی و دست نیافتنی داشته باشد (سنگ بزرگ، علامت نزدن است!)

سید ابوالفضل میرقاسمی
کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری (09123222463)