بررسی فرصت‌های تجاری ایران با قزاقستان

مزرعه سبز : قزاقستان، از مهم‌ترین کشورهای حوزه CIS، اوراسیا و همچنین کشورهای عضو پیمان شانگ‌های محسوب می‌شود. این کشور از نظر وسعت، نهمین کشور بزرگ جهان است که بیش از 80 درصد اراضی آن برای کشاورزی مناسب هستند (حدود 220 میلیون هکتار اراضی کشاورزی) و با کشورهای روسیه، چین، قرقیزستان و ترکمنستان هم مرز است. این کشور پنجمین صادرکننده بزرگ گندم در جهان محسوب می‌شود.

تقریبا همه عناصر موجود در جدول تناوبی مندلیف در خاک قزاقستان یافت می‌شود و در منابع اکتشافی آن و در رتبه‎بندی‌های جهانی در مورد اورانیوم، روی، تنگستن و باریت رتبه اول؛ در نقره، سرب و کرومیت‌ها رتبه دوم، در مس و فلوریت رتبه سوم، در مورد مولیبدن رتبه چهارم و در طلا رتبه ششم جهان را در اختیار دارد.

قزاقستان از موقعیت ژئوپلتیکی بسیار مهمی نیز برخوردار است؛ از یک سو حلقه اتصال کشورهای شرق آسیا با اروپا است و از سوی دیگر، مهم‌ترین پل ارتباطی روسیه با کشورهای واقع در جنوب آسیا محسوب می‌شود.

طبق گزارش اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان، از جمله عوامل و دلایل ایجاد مزیت برای سرمایه‌گذاری در کشور قزاقستان می‌توان به مواردی مانند: محیط مناسب برای کسب و کار؛ چشم‌انداز استراتژیک همه‌جانبه؛ مشوق‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری؛ دسترسی به بازارهای منطقه؛ موقعیت جغرافیایی استراتژیک؛ نیروی کار ماهر چندزبانه؛ حمایت کامل قانون از سرمایه‌گذار؛ زیرساخت‌های مدرن و توسعه‎یافته؛ فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کلیه بخش‌ها و نیز ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را از جمله دلایل توصیه به سرمایه‌گذاران برای ورود به بازارهای کشور قزاقستان عنوان شده است (هر چند که این کشور در مورد اخیر، طی روزهای گذشته مقداری دچار چالش شده است).

در سال 2020 ایران 9/ 107میلیون دلار صادرات به کشور قزاقستان داشته و 129 میلیون دلار از این کشور واردات داشته است (یعنی تراز تجاری 2/ 20 میلیون دلاری منفی).

عمده‌ترین کالاهای صادراتی ایران به کشور قزاقستان شامل پسته، انگور خشک شده(کشمش)، خرما، سیب تازه، کلوته، فرش و سایر کف‌پوش‌ها، پوشش و رنگ‌های پلی استرها و… را شامل می‌شوند.

از جمله مهم‌‎ترین کالاهای وارداتی ایران از کشور قزاقستان نیز مواردی مانند: روغن آفتابگردان، جوی دامی، منداب، ذرت دامی، ماشین‌های تراش برای برداشتن فلز، ماشین‌های تراش دادن یا سنگ‌زنی یا پرداخت کردن چرخ دنده، ماشین‌های خم کردن و تا کردن و دیگر کالاها را می‎توان ذکر کرد.

موقعیت ویژه قزاقستان برای کشاورزی

قزاقستان با 72/ 2 میلیون کیلومترمربع مساحت و زمین‌های قابل کشت فراوان و برخورداری از نزولات جوی سالانه 700 میلی‌متری، از شرایط بسیار مناسبی برای کشاورزی و دامپروری برخودار است و با توجه به کمبود آب در ایران، کشور قزاقستان می‌تواند فرصت مناسبی برای کشت فراسرزمینی به‌خصوص برای محصولاتی مانند گندم، برنج، جو، دانه کتان و آفتابگردان و… فراهم نماید.

علاوه بر آن در حوزه محصولات لبنی، پرورش دام و طیور، گلخانه‌ها و… نیز فرصت‌های بسیار خوبی وجود دارد.

همایش فرصت‌های تجاری قزاقستان

همایش «آشنایی با فرصت‌های صادراتی منطقه اوراسیا با رویکرد کشور قزاقستان» به همت و تلاش اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان و با مساعی جناب آقای امیر عابدی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و قزاقستان و همکاران وی، پانزدهم دیماه 1400 در محل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن هر کشاورزی ایران و با استقبال چشمگیر تجار و فعالان اقتصادی ایران و برخی کشورهای دیگر برگزار شد.

امیر عابدی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان حسب مورد و با توجه به سوالات مطرح شده در مورد تجارت با کشور قزاقستان به برخی موارد اشاره کرد؛ وی گفت: یکی از مهم‌ترین مزیت‌های تجاری با کشور قزاقستان، سهل و سریع بودن خدمات تجاری در این کشور است؛ به طوری که می‎توان ظرف یک هفته اقدام به اخذ مجوز ثبت شرکت در این کشور نمود.

وی افزود: اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان خدمات بسیار متنوعی در اختیار افراد و شرکت‌هایی که قصد تجارت و سرمایه‌گذاری تجاری در کشور قزاقستان دارند، ارائه می‌دهد و اطلاعات، ارتباطات و تجربه شخصی 30 ساله بنده به من کمک خواهد کرد تا خدمات مناسبی به متقاضیان ارائه دهیم. خدماتی مانند شناسایی پارتنر تجاری، کشف قیمت‌های محصولات در کشور قزاقستان، حوزه لجستیک، مباحث نقل و انتقال پولی، شناسایی اطلاعات بازار برای محصولات مورد نظر و … از جمله خدمات اتاق مشترک ایران و قزاقستان برای متقاضیان است.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان عنوان کرد: کشور قزاقستان با بهره‌گیری از موقعیت بسیار مناسب جغرافیایی و نیز شرایط سیاسی و روابط بین‌الملل، برخی از محدودیت‌هایی که برای تجارت با کشوری مانند روسیه به دلیل تحریم‌ها دارد، در این کشور وجود نداشته و شرایط را برای تجارت با این کشور مناسب کرده است.

عابدی با اشاره به اینکه کشور قزاقستان در زمینه‌های مختلفی برای تجار ایرانی دارای زمینه فعالیت است به برخی محصولات نیز اشاره کرد و گفت: صادرات پسته، خرما، سنگ‌های ساختمانی، خدمات فنی و مهندسی، پروژه‌های انتقال آب و… از جمله فرصت‌های تجار ایرانی برای صادرات کالا و خدمات به کشور قزاقستان هستند.

وی در ادامه گفت: از دیگر خدمات اتاق مشترک بازرگانی به متقاضیان، در زمینه اخذ قراردادهای شرکت‌های ایرانی با طرف‌های قزاقستانی است که به عنوان داور و حکم در اخذ قراردادها حضور خواهیم داشت تا دو طرف بتوانند با اطمینان و اعتماد بیشتری با همدیگر تجارت داشته باشند و به توسعه و تسهیل تجارت آنها کمک می‌کنیم، مخصوصا در شرایط تحریمی کمک‌های مناسبی به متقاضیان ارائه می‌دهیم.

برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در قزاقستان

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان گفت: پیشنهاد برگزاری نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در کشور قزاقستان را به سازمان توسعه تجارت ارائه داده‌ایم و در صورت موافقت و مناسب بودن شرایط در ابتدای سال 1401 این نمایشگاه برگزار خواهد شد که می‌تواند زمینه مناسبی برای افزایش همکاری‌ها و تبادلات بین دو کشور باشد.

صنایع گلخانه‌ای

عابدی گفت: صنایع گلخانه‌ای یکی از صنایعی است که به سرعت در حال رشد است و این کشور به سمت توسعه کشت گلخانه‌ای حرکت کرده‌است و شرکت‌های ایرانی در حوزه ساخت گلخانه‌ها پیشرفت‌های بسیار قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند؛ به طوری که می‌توان گفت رقبای ما در کشوری مانند قزاقستان شرکت‎های مطرح هلندی و اروپایی هستند. اما باید به این نکته توجه داشت که این کشور صرفا مشتری تجهیزات گلخانه‌ای نیست بلکه یک گلخانه را به صورت کاملا ساخته و اجرا شده و اصطلاحا به‎صورت «کلید روشن» می‌خواهد و به‌طور مثال در مورد مرغداری‌ها نیز همین مسئله وجود دارد و اینگونه نیست که بخشی از تجهیزات را کسی بخواهد به این کشور صادر نماید.

وی افزود: حتی در مورد طرح‌های گلخانه‌ای علاوه بر اجرای کامل گلخانه، آنها مهندسان کشاورزی با تجربه را نیز از شرکت‌های مجری گلخانه می‌خواهند که بر کار تولید نظارت نماید.

عابدی در بحث کشاورزی و کشت فراسرزمینی نیز گفت: در کشور قزاقستان به مشتریان خارجی زمین واگذار نمی‌شود و برای کشت فراسرزمینی باید یک شرکت را با مکانیزم خاص خودش خریداری نمائید.

خدمات فنی و مهندسی

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان توضیح داد: یکی از بهترین و بزرگ‌ترین سرمایه‌های ما ایرانیان برای تجارت با کشورهایی مانند قزاقستان، در حوزه خدمات فنی و مهندسی است که باید راهکارهایی پیدا کنیم تا بتوانیم از این حوزه برای صادرات بهره‌برداری لازم را داشته باشیم.

عابدی گفت: در زمینه صنایع آبرسانی و آبیاری در کشور قزاقستان فرصت‌های بسیار خوبی برای ورود شرکت‌های ایرانی وجود دارد و خدمات فنی و مهندسی در زمینه آبیاری‌های پیشرفته مانند قطره‌ای، بارانی کانال‌های انتقال آب و انواع روش‌های انتقال آب جزو خدماتی است که در قزاقستان مشتری‌های خوبی برای آن وجود دارد اما باید برای ورود به این بازار در همه زمینه‌ها حرفه‌ای عمل شود.

سخت‌گیری کشورها اوراسیا در مورد سلامت محصولات

وی در مورد صادرات محصولات کشاورزی گفت: در این مورد کشورهای حوزه اوراسیا و روسیه سخت‌گیری‌های خاص خودشان را دارند و در حال حاضر به این مرحله رسیده‌ایم که محصول را قبل از کشت پایش و رصد می‌کند تا مرحله انبارداری و گواهی سلامت و… در دستور کار قرار می‌گیرد و فرآیند صادرات سخت‌تر شده است. البته سخت‌تر به معنی این‌که محصولات سالم‌تر تولید شود و اتفاقا این سخت‌گیری‌ها مناسب است.

وجود نهادهای موازی و ضعف قوانین

حسینی کاخکی، مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز در این همایش به طرح مباحث گمرکی مرتبط با کشورهای حوزه اوراسیا و به‎خصوص کشور قزاقستان پرداخت.

وی با اشاره به وجود نهادهای موازی و ضعف برخی قوانین در زمینه تجاری ایران با کشورهای دیگر گفت: حدود 25 نهاد مختلف در این مورد تصمیم‌گیری می‌کنند که این مسئله باعث می‌شود نتوانیم از پتانسیل‌های تجاری با کشورهای دیگر و همچنین کشورهای اوراسیا به‌خوبی استفاده نمائیم.

کاخکی گفت در حوزه گمرکی، کارگروهی برای اجرای موافقتنامه تجاری ایران با اوراسیا تشکیل شده و در کنار اقداماتی مانند ارزایابی مدیریت ریسک و مسائل دیگر، تسهیلات خاصی نیز برای شرکت‌های علاقمند به تجارت با کشورهای اورسیا در نظر گرفته‌ایم.

وی گفت: همچنین در مورد گمرکات بین‌المللی نیز کارگروه‌های مشترکی به کشورهای عضو اوراسیا برای رسیدن به اهداف توافقنامه اوراسیا تشکیل داده‌ایم و با خود اتحادیه نیز مباحث فنی را به‌صورت فعال در حال پیگیری هستیم.

کاخکی در پاسخ به سوال خبرنگار مزرعه سبز در مورد اخطار احتمالی طرف روسی به گمرک جمهوری اسلامی ایران نسبت به غیراستاندارد بودن برخی محصولات کشاورزی مانند فلفل‌های صادراتی، گفت: در این زمینه با گمرک مکاتباتی صورت نگرفته بود و گرنه از ارسال محصولات و زیان بیشتر تجار پیشگیری لازم به‌عمل می‌آمد.

در این همایش خانم الهام حاجی کریمی، دبیر میز اوراسیای سازمان توسعه تجارت نیز به تشریح و توضیح تفاهم‌نامه تجاری ایران با اوراسیا پرداخت و زوایای آن را برای حضار توضیح داد که در گزارشات قبلی به آن اشاره شد.

حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و کارشناس ارشد کشاورزی