موازنه نابرابر متخصصان کشاورزی را به مهاجرت تشویق می‌کند
با در نظر گرفتن هزینه‌های زندگی در کشورهای دیگر و ایران، دستمزدی که در کشورهای توسعه‌یافته مانند ایالات‌متحده، کانادا، اروپای‌غربی و حتی کشورهای در حال توسعه جنوب خلیج‌فارس به متخصصان و تکنسین‌های فنی(از جمله کشاورزی) داده می‌شود، با آنچه در ایران به متخصصان پرداخت می‌شود؛ قابل مقایسه و رقابت نیست.
اخبار سبز کشاورزی؛ دکتر علیرضا صدرزاده| در ایران یک مهندس کشاورزی با تجربه و کارآزموده در بهترین حالت حدود ۳۰ میلیون تومان در ماه دریافت می‌کند که اگر شرکت استخدام‌کننده و کارفرما ازجمله مجموعه‌های دولتی، شبه‌دولتی یا تحت‌حاکمیت دولت باشد به لحاظ قانونی و محدودیت‌های اعمال شده از جانب دستگاه‌های نظارتی، سقف پرداختی به متخصصان حتی به همین ۳۰ میلیون تومان هم نمی‌رسد.
درنهایت اگر این ۳۰ میلیون تومان هم به یک مهندس متخصص کشاورزی پرداخت شود، باز هم این حقوق حدود ۶۰۰ دلار می‌شود که در سال به ۷۲۰۰ دلار بالغ می‌گردد.
قدرت خرید این مبلغ هم چندان شوق‌برانگیز نیست، مثلا اگر فردی بخواهد یک خودروی تولید داخل آن هم به قیمت کارخانه خریداری نماید، دست‌کم و برای ارزان‌ترین خودروی ایرانی باید 9 ماه تا یک‌سال تماماً حقوق دریافتی خود را پس‌انداز کند.
روشن است در عمل چنین امکانی وجود ندارد؛ حال اگر بخواهد با همین حقوق، خانه‌ای اجاره کند اگر فرض بر این باشد که متخصص مورد نظر پولی برای ودیعه خانه ندارد؛
باید حداقل یک‌سوم تا دو‌سوم حقوق خود را برای اسکان خود و خانواده‌اش هزینه کند. در نتیجه وضعیت نیروهای متخصص (مهندسان، کارشناسان ارشد و دکتری) در حوزه جامع کشاورزی هم از نظر مبلغ دریافتی هم از نظر تامین هزینه‌های ضروری زندگی و قدرت خرید و هم از نظر امنیت شغلی نه فقط جذاب نیست که به بسیاری جهات نگران‌کننده و ناامیدکننده است.
در مقابل این وضعیت، شرایط پرداخت حقوق و زندگی در کشورهای حوزه خلیج‌فارس و نیز کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی قرار دارد. در عمده کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس یک متخصص کشاورزی ماهانه 5 تا 7 هزار دلار دریافت می‌کند که این رقم حدود 10 برابر حقوق همان متخصص در ایران است.
در کشورهایی مانند کانادا و ایالات‌متحده و برخی کشورهای اروپایی این رقم به معادل حدود ۱۰ هزار دلار نیز می‌رسد که اگر میزان تخصص و خلاقیت نیروی کار بالا و عالی باشد، میزان دریافتی آن نیروی کار، افزایش بیشتری خواهد داشت.
به لحاظ امنیت شغلی نیز کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای توسعه‌یافته امتیاز مهمی را در اختیار نیروی کار می‌گذارند که آن قابلیت معرفی به مجموعه‌های ارشد و همانند است به جهت همکاری‌های نزدیک و ارتباطاتی تجاری- فنی، مستقیم شرکت‌های مستقر در کشورهای مذکور در تعامل مستقیم و نزدیک که با شرکت‌های همانند خود در کشورهای دیگر هستند و متخصصان شاغل در آن کشورها بدون آنکه موقعیت و امنیت شغلی‌شان به مخاطره بیفتد می‌توانند فرصت‌های شغلی برتر یا ارشد را کسب کنند.
بنابراین متخصصان شاغل در قطر، بحرین، عربستان‌سعودی می‌توانند به شرکت‌های پیشرو و فوق‌تخصصی کشاورزی در اروپا، نیوزیلند یا کانادا بروند و جایگاه خویش را ارتقا دهند. مثلا اجاره‌بها در کشورهای عربی جنوب خلیج‌فارس یا اروپا، نیوزیلند، استرالیا و آمریکای‌شمالی نوسان چندانی ندارد و به همین دلیل شهروند ساکن این کشورها ضرورتی برای خرید خانه احساس نمی‌کند.
در مقابل او ترجیح می‌دهد پول خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه و سهام شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری کند و با دریافت منافع حاصل از آن زندگی و رفاه خود را تقویت نماید، موضوعی که در ایران وجود ندارد و از جهات گوناگون قابل تصور نیست.
آیا این امر برای متخصصان کشاورزی در ایران هم امکان‌پذیر است؟ دست‌کم به آن سادگی که برای متخصصان کشاورزی شاغل در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس این جابه‌جایی میسر است؛ برای نیروهای شاغل و ساکن در ایران، قابل انجام نیست.
مقایسه شرایط موجود در ایران با آنچه در کشورهای همسایه جنوبی کشورمان اروپا، اقیانوسیه و آمریکای‌شمالی برای متخصصان کشاورزی وجود دارد؛ اصلا قابل مقایسه نیست، نه به لحاظ میزان دریافتی، نه به لحاظ امنیت شغلی، نه به لحاظ کیفیت و استاندارد زندگی.
آنچه که در ایران به متخصصان کشاورزی ارائه می‌شود با آنچه در کشورهای یاد شده برای متخصصان مهاجر ایرانی رقم می‌خورد؛ مشابهتی ندارد و حتی کف آنچه در کشورهای یاد شده وجود دارد در سقف رویای شرایط ایران هم وجود ندارد. اما محافظه‌کاری، مسائل خانوادگی، ندانستن زبان کشورهای مقصد، به روزآمد نبودن و آشنایی نداشتن با فناوری‌های روزآمد در کشورهای توسعه‌یافته، تجربه کاری و کارآمدی و سایر مسائل، این گونه متخصصان ایرانی را از مهاجرت بازداشته و آنان را به ماندن در کشورمان و محصور شدن در شرایط موجود، مجبور یا ترغیب کرده است. اما تفاوت شرایط موجود در دو طرف این موازنه نابرابر همواره احتمال مهاجرت متخصصان کشاورزی ایرانی را به کشورهای دیگر از همسایگان نزدیک تاجوامع دور تشدید می‌کند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۲۸۱- آذر ۱۴۰۲
