کشاورزی آلمان در 5 سال اخیر: تحولات، چالش‌ها و چشم‌انداز آینده

اقتصاد آلمان، به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان و یکی از پیشروترین کشورهای توسعه‌یافته، همواره در کانون توجهات جهانی بوده است.

اخبار سبز کشاورزی؛ این کشور سبز اروپایی، که در رتبه ۲۲ آزادی اقتصادی جهان قرار دارد، در کنار پیشینه‌ی صنعتی قدرتمند خود، ریشه‌های عمیقی در بخش کشاورزی دارد که به دوران نوسنگی و ۵ هزار سال پیش از میلاد بازمی‌گردد.

در این مطلب، نگاهی جامع به عملکرد پنج ساله‌ی اخیر اقتصاد کشاورزی آلمان خواهیم داشت و تحولات کلیدی، سیاست‌های اتخاذ شده و چالش‌های پیش رو را بررسی خواهیم کرد.

جایگاه آلمان در کشاورزی اتحادیه اروپا: ارقام و واقعیت‌ها

بر اساس داده‌های یورواستات، آلمان با حدود ۱۷ میلیون هکتار اراضی زیر کشت، پس از فرانسه و اسپانیا، در رتبه سوم اتحادیه اروپا قرار دارد و از کشورهایی چون لهستان و ایتالیا پیشی گرفته است.

نکته‌ قابل توجه، روند رو به رشد کشاورزی ارگانیک در این کشور است؛ به طوری که تا پایان سال ۲۰۲۳، حدود ۱۱.۵ درصد از کل اراضی زیر کشت به مزارع ارگانیک اختصاص داشته است.

دولت فدرال آلمان با هدف‌گذاری جسورانه، قصد دارد این میزان را تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ درصد افزایش دهد. این حرکت سبز، بدون شک تحت تاثیر کاهش تعرفه‌های واردات محصولات ارگانیک از سال ۲۰۲۰ نیز قرار گرفته است.

صادرات پررونق و درآمد ارزی قابل توجه

آلمان در سال ۲۰۲۳ رکورد جدیدی در صادرات محصولات کشاورزی به ثبت رساند و با ارزشی نزدیک به ۹۰ میلیارد یورو، درآمد ارزی چشمگیری را نصیب خود کرد.

این رقم، که بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورها را پوشش می‌دهد، نشان‌دهنده‌ی قدرت و رقابت‌پذیری بخش کشاورزی این کشور در بازارهای جهانی است. صادرات گندم به عنوان یک محصول استراتژیک نیز از سال ۲۰۱۹ تا کنون روندی افزایشی داشته و به ۱.۵ میلیارد یورو رسیده است.

سه محور اصلی سیاست‌گذاری کشاورزی آلمان

سیاست‌های کشاورزی آلمان در پنج سال اخیر بر سه محور کلیدی استوار بوده است:

1. تمرکز بر کشاورزی ارگانیک: هدف اصلی، تولید محصولاتی سالم با کمترین باقی‌مانده سموم دفع آفات نباتی، داروها و واکسن‌ها است تا سلامت جامعه مصرف‌کننده تضمین شود.
2. اصلاحات مالیاتی: تصمیمات دولت در زمینه اصلاحات مالیاتی، تاثیر بسزایی بر ساختار اقتصادی کشاورزی داشته است.
3. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین: حمایت‌های مستقیم و سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی هوشمند (Smart Farming) و تکنولوژی‌های نوین، آینده‌ی این بخش را رقم می‌زند.

چالش‌های پیش رو و راهکارهای نوآورانه

مانند بسیاری از کشورهای پیشرو در بخش کشاورزی، آلمان نیز با چالش‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، فشارهای زیست‌محیطی، نوسانات بازارهای جهانی و وابستگی به واردات روبرو است. با این حال، فرهنگ و تاریخ غنی آلمان، نویدبخش غلبه بر این موانع از طریق همکاری‌های سازنده بین کشاورزان و دولت است.

دستاوردهای وزرای کلیدی و نگاهی به آینده

در دوران صدارت یولیا کلاکنر بر وزارت غذا و کشاورزی آلمان (۲۰۱۸-۲۰۲۱)، ابتکاراتی چون «راهبرد پروتئین ملی» و معرفی اولین برچسب اجباری رفاه حیوانات بر محصولات گوشتی، گامی مهم در جهت شفافیت در روش‌های پرورش دام و طیور بود.

پس از وی، جم ائوزدمیر توانست با تقویت کشاورزی ارگانیک، کاهش مصرف سموم و ممنوعیت استفاده از گلایفوزیت، گام‌های مؤثری بردارد، هرچند این رویکردها با انتقاداتی مبنی بر فشار مالی و تضعیف رقابت‌پذیری نیز همراه بوده است.

این در حالی است که یارانه های سبز اغلب بالاتر از توان مالی تولید کنندگان سنتی است و همچنین مشارکت ضعیف ذی نفعان در فرایند قانونگذاری، بسیاری از تشکل ها و کشاورزان احساس می کنند درزمینه مشارکت در تدوین مقررات و اصلاحات در حقشان کم لطفی شده است.

با توجه به انتخابات زودهنگام فدرال در فوریه ۲۰۲۵ و آغاز دولت جدید در ماه مه همان سال، انتظار می‌رود با بودجه ۶.۹ میلیارد یورویی وزارت غذا و کشاورزی، شاهد اصلاحات ساختاری مهمی باشیم.

رویکردهای احتمالی این وزارتخانه شامل تمرکز بر کاهش ضایعات، سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و کشاورزی داده‌محور، و بازنگری در توافقات کشاورزی اتحادیه اروپا برای حمایت از تولید داخلی است.

اکنون باید دید وزیر کشاورزی کنونی، الویس راینر، چگونه با این چالش‌ها روبرو خواهد شد و چه برنامه‌هایی برای ارتقای هرچه بیشتر اقتصاد کشاورزی آلمان در سر دارد.

فربد امینی زارع