مشکل آبیاری زمین‌های کشاورزی با پساب از سال ۹۵ در «داران» اصفهان وجود دارد
کشاورزی با آب‌های آلوده
رهاسازی بی‌رویه پساب تصفیه‌خانه داران در شهرستان «فریدن» اصفهان به‌سمت زمین‌های کشاورزی و استفاده کشاورزان از آن برای آبیاری اراضی
اخبار سبز کشاورزی؛ سال ۱۳۸۵ موافقت‌نامه اولیه ساخت تصفیه‌خانه «داران» از سوی حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان صادر شد و این واحد از سال ۱۳۹۴ تاکنون، مشغول به فعالیت است.
به‌گفته مدیر اداره حفاظت محیط‌زیست این شهرستان باتوجه‌به پایش و کنترل خروجی و نمونه‌برداری از پساب تصفیه‌خانه که به‌طور مستمر صورت گرفته است، امکان استفاده این پساب تنها برای آبیاری درختان غیرمثمر وجود دارد و باید با ایجاد شبکه آبرسانی زیرسطحی این عمل صورت پذیرد. بااین‌حال، در بازرسی‌هایی که انجام شده، مشخص شد آبیاری حدود ۳۰ هکتار از اراضی زیردست این تصفیه‌خانه که محصولات مثمر در آن کشت می‌شود، با پساب این واحد انجام می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان می‌گوید این موضوع در مسئولیت دانشگاه علوم‌پزشکی است و علوم‌پزشکی می‌گوید از این مسئله بیخبر است.
رهاسازی بی‌رویه پساب تصفیه‌خانه داران در شهرستان «فریدن» اصفهان به‌سمت زمین‌های کشاورزی و استفاده کشاورزان از آن برای آبیاری اراضی زنگ خطر جدی برای سلامت مردم و محیط‌زیست این منطقه را به صدا درآورده است.
روز گذشته «سمانه منصوری»، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست فرید، نیز با تأیید این موضوع تأیید این موضوع به وجود میکروب‌های خطرناک در این پساب و تهدید جدی علیه بهداشت عمومی اشاره کرد.
خبرگزاری مهر به‌نقل از او نوشته بود: «باتوجه‌به پایش و کنترل خروجی و نمونه‌برداری از پساب تصفیه‌خانه که به‌طور مستمر صورت‌گرفته است، این آب تنها برای درختان غیرمثمر امکان استفاده دارد. اما متأسفانه این آب آلوده به‌جای هدایت به‌سمت مناطق مجاز، به‌صورت غیرقانونی به‌سمت مزارع و محصولات کشاورزی رها می‌شود. این اقدام نه‌تنها باعث آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی می‌شود، بلکه محصولات کشاورزی را نیز آلوده می‌کند و سلامتی مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازد. کشاورزان منطقه از این وضعیت به‌شدت نگران هستند و خواستار رسیدگی فوری مسئولان به این مشکل هستند.»
اعتبار نداریم
مهر همچنین به‌نقل از «حسن کامکار»، شهردار داران، نیز این مشکل را تأیید کرده است. او این علت این مشکل را نبود اعتبار کافی برای احداث سیستم‌های انتقال پساب به مناطق مشخص‌شده عنوان کرد: «برای انتقال این آب به‌سمت درختان غیرمثمر و فضای سبز مناطق دیگر شهر باید لوله‌کشی انجام شود که برای انجام این کار به اعتبار و زمان احتیاج داریم.»
«مرجان شاکری» مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان است. او که به‌تازگی به این سمت منصوب شده است، می‌گوید: «متولی این موضوع سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست بلکه به‌طور اولی وزارت بهداشت و درمان و در استان نیز دانشگاه علوم‌پزشکی است: «این موضوع کاملاً مرتبط با سلامت مردم و در حوزه بهداشت عمومی است و وزارت بهداشت باید به آن ورود کند. همچنین، نهاد دیگری که متولی این موضوع است، وزارت جهادکشاورزی است. اما من هم این موضوع را پیگیری می‌کنم و به شما اطلاع خواهم داد.»
دانشگاه بیخبر است
دانشگاه علوم‌پزشکی استان اصفهان اما از این موضوع ابراز بی‌اطلاعی می‌کند. «پژمان عقدک»، سخنگوی این نهاد می‌گوید که تابه‌حال گزارشی از این موضوع نداشته‌اند و در جریان نیستند: «خبری را که از آن صحبت می‌کنید، ندیده‌ام و در جریان موضوع نیستم. تاکنون گزارشی نداشتیم، اما مسئله را پیگیری می‌کنیم.»
بی‌اطلاعی این نهاد از موضوع سرزیر فاضلاب شهری به اراضی کشاورزی در این منطقه درحالی‌است که ۳ آبان امسال نیز رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست فریدن به ایرنا اعلام کرده بود: «متأسفانه برخی از کشاورزان زیردست تصفیه‌خانه شهر «داران»، برای آبیاری محصولات خود از پساب آلوده به بار میکروبی آن واحد استفاده می‌کنند که این عمل تهدیدی جدی علیه بهداشت عمومی است.»
منصوری گفته بود: «باتوجه‌به پایش و کنترل خروجی و نمونه‌برداری از پساب تصفیه‌خانه که به‌طور مستمر صورت گرفته است، امکان استفاده این پساب تنها برای آبیاری درختان غیرمثمر وجود دارد و این امر باید با ایجاد شبکه آبرسانی زیرسطحی صورت پذیرد. بااین‌حال، در بازرسی‌هایی که انجام شده است، مشخص شد آبیاری حدود ۳۰ هکتار از اراضی زیردست این تصفیه‌خانه که محصولات مثمر در آن کشت می‌شود، با پساب این واحد انجام می‌شود که این موضوع بارها از سوی حفاظت از محیط‌زیست فریدن در دستور کارگروه‌های مرتبط قرار گرفته و اخطاریه‌ها جهت رفع آلایندگی و استانداردسازی پساب، به دستگاه‌های متولی صادر شده است، اما متأسفانه تاکنون اقدام جدی برای برطرف کردن این معضل مهم صورت نگرفته است.»
کشاورز مقصر نیست
خلاف گفته منصوری اما کشاورزان داران می‌گویند نه‌تنها علاقه‌ای به آبیاری محصولات با فاضلاب ندارند بلکه بارها و بارها در مورد این موضوع با مسئولان صحبت کرده‌اند، اما فایده‌‌ای نداشته است. «اسدالله» یکی از این کشاورزان است: «فاضلاب وارد کانال‌های آبیاری می‌شود و هیچ کشاورزی، هیچ زارعی نمی‌خواهد که محصولش را خراب و بیکیفیت کند، انگ و برچسب آلوده بودن به آن بچسباند. قرار بود این مشکل را حل کنند. اما اتفاقی نیفتاد. این حرف که کشاورزان از این آب استفاده می‌کنند، درست نیست. آب کشاورزان آلوده شده است و این موضوعی است که ما باید برای آن شاکی باشیم، نه اینکه کسی از ما شاکی باشد.»
دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان از این موضوع اعلام بی‌اطلاعی می‌کند و اعلام می‌کند که موضوع را پیگیری خواهند کرد
یکی دیگر از کشاورزان منطقه می‌گوید تا ۱۰ سال قبل این‌طور نبود. نمی‌دانم با این فاضلاب چه‌کار می‌کردند، اما این‌طور نبود که وارد کانال‌های ما شود. موضوع این است که منشأ ورود آن مسیری نیست که خود کشاورز بتواند آن را کنترل کند. اگر این مسیر را ببندد، یعنی آب را به روی خودش بسته است.»
«عباسعلی» ادامه می‌دهد: «نمی‌گویم همه کشاورزان این کار را انجام نمی‌دهند و همه از استفاده از فاضلاب اجتناب می‌کنند، گروهی هم هستند که برای ارزان تمام شدن آب این کار را می‌کنند، اما همه نیستند. تعداد این افراد کم است. مسئولان متولی باید فکری کند. شهرداری و آب و فاضلاب هستند که باید به فکر توسعه تصفیه‌خانه باشند، نه مردم. مسئولان باید فکر کنند که اصلاً همه مردم سوءاستفاده‌گر هستند، همه می‌خواهند تخلف کنند و امکانش را فراهم نکنند. فاضلاب را ول می‌دهند به کانال آبی که آب کشاورزی را تأمین می‌کند، بعد آن را بر گردن مردم می‌اندازند.»
عواقب جبران‌ناپذیر
«زهرا موسوی»، کارشناس بهداشت محیط اهل این منطقه، نیز هشدار می‌دهد که تداوم ورود فاضلاب به زمین‌های کشاورزی می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری از جمله آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی ایجاد کند.
او می‌گوید:«مطالعات قابل‌توجهی وجود دارد که مصرف محصولات کشاورزی که با فاضلاب آبیاری می‌شود هم می‌تواند منجر به بروز بیماری به‌ویژه بیماری‌های گوارشی شود. این آلودگی نه‌فقط امنیت غذایی را تهدید می‌کند بلکه مجموع اکوسیستم را تهدید می‌کند.»
موضوع ورود پساب بدون استانداردسازی برای آبیاری اراضی کشاورزی و باغ‌ها از سال ۹۵ وجود دارد، اما هنوز حل نشده است
او ادامه می‌دهد: «در این منطقه این موضوع یک مطالبه بسیار مهم و جدی است که هم مردم خواستار آن هستند و هم کشاورزان منطقه. امیدواریم دولت با سرعت هرچه بیشتر در مورد توقف رهاسازی پساب به‌سمت زمین‌های کشاورزی، تصفیه کامل پساب قبل از رهاسازی، هدایت پساب به مناطق مجاز و ایمن، تأمین اعتبار لازم برای احداث سیستم‌های انتقال پساب، پیگیری قضائی عاملان این تخلف اقدام کنند.»
اعلام بی‌اساس
آخرین روز دی ۱۳۹۸ مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب استان اصفهان اعلام کرد واحد دوم و سوم تصفیه‌خانه فاضلاب شهرستان داران با پیشرفت ۹۵ درصدی اجرای تأسیسات فاضلاب در آستانه بهره‌برداری قرار دارد.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو به‌نقل از «هاشم امینی» نوشت: «فاز اول تصفیه‌خانه فاضلاب شهرستان داران با ظرفیت یک‌هزار و ۷۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز در سال ۱۳۹۲ به بهره‌برداری رسید و توسعه آن از سال ۱۳۹۴ در دستورکار قرار گرفت که پیش‌بینی می‌شود در روزهای آینده واحدهای دوم و سوم این تصفیه‌خانه در مدار بهره‌برداری قرار گیرد. بیش از ۱۰ هزار نفر در شهرستان داران زیر پوشش خدمات شبکه فاضلاب قرار دارند. با بهره‌برداری از واحد دوم و سوم تصفیه‌خانه فاضلاب این شهرستان بیش از ۲۰ هزار نفر زیر پوشش خدمات شبکه فاضلاب قرار می‌گیرند و در افق طرح در سال ۱۴۰۷ بیش از ۴۲ هزار نفر در این شهرستان از خدمات شبکه فاضلاب بهره‌مند خواهند شد.»
او توضیح داده بود: «در این تصفیه‌خانه باتوجه‌به اقلیم آب‌وهوایی و شرایط زیست‌محیطی این منطقه از روش تصفیه لاگون هوادهی با برگشت لجن فعال lass استفاده شده است. از سال ۱۳۹۴ تاکنون از ۹۴ کیلومتر شبکه فاضلاب در شهرستان داران بیش از ۷۷ کیلومتر و از خطوط انتقال فاضلاب سه کیلومتر اجرا شده است. در حال حاضر چهار هزار و ۲۰۰ فقره انشعاب فاضلاب در شهرستان داران نصب شده است. با راه‌اندازی واحد دوم و سوم تصفیه‌خانه فاضلاب داران سه هزار و ۳۴۴ مترمکعب در روز پساب در این تصفیه‌خانه تولید می‌شود. اجرای تأسیسات فاضلاب در شهرستان داران بیش از ۲۳ میلیارد تومان هزینه دربرداشته که از محل اعتبارات عمرانی و جاری تأمین شده است.»
امینی تأکید کرده بود با تصفیه فاضلاب می‌توان از پساب به‌عنوان یک منبع جایگزین برای مصارف صنعتی و کشاورزی غیرمثمر بهره‌مند شد، علاوه‌بر اینکه فرآیند تصفیه فاضلاب مانع بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی می‌شود.
این تصفیه‌خانه اما نه‌فقط در آن زمان تکمیل نشد، بلکه به دولت سیزدهم رسید و سال ۱۴۰۲ «علی‌اکبر محرابیان»، وزیر وقت نیرو، با هدف تأمین اعتبار از این تصفیه‌خانه بازدید کرد. بازدیدی که به‌نظر می‌رسد نتیجه‌ای در بر نداشته است و هنوز فاضلابی که قرار بود پس از استانداردسازی صرف آبیاری درختان غیرمثمر شود، صرف آبیاری محصولات زراعی می‌شود. موضوع آبیاری درختان مثمر در شهرستان فریدن از سال ۹۵ تاکنون جریان دارد و همچنان بدون حل مانده است./ پیام ما
