عبدالله حاتمیان: حکمرانی خوب یعنی هوای پاکِ اعتماد، عدالت و مشارکت

در جهانی که «دموکراسی» گاه آرمان و گاه ابزار می‌شود، سنجش واقعی آن ضرورت اخلاقی و راهبردی دارد. حکمرانی خوب و مردم‌سالاری دو بال یک پرنده‌اند؛ یکی ساختار می‌سازد، دیگری نفس می‌دهد.

اخبار سبز کشاورزی؛ حکمرانی مطلوب؛ «شش معیار که زندگی اجتماعی و فردی را تغییر می‌دهند».

حکمرانی خوب وقتی معنا می‌یابد که در زندگی روزمره مردم بازتاب پیدا کند— نه در شعارها، بلکه در دسترسی به خدمات، پاسخگویی نهادها و فرصت مشارکت.

1-پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری:

صاحبان قدرت باید در برابر مردم و نهادهای نظارتی پاسخگو باشند؛ آنجا که سؤال و تحقیق و تفحص نهادین، از استثناها حفاظت نمی‌کند و از پاسخ‌گویی واهمه ندارد.

2-شفافیت:

اطلاعات مصوبه‌ها، بودجه‌ها و قراردادها باید در دسترس عموم باشد؛ هر گره پنهان، بذر بی‌اعتمادی می‌پراکند.

3-حاکمیت قانون:

قانون باید رویه‌ای یکسان داشته باشد؛ وقتی قانون برای همه یکسان اجرا شود، امنیت حقوقی و اعتماد اجتماعی شکل می‌گیرد.

4-کارآمدی و اثربخشی:

منابع عمومی باید به خدمات ملموس و باکیفیت بدل شوند؛ کارآمدی یعنی کمترین هزینه، بیشترین اثر برای شهروند.

5-مشارکت عمومی:

 دموکراسی فقط رأی نیست؛ مشورت، فرصت حضور عادلانه در شوراها و امکان تأثیرگذاری در سیاست‌گذاری است که شهروند را از تماشاگر به بازیگر تبدیل می‌کند

6-کنترل فساد:

نظامی که فساد را شناسایی، پیگیری و مجازات نکند، خود را از مشروعیت خالی می‌کند؛ حفاظت از افشاگران و نهادهای مستقل، کلید شکست مبارزه چرخه فساد است.

از معیارها تا نتایج: چگونه بسنجیم؟

معیارها بدون داده و آمار، باد هوا هستند. برای سنجش عملی باید تلفیق کنیم: نسبت اعتراضات عمومی و شکایت‌های رسیدگی‌شده به اصلاحات به عمل آمده؛ درصد قراردادهای شفاف و منتشرشده؛ زمان متوسط دادرسی؛ نسبت هزینه‌های اداری به سرمایه‌گذاری توسعه‌ای؛ شاخص ادراک فساد؛ و نظرسنجی‌های رضایت عمومی.

این اعداد وقتی معنا دارند که با روایت‌های محلی و نمونه‌های عینی همراه شوند.

بازتاب حکمرانی در زندگی مردم:

حکمرانی مطلوب یعنی روزی که مادر روستایی به درمانگاه

دسترسی مطلوب دارد، معلم در مدرسه ابزار لازم را می‌بیند و شهروند در شهر می‌تواند بی‌هراس صدایش را بلند کند، تولیدکننده بی‌دغدغه‌ی امروز و فردا تولید می‌کند... .

اگر شاخص‌ها خوب‌اند، اما مردم احساس نمی‌کنند زندگی‌شان بهتر شده، شاخص‌ها ناقص‌اند.

یک پرسش ساده برای هر خواننده

آیا وقتی درباره جامعه‌ات فکر می‌کنی، نفس‌ات با طراوتِ دموکراسی پر می‌شود یا هوایِ کدرِ نا شفافیت، تبعیض و احساس تبعیض، دغدغه فردا و فرداها، ناپاسخگویی مسئولین و خاموشی نهادها آزارت می‌دهد؟ 

اگر جواب به هر یک از پرسش‌های زیر «نه» است، وقت بازنگری و اصلاحات است: بودجه‌ها شفاف‌اند؟ رسانه‌ها آزادند؟ نهادها مستقل‌اند؟ می‌توانی بدون ترس اعتراض کنی؟

مهندس عبدالله حاتمیان 

نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی 

دانش‌آموخته حقوق بین‌الملل و اقتصاد کشاورزی