تضعیف صنعت مرغداری توسط دولت

قیمت مرغ، طی ماه‌های گذشته معمولا جزو خبرهای مطرح در جامعه بوده و مخصوصا از حدود 10 روز منتهی به نوروز تا تمام طول تعطیلات و بعد از آن، قیمت مرغ موضوعی بوده که در رسانه‌ها و در بین جامعه مورد بحث بود و دلیل آن هم که مشخص است چیزی نیست مگر بالا و پائین شدن قیمت و تاثیر آن بر سفره خانوارهای ایرانی.

در این میان دو دسته از افراد جامعه از این وضعیت مرغ دادشان به آسمان بلند بود و از قیمت آن می‌نالیدند، یکی مصرف‌کنندگان که سنگینی قیمت مرغ فراتر از توان خرید آنها بود و دیگری تولیدکنندگان گوشت مرغ که می‌گویند با این قیمت، هزینه تولید از قیمت فروش پیشی گرفته است و تولیدکننده را متحمل زیان و ضرر می‌کند.

طبق قاعده بازار، یعنی موضوع عرضه و تقاضا، قیمت بالای مرغ در جامعه باید ناشی از کمبود عرضه آن در بازار باشد اما آنچه در این بین از شواهد امر بر می‌آید این‌که در دوره یاد شده عملا از نظر تولید کمبود چندانی وجود نداشته و مرغ به اندازه کافی تولید شده است و اگر هم کمبودی بوده در حد این همه جار و جنجال نیست؛ پس علت چیست؟

سوای مسئله جو روانی ایجاد شده و هجوم طبق قاعده مردم به سمت کالایی که چنین وضعیتی در بازار دارد، علت مهم‌تر افزایش قیمت تمام شده برای مصرف‌کننده را باید در عامل واسطه‌ها جستجو کرد که در شرایطی که تولیدکننده متحمل این همه سرمایه‌گذاری شده و دچار زیان می‌شود، اما واسطه‌ها به هیچ عنوان به سودهای معقول و پائین راضی نمی‌شوند و سودهای آنچنانی را انتظار دارند.

تولیدکنندگان مغموم

با همه اینها، آنچه بیشتر در این نوشتار قصد پرداختن به آن را داریم، موضوع قیمت خرید مرغ از تولیدکنندگان با توجه به هزینه‌های بالای تولید است که به نظر می‌رسد در پروسه چند ماهه منتهی به نوروز تا حدود سیزدهم فروردین که قیمت مرغ، افزایش حدود 20 درصدی را شاهد بود، در طول این چند ماه تولیدکنندگان و مرغداران، محصول تولیدی را به علت سماجت دولت و ستاد تنظیم بازار، با قیمتی پائین‌تر از هزینه تولید می‌فروختند و در نتیجه صنعت تولید مرغ متحمل خسارات و زیان‌های سنگینی شد.

در تمام طول این مدت، قیمت رسمی 14400 تومان اعلام شده بود و مرغداران آن را مناسب نمی‌دانستند. و این موضوع زمانی حادتر می‎شد که دولت قیمت 14400 تومان خرید مرغ درب مرغداری را زمانی(آذرماه سال 99) تعیین کرده بود که مرغداران در آن زمان نهاده‌هایی مانند سویا را به قیمت 2750 تومان، ذرت 1500 تومان و جوجه یکروزه را 2800 تومان خریداری می‌کردند. (البته نهاده‌های دیگر بماند و نیز به فرض محال تامین نهاده ذرت و سویا با قیمت دولتی) که تازه در همین شرایط هم تولیدکنندگان به قیمت 14400 تومان اعتراض داشتند.

ولی چند روز پس از این قیمت‌گذاری، وزارت جهادکشاورزی قیمت سویا را به 3300 تومان و ذرت را به 1750 تومان افزایش داد (باز هم با فرض محال تامین این دو نهاده با قیمت دولتی) و قیمت جوجه یکروزه نیز به 4000 هزار تومان و بالاتر رسید و تامین ذرت و سویا با قیمت دولتی هم که اصلاً وضعیت مناسبی نداشت و مرغداران این نهاده‌ها را یا به صورت دولتی دریافت نمی‌کردند و یا در موقع مناسب به دست‌شان نمی‌رسید. از طرفی، دیگر نهاده‌های تولید مانند کارگر، سوخت، دارو، واکسیناسیون، کرایه و غیره نیز با افزایش قیمت مواجه بودند، اما اصرار دولت همچنان قیمت 14400 تومان بود و در این بین دیگر معلوم است که چه بر سر تولیدکننده خواهد آمد.

در ادامه این جریانات، در تاریخ دوازدهم فروردین ماه، ستاد تنظیم بازار مجاب شد که قیمت مرغ را حدود 20 درصد افزایش دهد و فروش مرغ زنده درب مرغداری به 17100 رسید. اما آنچه سوال است این‌که در طول 5-4 ماه که مرغداران محصول خود را زیر قیمت می‌فروختند، چه کسی باید زیان‌های آنها را جبران کند؟!

در راستای بررسی مسائل مربوط به تولید و بازار مرغ با برخی از فعالان عرصه تولید گوشت مرغ صحبت‌هایی انجام شده تا به زوایای بیشتری از موضوع را روشن نماید:

دولت رفیق روزهای سخت ما نیست

آقای مهدی سیدی، کارشناس خبره دادگستری در صنعت طیور با 20 سال سابقه مرغداری و تجربه کاری در انجمن صنفی کشتارگاه‌داران، انجمن صنفی مرغداران، کانون انجمن‌های صنفی کشور، شرکت تعاونی مرغداران گوشتی مشهد و نیز چند نوبت انتخاب به عنوان مرغدار نمونه ملی، در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: قیمت 14400 تومانی در زمانی تعیین شد که قیمت جوجه یکروزه 2800 تومان بود، قیمت ذرت 1500 و سویا 2750 تومان بود و پس از چند روز همین سه مولفه به تنهایی بین 40-25 درصد افزایش پیدا کرد. سایر نهاده‌های تولید هم افزایش قیمت‌‎های بالا داشتند اما در تمام طول این مدت قیمت فروش مرغداران تغییر نکرده است و مرغداران مجبور بودند که با همین قیمت مرغ تولیدی را بفروشند.

وی افزود: اما موضوع دیگری که در ادامه اهمیت پیدا می‌کند این است که شرکت پشتیبانی زمانی که قیمت مرغ در بازار از قیمت مصوب پائین‌تر می‌آید، موظف است که مرغ تولیدی مرغداران را به قیمت مصوب خریداری نماید اما در چنین شرایطی هزینه انجماد مرغ را به مرغداران تحمیل می‌کند که عملا هیچ سودی برای مرغدار نخواهد داشت. دولت اگر در شرایطی که قیمت مرغ بالا است، مرغدار را مجبور به فروش محصول به قیمت مصوب می‌کند، باید در زمانی که قیمت مرغ در بازار از قیمت مصوب پائین‌تر می‌آید هم مرغ را به قیمت مصوب از مرغدار بخرد که این کار را انجام نمی‌دهد و به بهانه‌های مختلف از این موضوع تخطی می‌کند.

هزینه تولید بالا و قیمت فروش پایین است

محمد یوسفی، رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: قیمت تمام شده برای مرغداران بسیار بالا است و قیمت‌های اعلامی کفاف هزینه‌های تولید را نمی‌کند.

وی گفت: یک مسئله‌ای که وجود دارد این است که در حال حاضر که قیمت مرغ با افزایش 20 درصدی به 17100 رسیده، در حالی که نرخ تورم در کشور طی این مدت بالای 40 درصد بوده است. چرا باید قیمت مرغ فقط 20 درصد افزایش پیدا کند. به فرض درست بودن مسائل دیگر، همین مسئله الان به زیان مرغداران است. متاسفانه قیمت تمام شده مرغ تولیدی بسیار بالا است و این هزینه‌ها در قیمت‌گذاری مرغ اصلا لحاظ نمی‌شود.

یوسفی ادامه داد: دولت به اجبار و زور، مرغ را به قیمت مصوب از مرغداران می‌خرد اما نهاده‌های تولید را تامین نمی‌کند و مرغدار آن را به قیمت‌های بالا خریداری می‌نماید.

وی افزود: متاسفانه باید عرض کنم که در قیمت‌گذاری‌ها هیچ وقت از نظر کارشناسان مربوطه استفاده نمی‌شود و قیمت‌های اعلامی هم بسیار غیرمنصفانه است.

مشکلات مرغ ناشی از سوء مدیریت و دخالت‌های نابجا است

کمالی سروستانی، مشاور عالی هیئت مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی، در مورد قیمت‌گذاری جدید می‌گوید: برآورد قیمت ما برای مرغ زنده 17500 تومان بود که در نهایت قیمت 17100 تومان نهایی شد اما در شرایط فعلی امید مرغداران برای تولید بیشتر شده است؛ چراکه قیمت‌های قبلی به هیچ عنوان منطقی نبود و مرغداران دچار زیان می‌شدند، ضمن اینکه کنترل بازار سخت می‌شد.

وی گفت: قیمت 17100 تومان منطقی‌تر است به شرط اینکه قیمت نهاده‌ها افزایش پیدا نکند.

وی مشکلات پیش آمده در بازار مرغ طی تعطیلات پایان سال را ناشی از سوء مدیریت دانست و گفت: برخی دخالت‌های نابجا تاثیرش بیشتر از کم و زیاد مقدار خود مرغ در بازار است.

حسین کاظمی

کارشناس ارشد کشاورزی