آیا صحن علنی مجلس با کمیسیون کشاورزی همراه خواهد شد؟

پرواز 425 در اوج

از زمان شکل‌گیری نخستین کمیسیون کشاورزی مجلس تاکنون، این بار مجلس یازدهم علی‌رغم ورود افرادی که کمتر سابقه نمایندگی، یا نمایندگی مکرر داشتند با نگاه ملی خود، اقدامی جسورانه انجام داد و طرح تقویت امنیت غذایی کشور و رفع موانع تولیدات را به شماره 425 ثبت کرد که دو فوریت آن 24 فروردین امسال تصویب شد و قاعدتا باید در خرداد ماه به صحن مجلس بیاید. طرحی که مدیران ارشد و آگاه حوزه کشاورزی و صاحب‌نظر با تایید این طرح به آن نمره 21 یا A+داده‌اند.

دور کردن مکانیزم قیمت‌گذاری از چنبره تصمیمات دولتی، تقویت و موافقت با تاسیس سازمان توسعه تجارت کشاورزی که احتمال رانت‌خواری در شرکت بازرگانی دولتی را کاهش می‌دهد و دسترسی بازار جهانی را برای کشاورزان راحت‌تر می‌کند، تثبیت مقررات صادرات و واردات، سرمایه‌گذاری در کشاورزی، تقویت اقتصاد کشاورزی، صنایع تبدیلی و حوزه بازار و … توسط مدافعین کشاورزی و امنیت غذایی در مجلس حرکت شایسته‌ای بود که صندلی و جایگاه وزارت جهاد کشاورزی را در هیات دولت نیز ارتقاء می‌دهد.

جالب‌تر همراهی و همگامی سایر نمایندگان و رای قاطع به دو فوریت آن بود که پیشگامی کمیسیون کشاورزی را تایید کرد و حرکتی که در تاریخ، تحت عنوان پرواز 425 و صعود کشاورزی ثبت خواهد شد. امید است این طرح بتواند با ساماندهی و یک پارچه‌سازی ساختار؛ هم پیوندی نظام تولید با نظام بازار و تجارت (حذف بوروکراسی زاید،تجمیع صدور مجوزهای بهره‌برداری توسط یک مرجع واحد، متمرکز کردن اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها در یک سازمان، حذف استعلام‌های غیرضرور، زمان بر و هزینه‌بر و ایجادکننده‌ رانت) تولید دارای متقاضی خرید محصول و به ویژه سازمان توسعه تجارت کشاورزی با هدف رونق دادن به کسب و کارهای صادرات محور؛ بهبود زیرساخت‌های صادرات و ورود بیشتر و حساب شده کشاورزی ایران به بازار جهانی؛ راه‌اندازی گمرک تخصصی کشاورزی؛ توسعه و گسترش حمل و نقل هوایی محصولات(کارگو)؛ نقش آفرینی موثر سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های ایران برای معرفی بهتر و بیشتر محصولات قابل صدور؛ بازارسازی و هم‌افزایی در مباحث مورد نظر؛ تسهیل جریان ورود سرمایه به حوزه کشاورزی و فرهنگ‌سازی وتشویق صاحبان سرمایه برای تغییر مسیر سرمایه‌گذاری از مسکن، صنعت، دلالی و… به سوی کشاورزی و صنایع تبدیلی را فراهم کند.

برنامه مجلس برای سه سال از عمر دولت سیزدهم

کمیسیون کشاورزی مجلس با حرکت تاریخی پرواز 425 خود که حاوی نکات فنی، کارشناسی و ایده‌های عملی در خصوص نهادسازی ارکان تجارت، بازرگانی، گمرکات وتقویت بنیان‌های اقتصاد کشاورزی(پست سر گذاشتن کشاورزی معیشتی)، نشان داد برای سه سال دولت سیزدهم برنامه دارد و ضمن نظارت بر عملکرد وزارت کشاورزی، در نظر دارد در تقویت کشاورزی و رونق بیشتر تنها بخشی که رشد اقتصادی مثبت دارد گام بردارد.

ساداتی‌نژاد به عنوان رئیس کمیسیون با همراهی، هم‌افزایی و همکاری نواب رئیس‌ها، منشی‌ها دبیرها، ناظر سخنگو و دیگر اعضاء اینک سندی را امضاء کرده که آبروی کمیسیون و حیثیت مجلس نیز در گرو آن است و باید تا زمان نظارت بر نحوه ساماندهی و اجرای کامل طرح امنیت غذایی و رفع موانع تولیدات کشاورزی» در حمایت و تصویب وظایفی که به عهده ستاد تنظیم بازار گذاشته می‌شود بکوشد و از پا ننشینند.

وظایفی استراتژیک و مهم چون تنظیم بازار داخلی کالاهای کشاورزی؛ نظارت مستمر بر ذخایر راهبردی؛ نظارت بر تامین امکانات و تسهیلات لازم در زمینه اعتبارات و تسهیلات بانکی مورد نیاز و نظارت بر امور گمرکی و مالیاتی به منظور روان‌سازی تامین و توزیع کالای کشاورزی(البته به شرط بروز کمبود واقعی نه فضاسازی حبابی) در این طرح هم اختیارات جامع به سازمان‌ها داده شده، هم مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی آن مشخص شده است.

مروری بر تاریخ گذشته شورای عالی اقتصاد نشان می‌دهد، وزرای قبلی چون عیسی کلانتری و حجتی برای مقداری افزایش قیمت خرید تضمینی، ساعت‌ها و روزها چانه‌زنی می‌کردند و عموما شورای اقتصاد راه دیگری می‌رفت اما حمایت جدی مجلس باعث شد تا شورای قیمت‌گذاری در هر کیلو گندم هزار تومان(25 درصد) و دانه روغنی 4 هزار تومان(بیش از 50 درصد) برای هر کیلو افزایش و به قیمت واقعی نزدیک شود وهیچ مقامی مانع و رادع نشد.

حضور غایب بزرگ

سازمان توسعه تجارت کشاورزی همان کسری چند ده ساله و غایب بزرگ بازارسازی و بازاریابی، فروش و جهانگیری محصولات ممتاز و منحصر به فرد ایرانی بود. در بحث کارگو یا ضرورت گمرک تخصصی و تسهیل تردد نیز منفعل بودیم(اگر قرار باشد فرآورده‌های لبنی، گل، محصولات تازه که حمل VIP لازم دارد با کانتینرها و دستگاه‌هایی حمل شود که مثلا قیر صادر می‌کنند صادرات معنی پیدا نمی‌کند).

منطقه آزاد ویژه کشاورزی

در زمانه‌ای که منطقه آزاد ویژه برای برخی فعالیت‌ها داریم که بدون مالیات، مقررات زائد و مانع تولید، بیمه و…. به فعالیت می‌پردازند، منطقه آزاد ویژه تجارت کشاورزی و نهاده‌ها و رقابت بین‌المللی مورد نیاز است که سازمان توسعه تجارت می‌تواند راه‌گشا باشد.

نجات نمایشگاه‌ها از دست سازمان توسعه تجارت صمت

تاکنون چنانچه نیاز برپایی نمایشگاه، جشنواره فروش بین‌المللی، مذاکرات B2B در سطح جهان و… مطرح بود، باید سازمان توسعه تجارت وزارت صمت که مدافع واردات است ممیزی می‌کرد و دهانه رانت و لابی آنقدر گشاد بود که کمتر فرد صاحب صلاحیت فنی و کارشناسی ورود پیدا می‌کرد. اما حالا سازمان به راحتی می‌تواند پس از احراز صلاحیت، مجوز و پروانه برگزاری نمایشگاه صادر کند.

اینجاست که می‌توانیم فکر کنیم با رفع موانع تولید و موانع بازار و کمک به احداث و استقرار صنایع تبدیلی، تقویت زنجیره ارزش در کشاورزی و اقتصاد بدون نفت، اقتصاد مقاومتی جاری و ساری و جریان ورود سرمایه به بخش کشاورزی(اعم ازسرمایه مردم، فاینانس بای‌بک و….) تسهیل می‌شود.

مروری بر برخی شاه‌بیت‌های طرح

یکی از شاه‌بیت‌های پرواز 425، تبصره 6 ماده یک ستاد تنظیم بازار است که شورای قیمت‌گذاری را موظف کرده مقررات صادرات و واردات کالاهای کشاورزی را حداکثر تا پایان تیر ماه هر سال (2 ماه قبل از آغاز سال زراعی) مصوب و اعلام عمومی ‌کند و هرگونه تغییر در آن، طی سال زراعی ممنوع باشد(البته چنانچه تیر ماه به اردی‌بهشت ماه تغییر می‌یافت مطلوب‌تر بود)

مهم دیگر این‌که کشاورزی قراردادی نیز دراین طرح به خوبی دیده شده است.

در ماده 4 شورای پشتیبانی و رفع موانع تولید در هر شهرستان با وظایف و ترکیب اعضا مشخص شده است(البته با توجه به نگاه بومی و محلی شایسته است کمیته‌ای جهت هماهنگی خواسته‌های شورای رفع موانع تولید کشاورزی شهرستان‌ها زیر نظر استاندار و رئیس سازمان جهادکشاورزی استان تشکیل شود).

در ماده 2 سازمان توسعه تجارت کشاورزی ایران، اهداف ملی توسعه بازارهای صادراتی کشاورزی، توان افزایی و ارتقاء نقش تشکل‌های فراگیر بخش کشاروزی در تجارت داخلی و خارجی کالاهای کشاورزی، توسعه همکاری‌های منطقه‌ای با سایر کشورها به ویژه همسایگان، حذف تشریفات زاید تجارت کالاهای کشاورزی در چارچوب قانون، حمایت از ایجاد و گسترش زیرساخت‌های توسعه تجارت کالای کشاورزی و ایجاد مناطق ویژه تجاری کشاورزی، تعیین وابسته‌های کشاورزی(رایزن کشاورزی) و اعزام به کشورهای بازار هدف توسعه نشان‌های تجاری، راه‌اندازی زیرساخت شناسه‌گذاری، بارنامه الکترونیکی و رهگیری کالای کشاورزی تا رسیدن به مصرف‌کننده نهایی و …. از جمله آرزوهای محال کشاورزان، کارآفرینان و سرمایه‌گذاران حوزه کشاورزی بود. که اینک جامه عمل می‌پوشد و قهر این که سازمان توسعه تجارت کشاورزی ایران دارای شخصیت حقوقی مستقل است. در این بخش ترکیب اعضا مشخص نیست و باید تمهیدی اندیشیده شود.

در ماده 3 سازمان توسعه سرمایه‌گذاری کشاورزی ایران با ماموریت تامین و تجهیز منابع مالی مورد نیاز با تاکید بر بهره‌مندی از روش‌های نوین تامین مالی، حمایت از سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای کشاورزی، روستایی و عشایری، شناسایی فرصت‎‌های سرمایه‌گذاری و توسعه کشاورزی در بیابان، دریا پایه، دیم، مناطق کویری و مرزی، گردشگری پایدار کشاورزی، هدایت نقدینگی به سمت سرمایه‌گذاری در تولید کالای کشاورزی، برنامه‌ریزی و حمایت برای خرید، انتقال، جذب و توسعه فناوری‌های پیشرفته داخلی و خارجی حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، تجاری‌سازی نوآوری‌ها در بخش کشاورزی و حمایت از توسعه کسب و کارهای کشاورزی و زنجیره ارزش پایدار کشاورزی براساس سهم‌بری عادلانه کشاورزان از ارزش افزوده نهایی با شخصیت مستقل حقوقی تاسیس می‌شود. این بخش نیز منتظر اعلام ترکیب اعضاست.

نجات تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها از پراکندگی

در فصل نهم مسئولیت سازمان تعاون روستایی توسعه یافته و تمامی تشکل‌ها، اتحادیه‌ها و تعاونی‌های کشاروزی که از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اتاق تعاون و سازمان مرکزی تعاون روستایی مجوز گرفته‌اند، زیر پوشش سازمان مرکزی قرار می‌گیرند و اداره کل ثبت شرکت‌ها موظف است تنها تشکل‌هایی را ثبت کند که از وزارت جهادکشاورزی دارای مجوز باشند تا دهها تعاونی و اتحادیه همسان نداشته باشیم.

در ماده 13 تنها مرجع صدور پروانه تاسیس مجوز ساخت و پروانه بهره‌برداری واحدهای تولیدی و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و منابع طبیعی و فعالیت‌های ذیل ماده 16 قانون نظام جامع دامپروری مصوب 7/5/1388، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور است و جالب تر این‌که قید شده در صورتی که پاسخ استعلام دستگاه‌های اجرایی، حداکثر طی 2 هفته به سازمان نظام مهندسی ارائه نشود، یا پاسخ مستدل با ذکر دلایل قانونی ارائه ننمایند، سازمان می‌تواند برای متقاضی مجوز صادر کند و دستگاه استعلام شوند، موظف به ارائه خدمات می‌باشد.

فراموش نکنیم پرواز 425 کمیسیون کشاورزی می‌تواند کشاورزی را به اوج ببرد.

ابوالقاسم گلباف