دولت‌ها همواره به تورم دامن زده‌اند
افزایش قیمت ارز به عوامل ریشه‌ای و بنیادین مرتبط است و صرف نظر از عوامل کوتاه مدت، دلایل ریشه‌ای نرخ بین پول یک کشور را در بلندمدت تغییر می‌دهد.
اخبار سبز کشاورزی؛ این عوامل عبارت‌اند از: استمرار کسری بودجه‌های سالیانه کشور، رشد حجم نقدینگی و عدم تبدیل آن به سرمایه، افزایش نرخ تورم، تنزل سرمایه‌گذاری‌های مولد، کاهش رشد اقتصادی، رشد کسری تراز تجارت خارجی، حساب سرمایه منفی، کاهش ورود ارز به اقتصاد کشور. این موارد اسباب تضعیف پول داخلی یا به بیانی کاهش ارزش ریال را فراهم می‌کنند.
زمینه بروز و ظهور این عوامل در بطن اقتصاد دولتی وجود داشته و آثار خود را به‌طور کوتاه مدت و بلندمدت در افزایش قیمت ارز‌های معتبر خارجی به ویژه دلار آشکار می‌کنند. در حال حاضر اقتصاد ایران با بیشتر عوامل پیش گفته درگیر است؛ لذا قطعا این مجموعه معیوب اقتصادی در مقابل تکانه‌های اقتصادی و سیاسی به‌شدت آسیب‌پذیر است.
خروج ترامپ از برجام در اردیبهشت 97، وضع تحریم‌های حداکثری، نرخ دلار را از ابتدای سال97 تا 20 آذر سالجاری از 4250 تومان به 39700 تومان رسانید به بیانی دیگر دلار یک رشد 934 درصدی را طی چهار سال و نیم از ابتر شدن برجام، تجربه کرده است. به همین سبب خروج سپرده‌های بلندمدت از بانک‌ها تشدید شده و تقاضای خرید دلار و طلا افزایش یافته و لذا روند قیمت‌ها را در این دو بازار افزایشی کرده، به گونه‌ای که اکنون دلار در بازار آزاد به 40 هزار تومان و سکه بهار آزادی نیز به نزدیک 20 میلیون تومان رسیده است.
باید توجه داشت که با تخلیه سپرده‌های بلندمدت نسبت شبه پول به پول کاهش می‌یابد و در نتیجه زنجیره تأمین مالی مختل می‌شود. با کاهش منابع تأمین مالی بانک‌ها، دست نهاد‌های دولتی و فرادولتی و شبه دولتی که با سرمایه‌های مردم کار می‌کنند از تسهیلات به روال پیشین کوتاه و بستر رانت تا حدودی ناهموار می‌شود.
ممکن است پرسیده شود با بیرون کشیدن سپرده‌ها از بانک‌ها و خرید طلا و ارز، مجددا وجوهات دریافتی فروشندگان ارز و طلا به بانک‌ها بازگشت خواهند کرد و در نتیجه در سر جمع ذخایر پولی بانک‌ها تغییری ایجاد نمی‌شود. البته این پرسش صحیحی است اما این وجوهات فی‌الواقع سرمایه در گردش فروشندگان طلا و ارز است و در حساب جاری آنان که بخشی از اجزای پول است و قدرت نقدشوندگی فوری دارد، واریز می‌شود نه درحساب‌های بلندمدت که شبه پول است و منابع اعطای تسهیلات بانک‌ها را تجمیع می‌کند.
لازم به ذکر است که بازخورد افزایش قیمت ارز نیز بر سطح عمومی قیمت‌ها افزایشی است، زیرا به دنبال آن واردات اعم از کالا‌های سرمایه‌ای، نهاده‌های تولید و کالا‌های مصرفی گران‌تر تمام می‌شود و تورم را از این منفذ هم افزایش می‌دهد. نگاهی به سیاست‌های دولت‌ها نشان می‌دهد که به رغم شعار مهار تورم، همواره به تورم دامن زده‌اند. بدین مفهوم تورم به معنای دست کردن دولت‌ها در جیب مردم است.
محمود جامساز اقتصاددان
منبع آرمان ملی
