کارخانه عددسازی وزارتخانه

دکتر شاپور علایی مقدم که خود را رقیب ساداتی‌نژاد در مسند وزارت جهاد کشاورزی می‌داند، اخیرا در جلسه انتخابات بازرس انجمن واردکنندگان سم در هتل اسپیناس پلاس سعادت آباد حضور رسمی یافت و در همراهی و حمایت آنها گفت: اگر واردات سم نباشد تولید و امنیت غذایی کشور به خطر می‌افتد و با تردید همراه می‌شود (در حالیکه کل میزان واردات 15 تا 20 درصد نیاز کشور است) و تولیدکنندگان داخلی سموم انتظار داشتند چنین حمایت‌های رسمی از آنان هم صورت گیرد؛ زیرا واردات سموم با ارز 4200 تومانی که هنوز در برخی انبارها موجود است و در صورت موجود بودن با ارز 35 هزار تومانی به‌فروش می‌رسد و برای عده‌ای رانت ۸۰۰ درصدی به حساب می‌آید، تولیدکننده را از قافله و چرخه فعالیت عقب نگه داشته است.

اخبار سبز کشاورزی ؛ ابوالقاسم گل‌باف | فارغ از این بحث، علایی مقدم بی‌توجه به قرارگاه رصدخانه کشاورزی اعلام کرد: 106 میلیون تن محصولات زراعی و باغی از مجموع 125 میلیون تن محصولات تولیدی امسال توسط بازوان توانمند حفظ نباتات (واردکنندگان) عملیاتی شده است. به نظر می‌رسد آمار 125 میلیون تن اعلام شده، به نوعی تعهدات و عملکرد وزیر جهادکشاورزی را زیر سوال برده است.

به ویژه این که وزیر، یک سال و چند ماه پیش، در مجلس قول داده بود طی 4 سال، 36 میلیون تن به آمار تولید می‌افزاید و ذکر این آمار توسط علایی مقدم یعنی عدم انجام وظیفه وزیر و غش در معامله! و اینکه وزیر به جای افزایش تولید سالانه، کاهش تولید داشته است. اما مسئله مهم‌تری نیز وجود دارد و این که اگر قرارگاه رصدخانه وزارتخانه که چند روز دیگر یک‌ساله می‌شود حرکتی در خور نشان ندهد آمارهای سلیقه‌ای له یا علیه وزیر غوغا خواهد کرد.

دکتر ساداتی‌نژاد در آذرماه سال گذشته با انتصاب کمال ربانی‌زاده گفته بود برای اینکه زنجیره مزرعه تا سفره توسط وزارت جهادکشاورزی مدیریت شود، رئیس جمهور نیز در واگذاری اختیارات تسریع کرده و انتظار می‌رود اطلاعات و داده‌های کشاورزی (آمار واقعی سطح زیر کشت، برداشت و مقایسه آمار، نه بر اساس سلیقه که بر اساس واقعیات) موجبات تصحیح رفتار مدیران بخش کشاورزی، تعدیل و تناسب با رعایت الگوی کشت و پیش‌بینی نیاز مردم و مصارف تازه‌خوری، بسته‌بندی، بازاریابی، صنایع تبدیلی، موازنه صادرات تولیدات مازاد بر مصرف و واردات نهاده‌ها و موارد نیاز، عملیاتی گردد.

رسانه‌ها باید با تجزیه و تحلیل آمار و ارقام واقعی، شرایط اقلیمی، آب و سرمایه در گردش تولیدکننده، از انحرافات آماری و نان‌خوری‌های آن رانت بکاهند، اما به نظر می‌رسد هنوز رصدخانه به چنین توانی نایل نیامده است؛به ویژه این که متولیان امر 9 ماه قبل از پایان سال زراعی بر توسن قرارگاه سوار بوده و می‌توانسته‌اند در تصحیح آمار و حتی اصلاح آمار سال زراعی گذشته بکوشند.

مروری بر آمار تولید محصولات کشاورزی توسط مسئولان مرتبط، خبر از بی در و پیکر بودن آمار از مراکز خدمات جهادکشاورزی در روستا تا مرکز فناوری و آمار وزارتخانه می‌دهد؛ به ویژه اینکه سازمان‌های جهانی چون فائو FAO، بانک جهانی، UNDP و… آمار دست‌ساز وزارتخانه را پایه محاسبات و تحلیل قرار می‌دهند.

در این میان مرکز آمار ایران هم که کلا از نظر آمار کشاورزی تعطیل است؛ مثلا در مراجعات به سایت مرکز آمار، نهایتا تا سال 1396 یا 1397 برخی آمار و آن‌هم متناقص با آمار وزارتخانه قابل برداشت است و اما آمارهای متفاوت از تولید محصولات کشاورزی:

صادق توسلی، مشاور وزیر جهادکشاورزی ظرفیت تولید محصولات کشاورزی ایران را 122 میلیون تن اعلام کرده است(جمله دو پهلو) که مشخص نیست آمار واقعی تولید محصولات کشاورزی سال زراعی گذشته است یا ظرفیت رسیدن به آن است.

در دوران صدارت مهندس محمودحجتی، آمار تولید سالانه محصولات کشاورزی بین 129 الی 135 میلیون تن رقم می‌خورد و کسی یا سازمانی نتوانست آنرا راستی آزمایی کند.

در صدارت حدوداً یک سال دکتر خاوازی، وی در شهریور 99 اعلام کرد: رقم تولید محصولات سالانه 130 میلیون تن است.

در دی ماه 1399 نیز محمدمهدی برومندی به عنوان سخنگوی وزارتخانه بیان داشت ایران موفق به تولید 130 میلیون تن محصول در سال زراعی 98-99 شده است.

کمی به گذشته برگردیم، در «ویکی پدیا» کل آمار تولید محصولات کشاورزی در سال 1393 به میزان 103 میلیون تن اعلام شده اما آمار وزارتخانه 104 میلیون و 161 هزار تن را نشان می‌دهد. در سال 1394 «ویکی پدیا» 112 میلیون تن را گواهی می‌کند و وزارتخانه 110 میلیون تن(در حالیکه برای افزایش 8 تا 10 درصدی یک ساله دلیل کارشناس پسندی ارائه نشده) و جالب‌تر اینکه از سال 93 و تولید ۱۰۳ میلیون تنی تا زمان تولید 130 میلیون تنی دولت دوازدهم، همواره صادرات محصولات کشاورزی بین 5/5 الی 5/7 میلیارد دلار و واردات بین 20 الی 27 میلیون تن اعلام می‌شده است.

جدای از بحث‌های سیاسی، جناحی، امکان تخریب وزیر و… سوال اصلی این است که آیا با چنین آمار متلاطمی، می‌توان درخواست بودجه یا افزایش بودجه کرد؟ یا اصلا برنامه‌ریزی امکان‌پذیر است؟ آیا قرارگاه توان تغییر نگاه از آمارسازی تا رصد کردن آمار از مراکز خدمات تا معاونت‌های اجرایی و مستندسازی ارقام را دارد؟

امید می‌رود رسانه‌های کشاورزی به عنوان اعضای اصلی رصدخانه آمار(گرچه وزیر چند ماهی است که قول داده هفته آینده آنها را دعوت حضوری می‌کند) به تحلیل محتوا و نقد موضوع بپردازند.

سرمقاله ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۶۸- آبان ۱۴۰۱