ایران پیشرو در به کارگیری فناوری‌های نوین بیمه کشاورزی

اخبار سبز کشاورزی؛ در سال‌های نخست شکل‌گیری صندوق بیمه محصولات کشاورزی (که بعدها به صندوق بیمه کشاورزی تغییر نام یافت)، اطلاعات بیمه‌گزاران بنا به اظهارات شفاهی کشاورزان و کارشناسان مراکز خدمات کشاورزی ثبت و در صورت بروز خسارت، کارشناسان بیمه مستقر در استان، اطلاعات وارده در جداول را بررسی و با نگاه حمایت از کشاورزی نظر می‌دادند. این نوع داده‌ها معمولا دچار اختلافاتی در رقم، سطح، میزان خسارت و ... بود و صندوق بیمه کشاورزی را به هدف نزدیک نمی‌کرد.

بعدها سامانه سابکا طراحی شد که به‌دلیل حجم انبوه اطلاعات در یک مخزن کوچک، اطلاعات درخواستی با تاخیر و بعد از زمان مورد نظر در اختیار قرار می‌گرفت. این بود که در سال 94 طراحی سامانه نوین جامع بیمه کشاورزی ایران کلید خورد.

مهندس تورج سعیدی، معاون امور برنامه‌ریزی و توسعه فناوری صندوق بیمه کشاورزی در گفتگویی با خبرنگار مجله دام و کشت و صنعت به فلسفه وجودی و آثار سامانه جامع بیمه کشاورزی، پیشرفت‌ها و قیاس این سامانه با رقبای خارجی پرداخت.

چه شد که صندوق بیمه کشاورزی از مسیر سنتی و جدول اطلاعات کاغذی بر مبنای داده‌های کشاورزان به سمت دیجیتال و هوشمندسازی گرایش پیدا کرد؟

تا پیش از فعال شدن سامانه، در صندوق بیمه کشاورزی، اطلاعات، میزان بیمه‌گذاری، مبالغ حق بیمه، خسارات وارده، مبالغ پرداختی و ... به صورت روزانه یا هفتگی مشخص و قابل استحصال نبود و تصمیم‌گیری را سخت می‌کرد.

به همین جهت مدیران وقت در صدد چاره‌جویی برآمده و با توجه به پیشرفت فناوری اطلاعات و رشته‌های وابسته به آن در عصر دیجیتال و هوشمندسازی احساس نیاز کردند، چرا که در کار مدیریت، آن‌هم بیمه کشاورزی در سطح چندین میلیون هکتار زراعت و باغداری، ده‌ها میلیون راس دام و صدها میلیون قطعه جوجه، شیلات، زنبورعسل و ... و حجم وسیع داده‌ها، نیاز به آمار و داده‌های صحیح و تصمیم‌گیری کلان در مورد استفاده از آن‌ها، ابزار خود را می‌طلبید.

از آنجا که ریشه و بنیان هوش مصنوعی، در داده‌ها و ارتباط بین آنها، وابستگی بین داده‌ها و کشف اطلاعات موجود(براساس اصالت و درستی داده‌ها) تا رسیدن به تعیین وضعیت موجود، راهنمایی برای رسیدن به وضع مطلوب و این‌که عملکرد در تولید به چه عواملی بستگی دارد، هشدار و کاهش خطاها را در پی دارد که از مرحله تعیین وضعیت موجود تا ارائه راه‌کارهای بهتر و هشدار توسط هوش مصنوعی، پاسخ داده می‌شود.

خوشبختانه پایه‌گذاری علمی و منطقی، همکاری کارشناسان و مدیران و البته کشاورزان بیمه‌گذار در ارائه صحیح اطلاعات و راستی‌آزمایی‌های موردی توسط نیروها موجب شد تا در مدت یک دهه داده‌های فراوانی جمع‌آوری و گام‌های مهمی در رابطه با هوشمندسازی برداشته شد.

با توجه به این‌که داده‌های موجود صرفا در رابطه با سطوح بیمه شده است، آیا این سامانه قابلیت تحلیل و پیش‌بینی میزان و سطح تولید محصولات زراعی، باغی، دامی، شیلات کل کشور را دارد؟

درست است که این کار و اطلاعات در سطح اطلاعات بیمه‌گذاران انجام شده، اما از آنجا که فعالیت بیمه کشاورزی در سراسر ایران و اقلیم‌های متفاوت به مباحث هواشناسی، آب، بافت خاک، واریته‌ها و نژادهای بذر و دام و ... انجام می‌شود؛ مسلماً قابل تعمیم به سراسر کشور است و می‌تواند بازوی هوشمند وزارت کشاورزی در تصمیم‌گیری‌ها، تحلیل‌های ملی، تخصیص‌ها و ... باشد.

توجه داشته باشید سمت و سوی صندوق بیمه کشاورزی برای توسعه فناوری‌های نوین این است که سامانه قدرتمند جامع کشاورزی، ضمن انجام کار بیمه‌گری، بر نظارت، پایش و دریافت گزارش‌های وضعیت تولید، هشدارها و کاهش خطاها متمرکز است.

با این روش، بستر ورود اطلاعات، ذخیره و تبدیل آنها به داده را مورد بررسی قرار می‌دهد و روابط بین داده‌ها با وضعیت تولید را کشف می‌کند.

طرح چند وجهی و اهم اقدامات فعالیت‌های بیمه کشاورزی در راستای کشاورزی هوشمند و دانش‌بنیان

بر این اساس از معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری درخواست معرفی شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شد که توانایی سیستم‌دهی و کمک در این زمینه را دارا بودند.

قراردادهای آموزشی با برخی شرکت‌های دانش‌بنیان منعقد شد تا براساس داده‌ها، اطلاعات درست و هشدارهای به موقع بدهند و در ازای آن کسب درآمد کنند.

در ادامه با سامانه تاک(شبکه مجازی سازمان تحقیقات) تفاهم‌نامه‌ای منعقد شد تا اطلاعات و داده‌های کشاورزان بیمه‌گذار در آن سامانه نیز قرار گیرد.

اطلاعات مورد نظر از کشاورزان بیمه‌گذار شامل محل و منطقه کشت یا فعالیت دام و طیور و شیلات، نوع اقلام و واریته‌ها، سطح زیر کشت، میزان تقریبی برداشت و ... بود؛ که مخزن اطلاعات و داده‌ها را تکمیل می‌کرد.

همچنین، در مجموع، سامانه براساس داده‌ها و اطلاعات، جذابیت ایجاد می‌کند، راهنمایی و هشدار می‌دهد و باعث کاهش خسارت و افزایش تولید می‌گردد، به‌ویژه این‌که هشدار و پیشگیری سامانه بسیار مناسب است، چرا که به صورت کلی و منطقه‌ای برخورد نمی‌کند و کشاورزِ مشخص و مرتبط و محصول وی را مخاطب قرار می‌دهد و پیام می‌فرستد که مثلا امکان سرمازدگی، یخ‌زدگی، طوفان و ... در این محدوده زمانی برای آن کشاورز، خطرآفرین می‌شود.

 این داده‌ها و اطلاعات تماما برای فعالان فعلی کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

سامانه دائما در حال جمع‌آوری اطلاعات بیکران است. اطلاعاتی که به واقع غیرقابل قیمت‌گذاری است. شاید تمامی این اطلاعات برای نسل فعلی قابل استفاده نباشد؛ اما بستر آن برای بهره‌گیری آیندگان بسیار مفید است.

روش کار سامانه از ابتدا تا خدمات دهی به کشاورز بیمه‌گذار چگونه است؟

ابتدا اطلاعات و داده‌ها جمع‌آوری می‌گردد. در گام بعدی هوشمند کردن سامانه است که اطلاعات دریافتی و رابطه آنها کشف می‌شود. سپس هوش مصنوعی با اطلاعات لحظه‌ای از میزان قراردادهای بیمه، مبالغ پرداختی و... خط‌دهی می‌کند و مسیر ما، در رابطه با سیاست‌ها و برنامه‌های جدید صندوق بیمه کشاورزی برای سال زراعی جدید را مشخص می‌نماید.

ضمن اینکه کشاورزان از خدمات راهنمایی و هشدارهای سامانه در لحظه، بهره‌برداری می‌نمایند. در این راستا صندوق بیمه کشاورزی در حوزه کاربرد فناوری‌های نوین، ساختاری ایجاد کرده تا فناوری‌های نوین را به صورت اصولی و فنی مورد استفاده قرار دهد و اطلاعات درست و دقیق دریافت شود.

چگونه از هزینه‌های بیمه در عقد قرارداد تا پرداخت خسارت مطلع می‌شوید و برای سال‌های آتی تصمیم‌گیری می‌کنید؟

در حوزه فنی تولید و تامین خسارت به‌ویژه در امور زراعت، با اولویت، مسیر را جلو می‌بریم. اما در حوزه مالی که بخش دوم کار است؛ بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد و حسابداری قیمت تمام شده، مبنا و راهنمای کار است.

در صنعت بیمه کشاورزی طی یک سال مالی به عنوان مثال برای بیمه کردن 3 میلیون هکتار محصولات زراعی، هزینه‌های صورت گرفته توسط صندوق از صفر تا ۱۰۰ مانند عقد قرارداد، بازرسی، نظارت، ماموریت، حتی هزینه‌های ایاب ذهاب و اقامت تا آخرین مرحله که تخمین خسارت و پرداخت با نرخ فعلی و تورم صفر درصد محاسبه و مبنای سیاست دولت برای سال بعد قرار می‌گیرد. درنهایت سیستم، بعد از اتمام کار، تحلیل می‌کند که ریز هزینه‌ها بابت یک واحد بیمه شده، چقدر است و چه باید کرد.

با توجه به حیطه وسیع اطلاعات و داده‌ها و تجمیع آنها آیا امکان فروش اطلاعات به سرمایه‌گذاران و فعالان وجود دارد؟

در حال طراحی بخش‌بندی داده‌ها و اطلاعات براساس قانون انتشار آزاد هستیم. البته بخشی از اطلاعات محرمانه و متعلق به دولت است. بخشی از این اطلاعات عمومی و قابل ارائه به کشاورزان، محققان، دانشگاه‌ها است که به صورت رایگان تقدیم می‌شود. بخشی نیز که جذابیت تحلیل، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران و فعالان دارد به فروش می‌رسد.

به عنوان آخرین سوال سامانه جامع بیمه کشاورزی در ایران، منطقه و جهان چه جایگاه و رتبه‌ای دارد و رقبای سامانه در چه سطحی هستند؟

خوشبختانه از دنیا عقب نیستیم، مطالعات تطبیقی، مذاکرات و دیدارهایی با متولیان و مسئولان سامانه‌های کشاورزی چند کشور از جمله روسیه و هلند داشته‌ایم(کشور هلند به قاره آفریقا و چند کشور دیگر خدمات سامانه‌ای ارائه می‌کند).

در بررسی‌هایی که صورت گرفته متوجه شده‌ایم که تقریباً همطراز با آنها هستیم و خوشبختانه در برخی موضوعات مانند بیمه آبزیان، دام و طیور و ... صاحب‌سبک و امکان ارائه خدمات به دنیا هستیم و حرفی برای گفتن داریم.

البته در ایران در بخش دولتی سیستمی با این حجم داده‌ها و اطلاعات نداریم، اما در بخش خصوصی غیرکشاورزی سامانه‌هایی با کارکرد غیرکشاورزی وجود دارند.