برنده طرح تنظیم بازار میوه شب عید کیست؟

از سال 1383 تاکنون دولت ها به بازار میوه شب عید که تنها شامل سیب و پرتقال می شود ورود کرده و از سه چهار ماه مانده به پایان سال از روند خرید و‌ ذخیره سازی سردخانه ها برای تامین میوه مورد نیاز مردم در استان های مختلف برای ایام پایانی سال خبر می دهند.

به گزارش مزرعه سبز ، برنامه ریزی برای تدارک سیب و پرتقال از اواسط تابستان در وزارت جهاد کشاورزی و یا وزارت صنعت ، معدن و تجارت شروع می شود و کارکنان بسیاری در سطح دستگاه های اجرایی دولتی و خصوصی برای اجرای این طرح به تکاپو می افتند این در حالی است که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در طی تحقیقات مستندی در سال های گذشته اجرای این طرح را غیرضروری و ناکارآمد اعلام کرده است.

مردم برای ایام پایانی سال به کالاهای اساسی مختلفی نیاز دارند که در تامین و کنترل قیمت آنها ضعف نظارتی وجود دارد اما میوه سیب و پرتقال از دید مسئولان دولتی چنان جایگاهی یافته است که مبالغ قابل توجهی از منابع ملی برای کنترل بازار آنها بواسطه خرید، ذخیره سازی و عرضه هزینه می شود.

شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی در جلسه مورخ ۱۴۰۰/۸/۲۴ به استناد مفاد قانون اصلاح قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی، طرح خرید، ذخیره سازی و توزیع میوه شب عید را در راستای تنظیم بازار میوه ایام پایانی سال ۱۴۰۰ و نوروز ۱۴۰۱ ، به این شرح تصویب کرده است: سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با اولویت اتحادیه ها، تعاونی ها، سایر تشکل های ذی ربط و بخش خصوصی در ساز و کار اجرایی این موضوع نسبت به خرید میوه شب عید (سیب درختی و پرتقال) اقدام نماید.

منابع مالی موردنیاز این مصوبه، از تسهیلات بانکی در اختیار سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران تأمین می گردد و‌ سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است نسبت به تأمین زیان احتمالی خرید و پرداخت هزینه های تبعی اجرای این مصوبه، پس از انجام حسابرسی قانونی اقدام نماید.

تکاپو برای با تخفیف 15 درصدی سیب و پرتقال

نتیجه این اقدامات و برنامه ریزی های صورت گرفته برای تنظیم بازار دو قلم میوه در پایان سال، عرضه سیب و پرتقال با قیمتی معادل 15 درصد پایین تر از قیمت بازار است که عملا به دلیل عرضه قابل توجه میوه با کیفیت های مختلف توسط بخش خصوصی در شب عید بر بازار اثری نخواهد داشت.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی کشور در این ارتباط با اشاره به خرید میوه‌های تنظیم بازاری شب عید از باغداران به مزرعه سبز گفت: امسال میوه تنظیم بازاری شب عید علاوه بر عرضه سنتی معمول به طور هوشمند درب منازل با ۱۵ تا ۲۰ درصد کمتر از قیمت بازار عرضه می‌شود.

صدرا علی اکبرخانی گفته است: برای تحقق این امر ۲۴ هزار تن پرتقال تامسون، ۸ هزار تن پرتقال والنسیای جنوب و ۱۷ هزار تن سیب درختی تامین می شود علاوه بر این ۱۰ درصد بیش از نیاز استان ها برای شب عید ذخیره سازی می شود.

علی اکبرخانی می گوید: به منظور جلوگیری از بروز التهاب در بازار، میوه های تنظیم بازاری ۱۵ تا ۲۰ درصد زیرقیمت بازار عرضه می شود.

خرید میوه تنظیم بازار با قیمتی بالاتر

وی در بخش دیگری از صحبت های خود از خرید میوه با قیمت بالاتر از تولید کننده خبر می دهد و با بیان اینکه امسال تولید پرتقال تامسون مازندران بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش قیمت داشته است، اظهار داشته است: برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی میوه های تنظیم بازاری با قیمت هایی بالاتر از قیمت بازار خریداری می شود. همچنین میزان تولید سیب درختی در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.

با توجه به گفته های این مدیر بخش خصوصی می توان اذعان کرد عملا در اجرای این طرح توجه به عرضه و تقاضا به عنوان یک اصل بنیادین در اقتصاد و نقش تنظیم بازار صنف های فعال در بازار میوه و تره بار که در طول سال نسبت به عرضه میوه با توجه به تقاضا فعالیت می کنند توجه نشده است این در حالی است که امسال با اجرای قانون انتزاع و متولی گری وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی نبایست به شیوه سال های گذشته برای تنظیم بازار میوه شب عید عمل می شد‌. این وزارتخانه با اطلاعاتی که دارد بویژه توجه به افزایش عرضه سیب و پرتقال در سال جاری و عدم کمبود این ‌محصولات و حتی بالا بودن تولیدات باغی و همچنین دستیابی به ابزار نظارتی، وزارت جهاد کشاورزی تنها با راهبری و سیاستگذاری درست میتوانست بازار سیب و پرتقال را تنظیم کند.

ناکارآمدی طرح تنظیم بازار میوه شب عید در پژوهش های مجلس

ادامه این روند در حالی است که بررسی‌های صورت گرفته از عملکرد این طرح در دو سمت تولیدکننده و مصرف‌کننده، از سال ۸۷ تا ۹۳ توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نشان داده است که اجرای آن تاثیر معناداری در تنظیم بازار میوه شب عید نداشته است.

نتایج این مطالعات نیز مانند بسیاری از طرح های پژوهشی برای اجرای طرح تنظیم بازار مورد توجه قرار نگرفته و همچنان این طرح در سال های بعد اجرایی شده ولی نتوانسته است اثربخش باشد و تنها زیان و صرف بیت المال را بدنبال داشته است.

دولت برای اینکه تعادل قیمتی را برقرار کند در روزهای پایانی سال ۸۳، طرحی را با هدف تعادل‌بخشی به قیمت میوه در ایام پایانی سال برای حمایت از هر دو تولیدکننده و مصرف‌کننده به تصویب رساند که براساس این طرح دولت موظف به ذخیره‌سازی و اصلاح زیرساخت‌های مرتبط با ذخیره‌سازی میوه شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس نیز طی گزارشی به بررسی عملکرد طرح تنظیم بازار میوه شب عید از سال ۸۷ تا سال ۹۳ پرداخت که براساس این گزارش، ارزیابی عملکرد این طرح نشان می‌دهد با توجه به اینکه دخالت دولت در مورد تنظیم بازار میوه شب عید لازم و ضروری است؛ اما باید در روش اجرای این طرح تجدیدنظر کلی به عمل آید.

همه ساله بر ناکارآمدی شیوه اجرای طرح تنظیم بازار سیب و پرتقال توسط کارشناسان تاکید می شود، آنها معتقد هستند اجرای این طرح نه برای باغداران ثمری دارد و نه مصرف کنندگان برای شب عید نیازمند اجرای آن هستند با این وضعیت سالیانه مبالغ نجومی از اعتبارات برای آن هزینه می شود.

برنده اجرای این طرح را می توان بخش خصوصی مباشر تامین میوه دانست که با تامین میوه در معامله ای بدون ریسک وارد می شوند و می دانند در اجرای طرحی نمایشی می توانند کسب درآمد کنند.