نظر اقتصاددانان درباره بودجه ۱۴۰۲ چیست؟
با توجه به افزایش ۱۰۰ درصدی فروش اوراق دولتی در بودجه ۱۴۰۲ و همچنین افزایش درآمدهای مالیاتی می‌توان بودجه سال آینده را انقباضی در نظر گرفت.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایمنا ، در لایحه بودجه سال آینده که سرانجام در تاریخ بیست‌ویکم دی‌ماه تقدیم مجلس شد، درآمدهای مالیاتی بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است. با توجه به شرایط فعلی که اقتصاد ایران در آن قرار دارد و تورم بالایی که با آن روبه‌رو هستیم، انتظار می‌رود لایحه بودجه به‌نحوی تنظیم شود که حداقل منجر به تشدید این تورم نشود.
مواردی همچون افزایش حقوق کارمندان می‌تواند انتظارات تورمی را افزایش دهد، اما با توجه به همان شرایط تورمی، افزایش حقوق کارمندان برای دولت امری اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین دولت باید در این زمینه نیز با توجه بیشتری عمل کند.
می‌توان بودجه سال آینده را انقباضی در نظر گرفت
برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند با توجه به افزایش ۱۰۰ درصدی فروش اوراق دولتی در بودجه ۱۴۰۲ و همچنین افزایش درآمدهای مالیاتی، می‌توان بودجه سال آینده را انقباضی در نظر گرفت. اما اینکه این نحوه بودجه‌ریزی چقدر بتواند مؤثر باشد، امری است که باید بررسی‌های بیشتری در خصوص آن انجام شود.
در سال گذشته درآمدهای مالیاتی دولت افزایش داشت که بیشتر آن به گفته مسئولان دولتی، ناشی از تعیین منابع جدید دریافت مالیات است. از این رو و با هدف حمایت از واحدهای تولیدی، درصد مالیات این واحدها در بودجه ۱۴۰۲ نیز تغییراتی داشته است. با توجه به اینکه اکنون با تحریم‌های شدید مواجه هستیم و فروش نفت با مشکلاتی مواجه است، افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی را می‌توان یکی از نکات مثبت عملکرد دولت سیزدهم ارزیابی کرد.
موافقان و مخالفان بهارستان چه می‌گویند؟
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مخالفت با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ با اشاره به ناترازی انرژی در لایحه بودجه ۱۴۰۲ می‌گوید: حکم صریحی در لایحه که اکنون با کسری گاز و برق علی‌رغم وجود ذخایر روبه‌رو هستیم، دیده نشده که نیازمند تصمیم‌گیری جدی دولت است، که به شکل ضعیف دیده شده است.
وی با اشاره به ناترازی‌های حوزه تأمین‌اجتماعی اظهار می‌کند: این تکالیف اجرایی نشده است و در لایحه ۱۴۰۲ تعیین تکلیف تعهدات دولت به سازمان‌هایی همچون تأمین‌اجتماعی را با عددهایی مشخص نمی‌بینیم.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه، لایحه بودجه ۱۴۰۲ را جزو مهم‌ترین اسناد مالی دولت دانست و افزود: اگر اصلاحات مدنظر صورت نپذیرد و ما با کسری بودجه روبه‌رو شویم، افزایش پایه پولی و حجم نقدینگی در حوزه ارز را می‌بینیم که امروز آثار تورمی ویژه‌ای در کشور ایجاد کرده است.
سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در موافقت با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ با بیان اینکه توجه به ناترازی صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشگری و فولاد از جمله مواردی است که در لایحه بودجه سال آتی لحاظ شده، اظهار می‌کند: دولت با دو اقدام به این ناترازی‌ها توجه کرده، که یکی از این موارد کمک ۱۲۰ همتی به صندوق‌ها و افزایش دوساله سن بازنشستگی است.
وی ادامه می‌دهد: سن بازنشستگی در کشور ما ۶۰ سال، اما میانگین سن بازنشستگی ۵۱ سال است، که از میانگین جهانی حدود ۱۵ سال کمتر است. در برخی کشورها مانند نروژ و سوئد میان بازنشستگی ۶۲ سال، در ژاپن ۶۴ سال و در برزیل و آلمان ۶۵ سال است. در صندوق بازنشستگی هفت نفر حقوق بازنشستگی دارند و یک نفر شاغل بوده؛ در حالی که استاندارد لازم، برعکس این موضوع است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه حمایت از بازار سرمایه را در لایحه بودجه شاهد هستیم و ۱۵ همت به صندوق تثبیت اختصاص یافته است که برای سرمایه‌داران خُرد تأمین امنیت می‌کند، می‌گوید: اوراق مالی به معنای استقراض ملی محسوب می‌شود که دولت گذشته ۵۳۰ همت با استفاده از اوراق ملی روی دست دولت سیزدهم گذاشت.
درآمدهای مالیاتی بودجه ۱۴۰۲ قابل تحقق است
رحمان سعادت، اقتصاددان و استاد دانشگاه با اشاره به تعیین درآمد مالیاتی ۸۳۸ میلیارد تومانی دولت در بودجه ۱۴۰۲، اظهار می‌کند: درآمد مالیاتی یک درآمد مطمئن بوده و آثار اقتصادی آن نسبت به سایر منابع درآمدی بهتر است. دولت سیزدهم در سال نخست فعالیت خود کارنامه موفقی در حوزه درآمدهای مالیاتی داشت. سازمان امور مالیاتی در سال گذشته با مالیات‌ستانی هوشمند، ظرفیت مالیاتی کشور را افزایش داد که این اقدام بر درآمد مالیاتی دولت تأثیرگذار بوده است.
وی اضافه می‌کند: در سال دوم، دولت می‌تواند این تجربه را گسترش دهد. این روزها سخن از مالیات بر عایدی سرمایه و معاملات نیز به گوش می‌رسد. به نظر می‌رسد با توجه گردش مالی قابل‌توجه در بخش معاملات کاذب، دریافت مالیات از این بخش می‌تواند افزایش درآمد مالیاتی دولت را به دنبال داشته باشد.
لزوم مالیات‌ستانی از ثروتمندان
این اقتصاددان می‌گوید: بخش‌های ثروتمند کشور هنوز مالیات مناسبی پرداخت نمی‌کنند و طبیعتاً اگر دولت بتواند این بخش را فعال کند، می‌تواند درآمدهای بسیاری کسب کند؛ اگرچه باید توجه داشت که این گروه صاحب‌نفوذ بوده و با ارتباطات خود ممکن است سعی کنند دولت و مجلس را در اجرایی کردن این مالیات‌ها به دردسر بیندازند.
سعادت خاطرنشان می‌کند: اگر دولت بتواند مالیات این بخش را فعال کند، کارنامه خوبی از خود به جا خواهد گذاشت و پس از سال‌ها، حوزه مالیاتی به وضعیت مطلوب می‌رسد.
وی همچنین درخصوص درآمد ۶۳۰ همتی فروش نفت در بودجه ۱۴۰۲، می‌گوید: به هر روی مشکلاتی به دلیل تحریم‌ها در فروش نفت وجود دارد. نفت یک کالای پرکشش در عرصه تجارت بین‌الملل است. آنقدر نیاز دولت‌ها به این کالا زیاد است که دولت ایران به روش‌های مختلفی می‌تواند نفت را بفروشد و تا حدودی درآمدهای پیش بینی شده آن را تأمین کند.
اهمیت سرمایه‌گذاری در شرایط فعلی اقتصاد کشور
این اقتصاددان اظهار می‌کند: طبیعتاً در صورت نبود تحریم‌ها، درآمدهای نفتی نیز افزایش می‌یابد. اکنون کشور به سرمایه‌گذاری نیاز دارد، زیرا تقریباً دو دهه است در بخش‌های صنعتی سرمایه‌گذاری انجام نشده است و این کار علاوه بر ایجاد رونق، بر کنترل جوانان نیز مؤثر است.
سعادت اضافه می‌کند: دیپلماسی فعال می‌تواند بر کسب درآمدهای نفتی تأثیرگذار باشد. بنابراین دولت با استفاده از مشورت نخبگان می‌تواند در کسب درآمدهای نفتی و دور زدن تحریم‌ها موفق باشد.
وی با اشاره به افزایش ۲۰ درصدی حقوق کارمندان در بودجه ۱۴۰۲ نیز می‌گوید: مسئله افزایش حقوق و دستمزد یک شمشیر دولبه است. از یک طرف، افزایش بیش از اندازه حقوق و دستمزد سبب تورم می‌شود و عموماً قدرت خرید را کاهش می‌دهد و از طرفی افزایش نیافتن حقوق و دستمزد باعث می‌شود کارمندان دولت نتوانند از پس مخارج برآیند.
دولت می‌تواند حقوق و دستمزد را به‌صورت پلکانی افزایش دهد
به عقیده این اقتصاددان، در شرایط کنونی افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی حقوق‌ها شاید مناسب باشد، اما اگر در ادامه با افزایش بیش از حد تورم مواجه شدیم، دولت در ترمیم بودجه می‌تواند در نیمه دوم سال نیز مجدداً حقوق و دستمزد را افزایش دهد. اما اگر در ابتدای سال حقوق‌ها ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد، تورم شدیدی ایجاد می‌شود که آثار بسیار منفی به دنبال دارد. بنابراین دولت می‌تواند حقوق و دستمزد را به‌صورت پلکانی افزایش دهد، تا علاوه بر حمایت از اقشار حقوق بگیر، بتواند مخارج خود را نیز تأمین کند.
سعادت همچنین در خصوص هزینه ۱۲۰ همتی تبدیل وضعیت کارکنان، خاطرنشان می‌کند: واقعیت این است که دورنمای اقتصاد ایران با وضعیت فعلی و تشدید تحریم‌ها، چندان مناسب نیست و با این وضعیت، تبدیل وضعیت کارکنان کار مشکلی است. دولت می‌تواند اولویت‌بندی کند و بر همان اساس، به تبدیل وضعیت کارکنان هزینه تخصیص دهد، به‌نحوی که افراد دارای شرایط خاص در اولویت قرار گیرند.
وی با تاکید بر اینکه تحقق این درآمدها بعید است، تصریح می‌کند: همچنین در بودجه ۱۴۰۲ آشفتگی وجود دارد و این ارقام و اعداد پشتوانه خاصی ندارد. بخشی از این اعداد برای اقناع جامعه و رسانه‌ها اعلام شده است.
در یک نگاه کلی و اولیه این ارقام بیانگر یک بودجه انبساطی است
فرشاد پرویزیان، نایب رئیس انجمن اقتصاددانان ایران نیز در خصوص اعداد و ارقام لایحه بودجه ۱۴۰۲ می‌گوید: لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ با سقف ۵,۲۶۱ هزار میلیارد تومان بسته شده که نسبت به سال جاری حدود ۱,۵۰۲ هزار میلیارد تومان و معادل ۴۰ درصد افزایش دارد. از این رقم بودجه کل، سهم بودجه عمومی رقم ۲,۱۶۴ هزار میلیارد تومان شامل منابع عمومی ۱,۹۸۴ هزار میلیارد تومان و درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی شامل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان است.
وی اضافه می‌کند: بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت یعنی حجم عمده کل بودجه سال ۱۴۰۲، رقم ۳,۰۹۷ هزار میلیارد تومان است. در یک نگاه کلی و اولیه این ارقام بیانگر یک بودجه انبساطی است و در ردیف‌های مختلف گاه تا ۳۰ درصد رشد داشته است، اما درآمدهای عمومی نسبت به سال جاری با ۴۰ درصد افزایش به رقم ۹۷۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای نسبت به بودجه ۱۴۰۱ به میزان ۳۸ درصد افزایش یافته است. اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ۳۲۷ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است، که حدود ۲۶ درصد افزایش یافته است.
این اقتصاددان می‌گوید: درآمدهای مالیاتی با حدود ۲۵۰ هزارمیلیارد تومان افزایش به حدود ۸۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده، که بر این اساس، سهم مالیات در بودجه عمومی دولت کمی بیش از ۷۰ درصد است. درآمدهای نفتی و گازی و میعانات برای سال آینده ۶۰۳ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان یعنی حدود ۱۰۰ هزار میلیارد بیشتر از سال جاری پیش‌بینی شده است.
پرویزیان ادامه می‌دهد: در مجموع به‌صورت خلاصه کل بودجه ۴۲ درصد، درآمدها ۴۰ درصد، واگذاری دارایی‌های مالی ۶۷ درصد، هزینه‌های جاری ۴۵ درصد، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ۲۵ درصد و تملک دارایی‌های مالی ۴۸ درصد در لایحه ۱۴۰۲ افزایش یافته است.
راهکارهای دولت در مقابله با محقق نشدن درآمدها
وی اضافه می‌کند: توجه کنید که همه بودجه جاری کشور الزامی است؛ یعنی درآمدهای پیش‌بینی‌شده کسب شود یا نشود، دولت باید آن اقلام را بپردازد. به عبارتی، دولت نمی‌تواند حقوق و دستمزد کارکنان را نپردازد. بنابراین اگر درآمدها محقق نشود، اولین اقدام دولت، قطع بودجه عمرانی است؛ و اگر باز هم دولت قادر به پرداخت هزینه‌های جاری نباشد، دولت دو راه دیگر در پیش دارد که شامل استقراض از بانک مرکزی یا افزایش بهای خدمات و کالاهای عمومی، به‌ویژه حامل‌های انرژی است.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: راه نخست موجب تشدید پولی شدن اقتصاد ناشی از سلطه مالی و تعمیق جریان‌های تورمی می‌شود و راه دوم نیز آثار تورمی تجربه‌شده و نارضایتی‌های اجتماعی احتمالی تجربه‌شده را در پی خواهد داشت؛ کما اینکه همچنان زمزمه‌های درگوشی و بعضاً تحلیل‌های آشکار توصیه‌کننده به افزایش قیمت سوخت را می‌خوانیم و می‌شنویم. به عبارت دیگر، در بودجه ۱۴۰۲ نیز مانند سال‌های گذشته، منابع درآمدی درنظرگرفته‌شده که تحقق آن احتمالی است، قطعیتی قابل‌اطمینان نشان نمی‌دهد. درآمدهای مالیاتی و نفتی نیز همین ویژگی را دارند.
افزایش ۲۵ درصدی صادرات نفت
پرویزیان اظهار می‌کند: در بخش درآمدهای نفتی، پیش‌بینی شده که منابع حاصل از صادرات نفت تا ۶۰۳ هزار میلیارد تومان یعنی ۲۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته باشد. به نظر می‌رسد این درآمد با قیمت هر بشکه میانگین ۸۵ دلار و نرخ تسعیر ارز ۲۳ هزارتومانی بسته شده است. اما با توجه به اینکه برای فروش نفت روسیه سقف قیمت ۶۰ دلار اعمال شده است و با توجه به واقعیت روی میز برجام، مجبور خواهیم بود نفت خود را با تخفیف بیشتری نسبت به روسیه بفروشیم. آیا این به مفهوم محقق نشدن درآمد پیش‌بینی‌شده نفتی در بودجه ۱۴۰۲ نخواهد بود؟
وی خاطرنشان می‌کند: البته معیار دیگری طبق تجربه سنواتی می‌گوید قیمت و میزان فروش نفت در بودجه فقط یک محاسبه حسابداری است و در عمل، نفت با هر قیمتی تا حد توان فروخته می‌شود، که در صورت فزونی درآمد محقق‌شده بر مصوب، مابه‌التفاوت به صندوق توسعه ملی واریز و ارقام کمتر نیز از منابع دیگر جبران خواهد شد. این تحلیل در هر صورت به‌طور تلویحی بیانگر یک پیوست تورمی احتمالی است.
احتمال افزایش نرخ ارز
این اقتصاددان می‌گوید: از سوی دیگر فاصله نرخ تسعیر ۲۳ هزار تومان تا نرخ‌های جاری بازار که تا پایان سال احتمالاً بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان باشد، با نیم‌نگاهی به تورم حدود ۵۰ درصدی، که آخرین نرخ نقطه به نقطه مبین آن است، احتمالاً میانگین نرخ ارز از این ارقام فراتر رود و نرخ تسعیر ارز تقریباً کمتر از نیمی از واقعیت بازار خواهد بود. این خود به معنای آشفتگی بخش ارزی در صورت تحقق نیافتن درآمدهای صادراتی است و در صورت تحقق صادرات، احتمال عملیات محیرالعقول تأمین کسری حداقل در ذهن تحلیلگران اقتصاد کلان است.
پرویزیان می‌گوید: مالیات، درآمد سالم، درون‌زا، خوب و ارزشمند است که باید محل آن مشخص باشد. درآمدهای مالیاتی در بودجه ۱۴۰۲ از حدود ۵۲۶ هزار میلیارد تومان در بودجه سال ۱۴۰۱ به بیش از ۸۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در همین جا باید پرسید این افزایش مالیات از محل کدام رشد اقتصادی محقق خواهد شد؟ و با رکود حاکم بر کسب‌وکارها، آیا می‌توان به وصول ۶۰ درصد مالیاتِ بیشتر امیدوار بود؟
وی می‌گوید: جزئیات دیگر لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ حاکی از واگذاری دارایی‌های مالی ۲۹۴ هزار میلیارد تومان، منابع حاصل از فروش انواع اوراق ۱۸۵ هزار میلیارد تومان و منابع حاصل از واگذاری شرکت‌های دولتی ۱۰۶ هزار میلیارد تومان است.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: همچنین در بخش تملک دارایی‌های مالی نیز ۱۷۳.۵ هزار میلیارد تومان برای بازپرداخت اصل اوراق مالی و ۱۸ هزار میلیارد تومان برای بازپرداخت اصل وام‌های خارجی و تعهدات درنظرگرفته‌شده است. واگذاری اموال منقول از ۳۳ هزار میلیارد تومان به ۱۰۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است؛ اما مگر در بودجه ۱۴۰۱ در این زمینه دستاورد قابل‌توجهی مشاهده شده که چنین افزایشی پیش‌بینی شده است؟ و آیا این به مفهوم حداقل ۱۰۰ هزار میلیارد کسری عملیاتی نیست؟
افزایش ۱۱۰ درصدی فروش اوراق
پرویزیان خاطرنشان می‌کند: در بخش فروش اوراق با ۱۱۰ درصد افزایش، رقم ۱۸۵ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. این خود به مفهوم انبساط مالی و پرهیز از پولی کردن کسری بودجه است، اما در این زمینه توجه به چند نکته بسیار مهم است. اینکه فروش این اوراق چگونه است و آیا شبکه بانکی مجبور به خرید خواهد شد، از جمله نکاتی است که باید به آن توجه شود. این به مفهوم خلق نقدینگی این بار از طریق مراجعه شبکه بانکی به منابع بانک مرکزی، یعنی همان تورم پولی از طریق میان‌بر است.
وی اضافه می‌کند: نرخ بهره بین‌بانکی ناشی از فروش این اوراق و تأثیر آن بر بازارهای مالی موضوعی است که باید در توان بانک مرکزی و دولت باشد. اگرچه این اقدام ضدتورمی است، اما شاید چندان دلچسب عده‌ای نباشد و ساز ناکوک خود را بنوازند و عملاً مانع فروش به بهانه زیان گسترده در بازار سرمایه شوند. علاوه بر موارد گفته‌شده، جذابیت این اوراق برای فعالان خرد حقیقی در بازار نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لازم به ذکر است بازپرداخت این اوراق ۲۷۳ هزار میلیارد تومان است که نشان می‌دهد تعهد بازپرداخت دولت رو به افزایش است و کارکرد اوراق به ضد خود تبدیل شده است.
وضعیت واگذاری شرکت‌های دولتی مبهم است
این اقتصاددان تصریح می‌کند: درباره واگذاری شرکت‌های دولتی هم که برای سال آینده ۵۶ درصد افزایش یافته است، آیا در سال اخیر وضع بورس به حدی جذاب بوده و یا بازار حافظه تاریخی خود از عملکرد دولت قبلی در بورس را از دست داده است که در این بخش به‌طور جدی وارد شود؟ یعنی اگر بورس طبق روند دو سال گذشته حرکت کند، حداقل بخشی از این منابع نیز به کسری تبدیل خواهد شد.
پرویزیان می‌گوید: در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برای حقوق کارکنان، حداقل حقوق هفت میلیون تومان تعیین شده و افزایش پلکانی حقوق با متوسط ۲۰ درصد پیش‌بینی شده است. یعنی حداقل حقوق بازنشستگان نیز با یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان افزایش نسبت به سال جاری به شش‌میلیون و ۳۰۰ هزار تومان خواهد رسید.
مبلغ یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی خانوارها تغییر نمی‌کند
وی اضافه می‌کند: بند الف تبصره ۱۴ ماده واحده لایحه درباره هدفمندی یارانه‌ها، منابع و مصارف آن ۶۵۹ هزارمیلیارد تومان همه منابع پیش‌بینی‌شده برای یارانه‌ها است که قرار است در بخش‌های مختلفی مانند یارانه دارو، یارانه نقدی و معیشتی، مستمری خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام‌خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور، یارانه نان، هزینه تولید، انتقال، توزیع و فروش و بازپرداخت تعهدات و عوارض و مالیات بر ارزش‌افزوده فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی و تعهدات صرف شود. براساس این مبلغ یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی خانوارها تغییری نخواهد یافت؛ اما ۶۹ هزار میلیارد تومان از منابع یارانه به یارانه دارو اختصاص داده می‌شود و منابع حاصل از حذف یارانه خانوده‌های غیرمشمول نیز صرف یارانه نان خواهد شد.
به عقیده این اقتصاددان، مجموع این تحلیل در نگاهی کلان یعنی احتمالاً دوباره به سمت تعطیلی بودجه‌های عمرانی خواهیم رفت و برای بودجه جاری لاجرم به سراغ منابع بانک مرکزی یعنی خلق نقدینگی جدید خواهیم رفت. در نگاهی دیگر، آمارهای دولتی حاکی از تورم بالای ۴۰ درصد است و باز هم بودجه را بیش از ۴۰ درصد افزایش می‌دهد، متقابلاً تبدیل به تورم خواهد شد. زیرا این افزایش بودجه به سمت هزینه دستمزد و حقوق کارگران و کارمندان نرفته است.
دولت در بودجه اعلام کرده که دستمزد کارمندان و کارگران متوسط ۲۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. حال با این قدرت خرید که به میزان حداقل نصف تورم افزایش می‌یابد و تعطیلی احتمالی بودجه عمرانی شرایط تورم توام با رکود اگر تعمیق نشود، ادامه خواهد داشت.
پرویزیان تصریح می‌کند: طبق ارقام لایحه بودجه سال ١۴٠٢، این بودجه به‌صورت اسمی انبساطی است، اما با لحاظ کردن نرخ تورم انتظاری مطابق با آخرین نرخ نقطه به نقطه تورم، بودجه سال آینده انبساطی نخواهد بود.
اعداد بودجه باید پیوستگی و تناسب با واقعیت اقتصاد را نشان دهد
وی اضافه می‌کند: توجه کنید که بودجه فقط زنجیره‌ای از اعداد و ارقام نیست، بلکه این اعداد درون خود یک پیوستگی و تناسب با واقعیت اقتصاد را باید نشان دهند و متضمن تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده باشند. اما در نگاهی ساده لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ صرفاً بیانگر رشدی خطی با نرخ متوسط ۴۰ درصد البته به جز دریافتی حقوق‌بگیران است. از سوی دیگر، نرخ محاسباتی ۲۳۰۰۰ تومانی در لایحه بودجه ۱۴۰۲ دولت، قابل‌تعمق است.
این اقتصاددان می‌گوید: قطعاً این نرخ به معنای تأمین همه کالاهای وارداتی با این نرخ نیست و نرخ ارز توافقی تأثیر ویژه در قیمت تمام‌شده بخش حقیقی اقتصاد خواهد داشت؛ ضمن آنکه به یاد داشته باشید همان منطق درونی تفاوت ارز جهانگیری با نرخ بازار در این نرخ‌ها، البته با شکاف به‌مراتب بیشتری، پولی شده و در اقتصاد ادامه دارد. این منطق درونی بیانگر تحلیل‌های بعدی توجیه‌کننده لزوم افزایش قیمت حامل‌های انرژی به دلیل رانت درونی و قاچاق خواهد بود.
