فاجعه مدیریتی در سازمان توسعه تجارت ایران

اخبار سبز کشاورزی؛ در دولت سیزدهم و در راستای تسهیل فرآیندها و افزایش سرعت انجام امور کسب‌وکارها طرح «سامانه جامع تجارت ایران» اجرا شد که هدف از آن ایجاد یک مرکز واحد برای بازرگانان در حوزه تجارت خارجی و فعالان اقتصادی در حوزه تجارت داخلی است.

هدف اصلی شکل‌گیری این سامانه نیز که زیر نظر مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (یکی از سازمان‌های تابع وزارت صنعت، معدن و تجارت) است، کاهش پدیده قاچاق و دلالی و انجام مبادلات تجاری در راستای مبادی قانون بوده و بنابر این بود که این سامانه پل ارتباطی بین تجار و بازرگانان، با دستگاه‌های ذی‌ربط در زمینه تجارت بین‌الملل باشد تا دیگر به مراجعه و انجام امور به‌صورت حضوری نیاز نباشد.

دلالی و سودجویی از طریق سامانه جامع تجارت ایران

این در حالی است که طی ماه‌های اخیر و از زمان آغار به کار این سامانه، به‌د‌لیل مدیریت افراد فاقد صلاحیت در سازمان توسعه تجارت ایران، مشکلات بسیاری برای بازرگانان و تجار در استفاده از این سامانه ایجاد شده است، به‌عبارتی این سامانه به‌جای اینکه مشکلی از مشکلات تجار و بازرگانان را برطرف کند، زمینه دلالی، رشوه و سوءاستفاده از ضعف‌ها موجود را برای برخی افراد سودجو فراهم کرده است.

اکنون هر روز در وزارت جهاد کشاورزی شاهد ایجاد صفی طولانی از نمایندگان تجار هستیم که هر بار به‌بهانه خطای سامانه و... از انجام درخواست آنها ممانعت می‌شود و نمایندگان تجار گاهی تا 40 روز برای انجام امور خود معطل می‌شوند.

این در حالی است که هدف اصلی این سامانه ایجاد پل ارتباطی بین وزارتخانه‌های صمت، جهاد کشاورزی، اقتصاد، و سازمان های گمرک، استاندارد، حمل و نقل و... بود تا با حذف عامل انسانی، فرآیند انجام امور تسریع یابد، هدفی که عملا نه تنها محقق نشده، بلکه به گفته فعالان و کارشناسان این حوزه، زمینه ایجاد رانت، فساد و دلالی را برای برخی از مجریان آن فراهم کرده است.

در این راستا، جمعی از کارشناسان و مدیران ادوار سازمان توسعه تجارت ایران طی نامه سرگشاده به رئیس کل این سازمان، معضلات موجود در این سازمان و نیز نابسامانی‌های حاکم بر تجارت خارجی کشور بازگو کردند و سوء مدیریت و تضییع فرصت‌ها و امکانات دولتی در سه سال اخیر را دلایل اصلی وضعیت نامطلوب حاضر در حوزه تجارت خارجی کشور دانستند، مشروح این نامه به شرح زیر است:

جناب آقای ضیغمی

معاون وزیر و رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران

هم اکنون که آفتاب عمر دولت سیزدهم در شر‌ف غروب است و عدم توفیق شما و باند حاکم بر سازمان توسعه تجارت ایران در امر مدیریت این مجموعه و نیز انجام ماموریت‌های مترتب بر آن محرز گردیده و همچنین تجارت خارجی کشور در سایه این مدیریت، در حضیض ناکارآمدی و نقصان واقع شده است و با عنایت به عدم اقبال شما و سایر اعضای باند قدرت در سازمان به نصایح ناصحان طی مدت صدارتتان، بدینوسیله از باب امر به معروف و نهی از منکر و به منظور ثبت در تاریخ، اهم موارد اهمال، سوء مدیریت و تضییع فرصت‌ها و امکانات دولتی در سه سال اخیر که دلایل اصلی وضعیت نامطلوب حاضر در حوزه تجارت خارجی کشور محسوب می‌گردند، طی موارد ذیل بر شمرده می‌شوند. باشد که مایه عبرت گذشتگان و چراغ راه آیندگان قرار گیرد:

۱- تخریب ساختار سازمانی سازمان توسعه تجارت در ماه‌های نخستین استقرار دولت سیزدهم توسط دوستان و  به نام آقای صالح عسگری که با مدرک تحصیلی فوق دیپلم ابتدا به‌عنوان مشاور رئیس کل و سپس معاون خدمات تجاری به سازمان تحمیل شد، بدون بررسی کارشناسی و مشورت با کارشناسان و مدیران ادوار سازمان و بی‌توجه به انذار و اعلام خطر متخصصین و دلسوزان صورت پذیرفت.

۲- به‌کارگیری غیرقانونی انبوهی از نیروهای فاقد مدرک تحصیلی و تجربه مرتبط و حتی بدون هرگونه سابقه کار دولتی و بعضاً دانشجویان مقطع کارشناسی فاقد کارت پایان خدمت در سازمان از طریق عقد قراردادهای مشاوره و یا کار معین، بدون رعایت الزامات قانونی.

۳- انتصاب نیروهای جدیدالورود در سطوح مختلف مدیریتی سازمان بدون رعایت الزامات قانونی از یکسو  و نادیده گرفتن و تحقیر بدنه کارشناسی و مدیریتی صاحب سابقه و تجربه سازمان از سوی دیگر که این امر اسباب گوشه‌نشینی و انزوا و یا خروج بخشی از نیروهای متخصص را از سازمان فراهم آورده است.

لازم به ذکر است که خود شما نیز یکی از همین تازه واردان بوده‌اید که بدون یک روز تجربه کاری مرتبط، ابتدا به‌عنوان دستیار رئیس کل سازمان در اواخر سال ۱۴۰۰ پا به این سازمان نهادید و سپس با سرعتی باور نکردنی و البته با مساعدت دوستان، به طی پله‌های ترقی نائل آمدید، به‌گونه‌ای که در فواصل چند ماهه، پست‌های: عضویت در هیأت مدیره شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی، معاونت خدمات صادراتی سازمان و سرپرستی سازمان را یک به یک دروکرده و در نهایت معاونت وزیر و ریاست سازمان را در تاریخ ۱۴۰۲/۶/۷ در کارنامه خود ثبت نمودید.

۴- متوقف کردن فعالیت‌های کارشناسی و پژوهشی در حوزه بررسی بازار و بازاریابی بین‌الملل که یکی از کارویژه‌های اصلی سازمان براساس اسناد بالادستی محسوب می‌شود و منحصر کردن فعالیت بین‌الملل سازمان به یک دیپلماسی تجاری من درآوردی و شکست خورده مبتنی بر برگزاری دو رویداد سالانه پرهزینه و بی‌نتیجه "ایران اکسپو" و "همایش بین المللی ایران و آفریقا" که بدون حتی یک خط پشتوانه مطالعه کارشناسی در دستور کار سازمان قرار گرفتند از یکسو و انجام سفرهای خارجی بی‌پایان مدیران سازمان به اقصا نقاط جهان، بدون هرگونه مطالعه پشتیبان و تبیین علمی اهداف مترتب بر آنها، از سوی دیگر.

۵- هزینه کردن اعتبار ردیف مشوق‌های صادراتی به منظور انجام دو رویداد بی‌حاصل گفته شده، آنهم توسط یک مجری خاص و بدون رعایت الزامات قانونی مربوطه از طریق تدوین و تصویب یک دستورالعمل مخدوش و مغایر با ماهیت حقوقی مشوق‌های صادراتی در غیاب انجام وظیفه نهادهای نظارتی.

۶- اعمال مدیریت سلیقه‌ای و غیرکارشناسی در خصوص انتخاب، اعزام، ارزیابی عملکرد و خاتمه مأموریت رایزنان بازرگانی و همچنین اعطا، تمدید و ابطال مجوز تأسیس مراکز تجاری جمهوری اسلامی ایران در کشورهای خارجی و سوء استفاده از این دو پتانسیل ارزشمند رشد و توسعه تجارت خارجی به‌عنوان ابزارهایی به منظور اعطای امتیاز به افراد مورد نظر و یا انتقام از منتقدان.

۷- بی‌تفاوتی و سهل‌انگاری نسبت به منفی شدن رو به تزاید تراز تجاری کشور که حاصل سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت ناکارآمد تجارت خارجی کشور در سه سال اخیر بوده است.

۸- آمارسازی و نیز انجام تفاسیر جهت‌دار و مغلوط از آمار صادرات و واردات کشور به منظور پنهان کردن ابعاد تأسف‌آور رشد بار منفی تراز تجاری کشور در سال‌های اخیر.

در پایان با ذکر اینکه موارد گفته شده مشتی از خروار ناکارآمدی‌ها و سوء مدیریتهای باند شما در طول مدت تسلط بر سازمان توسعه تجارت بوده است، توجه شما و نیز مسئولین آینده را به این روایت از پیغمبر اکرم (ص) جلب می نماییم که "من تولی عملا هو یعلم انه لیس له باهله، فلیتبوء مقعده من النار" (هر کس ریاست و مسئولیتی را بپذیرد و بداند که اهلیت آن ندارد در قبر و قیامت جایگاه او پر از آتش خواهد شد.

با آن امید که فردایمان بهتر از امروزمان باشد.

جمعی از کارشناسان و مدیران ادوار سازمان توسعه تجارت ایران