راهکارهایی که باید به آن توجه کرد

در وهله نخست شاید موضوع کودهای گیاهی به نظر موضوع مهمی نباشد و تجارت آن چندان پرحجم و پرمنفعت دیده نشود.

اخبار سبز کشاورزی ؛ نادر کریمی جونی | نگاه سنتی به موضوع تقویت‌کنندگان گیاهان که در زبان عامیانه و به‌تبع مکتوب به کود و شهرت پیدا کرده است زمانی به کودهای حیوانی و دام و طیور محدود می‌شد، اما به تدریج بشر دریافت که همه آنچه در کودهای حیوانی وجود دارد به‌طور شیمیایی نیز قابل تهیه است و از طریق آزمایشگاه‌ها می‌توان فقر خاک در عنصرهای مفید را از طریق تولید کودهای شیمیایی برطرف ساخت و با افزودن کودهای شیمیایی به خاک کشاورزی، حتی مواردی که در کودهای حیوانی وجود ندارد را هم برای خاک تامین کرد.

با این حساب، تولید کودهای شیمیایی به منظور تغذیه و تقویت خاک در دستورکار انسان قرار گرفت، به‌ویژه که با پیشرفت علم شیمی، کودهای مغذی‌تر و مناسب‌تری برای خاک‌ها تولید می‌شد و متخصصان خاک‌شناسی با دقت بیشتری می‌توانستند نیازها معدنی و املاح خاک‌ها در هر منطقه را مشخص و تامین کنند.

ناگفته روشن است که به‌دلیل ضعف خاک در مناطق مختلف، موضوع تولید کود مناسب به یک ضرورت غیرقابل انکار و نیاز ضروری تبدیل می‌شود.

در ایران نیز همانطور که انتظار می‌رود با به میدان آمدن بخش خصوصی و تلاش برای تامین نیازهای کشور دست‌اندرکاران تامین کودهای کشاورزی از واردکننده و مصرف‌کننده خالص، اکنون به تولیدکننده و صادرکننده کودهای کشاورزی تبدیل شده‌اند.

برخی دست‌اندرکاران صنعت تولید کود کشوری می‌گویند توانایی تولیدکنندگان ایرانی اکنون در موقعیتی قرار دارد که کیفیت و توان تولید کود از سطح تولیدکننده‌ای ترک فراتر رفته و اکنون محصولات ایرانی قابل رقابت با اروپایی‌هاست.

این امر کاملا قابل درک است که وقتی تولیدکنندگان کود در ایران، بازار منطقه‌ای یا حتی جهان را از چنگ تولیدکنندگان ترک یا اروپایی درمی‌آورند و محصول ایرانی جایگزین محصولات دیگر می‌شود؛ حتما مصرف‌کننده منطقه چه در عراق، چه در آسیای میانه یا قفقاز و چه در کشورهای همسایه ایران محصول ایرانی را با توجه به کیفیت و قیمت برتر از محصول سایر کشورها و تولیدکنندگان دیده است.

البته در این جنگ اقتصادی محصول ایرانی با محصولاتی از کشورهای پیشرفته رقابت می‌کند که این محصولات دارای برند و نام‌های شناخته شده در جهان هستند.

با این وضع تولیدکنندگان کود در ایران از محدودیت‌هایی که برای صادرات کود در کشور ایجاد و اعمال می‌شود گلایه دارند، آنان می‌گویند که فرایندهای مجاز شدن صادرات پیچیده، طولانی و گاهی سلیقه‌های است و اما دولت به آنان پاسخ می‌دهد که نه فقط محدودیت‌های ایجاد و اعمال شده مصوبه هیات وزیران و قانون سراسری است بلکه در مواردی محدودیت اعمال شده که کشور در آن موارد، خود نیازمند است و گاهی این نیاز کشور بسیار شدید است و نمی‌توان آن را به‌گونه‌ای دیگر برطرف ساخت.

دفاع مقامات دولتی البته پاسخ‌های دقیق و عاقلانه‌ای دارد در وهله اول می‌توان سوال کرد که آیا مصوبه هیات وزیران نص وحی الهی است که فقط شارع مقدس و خداوند می‌تواند آن را تغییر دهد یا لغو کند؟

آیا این مصوبه از ازل و ابتدای خلقت بشر وجود داشته یا در مقطعی وزیران دولت جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه رسیده‌اند که آن را وضع و ابلاغ کنند؟

اگر وزیران دولت جمهوری اسلامی ایران در یک مقطع زمانی خاص به این نتیجه رسیده‌اند، هیچ دور از ذهن نیست که اگر نهادهای تخصصی مانند وزارت جهاد کشاورزی برای لغو این مصوبه دولت مشورت دهند، هیات وزیران هم با لغو آن مصوبه موافقت کند.

علاوه‌بر این اگر نیازهایی در این تولیدات دارد، به‌جای سرکوب تولید و مسدود ساختن صادرات، دولت و مقامات دولتی چرا صادرات را آزاد و برای افزایش تولید کودهای مورد نیاز تلاش نمی‌کند.

دولت می‌تواند تولید را به نحوهای گوناگون تشویق و صادرات را باز کند تا ضمن ورود ارزش افزوده به کشور، میزان اشتغال هم افزایش یابد.

ممکن است دولتی‌ها به ماده اولیه یارانه‌ای این کودهای اشاره کند و بگویند که معنی ندارند یارانه ایرانی برای مصرف‌کننده خارجی هزینه شود، اما در یک اقدام دقیق دولت می‌تواند مواد اولیه را با ارز یارانه‌ای به تولیدکنندگان تحویل دهد یا سهم یارانه خود را از روی کودهای صادراتی بردارد و یا تولیدکنندگان را برای ورود مواد اولیه از خارج و تولید کودهای صادراتی آزاد بگذارد.

در این صورت، دولت کنار می‌ایستد، تولیدکننده خود ماده اولیه را وارد و محصول را تولید و صادر می‌کند و حقوق دولتی را پرداخت می‌نماید.

آیا انجام این فرآیند و درک راه‌های رفع مشکل برای دولت و تصمیم‌گیران یا تصمیم‌سازان دولتی آنقدر سخت است که تا به حال به‌طور آزمایشی هم مورد اجرا قرار نگرفته است؟

آیا راهکارهایی که به ذهن تولیدکنندگان و صادر کنندگان می‌‌رسد، حتی ارزش توجه و اجرای آزمایشی با رعایت ملاحظات مربوطه را ندارد؟