در مورد بازارگام اغراق نکنید

پس از آن که معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره توزیع میوه شب عید ابراز عقیده کرد که از طریق استارتاپ‌ها می‌توان میوه شب عید را با قیمتی ارزان‌تر و بدون دخالت واسطه‌ها توزیع کرد؛ و رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی نیز توزیع حدود 70 میلیون کیلو سیب و پرتقال را طی یک دوره مثلاً 10 الی 15 روزه و آن هم به صورت کیلویی و با سفارش‌گیری از مشتریان توسط استارتاپ‌‌ها و توزیع آن عملیاتی دانست. موضوع دخالت استارتاپ‌ها و توزیع اینترنتی آغاز شده و قرار است برخی اقلام دیگر نیز به آن افزوده شود. در این میان سید جواد ساداتی‌نژاد از این اقلام پشتیبانی و استقبال کرده و گفته است که توزیع اینترنتی اقلام غذایی دست واسطه‌ها را قطع و سبب کاهش قیمت‌ها در بازار می‌شود؛ چراکه تولیدکننده را مستقیماً به مصرف‌کننده وصل می‌کند و سودی را که به جیب دلالان و واسطه‌ها می‌ریزد، حذف می‌کند.

هزینه‎‌ای بابت حمل به خریدار تحمیل نمی‌شود

آن طور که مقامات دست‌اندرکار اجرایی این طرح گفته‌اند، توزیع اینترنتی اقلام غذایی که قرار است به میوه شب عید هم تسری داده شود، هیچ هزینه‎‌ای بابت حمل و نقل را به خریدار نهایی و مصرف‌کننده تحمیل نمی‌کند و توزیع‌کننده با دریافت سود کم‌تر خود هزینه حمل را از سردخانه و یا انبار به منزل مشتری به عهده می‌گیرد؛ در این صورت خریدار بدون آن‌که به مغازه مراجعه کند، اقلام را در منزل خود دریافت کرده و بهای رسمی و تعیین شده را بدون کرایه حمل بابت آن می‌پردازد.
پیش از این شرکت پست نیز اعلام کرده بود مرغ کشتار شده را به آدرس خریداران پست می کند!
البته تلاش‌های نگارنده برای پیدا کردن کسی که خود از این پایگاه اینترنتی مرغ یا کالای دیگر خریداری کرده باشد، به جایی نرسید و دست‌کم در تهران برخی افراد حتی نام این سامانه توزیع اینترنتی را نشنیده بودند.

اطلاع‌رسانی نامناسب درباره عملکرد سامانه بازارگام

در عین حال نگارنده تلاش کرد تا خود از این سامانه خرید کند، اما پایانه فروش این سامانه عملیات موفقیت‌آمیزی نداشته و به همین دلیل خرید از سامانه علی‌رغم تلاش‌های نگارنده موفقیت‌آمیز نبود؛ به همین دلیل دست‌کم در مورد تهران ممکن است سامانه بازارگام عملکرد مفید و موثری نداشته باشد و در عین حال دست‌اندرکاران و مجریان سامانه بازارگام نیز درباره عملکرد خود اطلاع‌رسانی نکرده و به همین دلیل میزان استقبال شهروندان از این سامانه چندان روشن و شفاف نیست؛ این در حالی است که آقای وزیر و همکارانش حداقل در گفتار، امید زیادی به این سامانه و شیوه توزیع اینترنتی کالا بسته‌اند و معتقدند بهترین راه برای از میان برداشتن واسطه‌ها و دلالان و کاهش قیمت نهایی، همین توزیع اینترنتی است.

بازارگام در همه شهرها و برای همه کالاها قابل اجرا نیست

البته نمی‌توان انکار کرد که توزیع اینترنتی کالا و حذف واسطه‌ها غیرضرور شیوه مناسبی است که در نهایت قیمت نهایی را کاهش می‌دهد و از این بابت مشتری و مصرف‌کننده با قیمت کم‌تری کالا را دریافت می‌کند؛ اما این شیوه در مورد همه شهرها و همه کالاها قابل اجرا نیست. علاوه بر این توزیع اینترنتی در همین مدت اجرا، نتوانسته قیمت نهایی کالاها را کاهش دهد؛ مثلاً مرغ گرم که در بازار غیررسمی تا 50 درصد بالاتر از نرخ رسمی فروخته می‌شود، قیمت خود را حفظ کرده است. برخی ناظران می‌گویند برخلاف اظهارات وزیر کشاورزی سامانه بازارگاه توانایی چندانی در کاهش قیمت‌های محصولات کشاورزی ندارد؛ چراکه اولاً این سامانه توزیع برخی اقلام مهم و ضروری مانند گوشت گوسفند و گاو گرم و منجمد یا مرغ گرم را پوشش نمی‌دهد و این اقلام حتی در ظرفیت اسمی توزیع توسط سامانه بازارگاه هم در نظر گرفته نشده است و دوم آن که اقلام مورد پوشش این سامانه یا مانند برنج خارجی و مرغ منجمد فقط توسط مرکز رسمی توزیع می‌شوند و از این بابت امکان فروش آن‌ها بالاتر از نرخ مصوب وجود ندارد یا مانند روغن خوراکی در بازار به میزان زیادی وجود دارد و قیمت آن به ثبات رسیده و براساس قیمت درج شده روی کالا فروخته می‌شود و یا مانند برخی میوه‌جات و سبزی‌جات تازه قیمت بالایی دارد و تفاوت چندانی میان قیمت سامانه بازارگاه و قیمت مغازه‌ها وجود ندارد.
با این حال، اضافه شدن یک مجرای دیگر به مجراهای سنتی و گذشته برای توزیع کالا، خود قابل استقبال است و با اهمیت به نظر می‌رسد. این اهمیت ناظر به تنوع توزیع و دادن حق انتخاب به مشتریان نهایی و مصرف‌کنندگان است؛ اما این اضافه شدن یک مجرای دیگر آنقدر موثر و مهم نیست که مقامات کشور به خاطرش جشن بگیرند و یا در مورد توانایی‌هایش اغراق کنند.

نادر کریمی جونی، کارشناس اقتصاد کشاورزی

انتهای پیام/