تأمین امنیت غذایی و آینده پایدار مردم در گروی حفظ خاک

اخبار سبز کشاورزی؛ در حال حاضر بیش از 97درصد غذای مورد نیاز بشراز خاک تولید می گردد که این امر امنیت غذایی جوامع مختلف را به سرنوشت خاک ها پیوند نموده است. خاک، به عنوان یک منبع طبیعی تجدیدناپذیر، پایه و اساس توسعه کشاورزی است.

خاک از منظر تولید و موجود بودن مواد غذایی و چه از منظر مغذی بودن و سلامت موادغذایی، نقشی کلیدی درتأمین امنیت غذایی دارد. علاوه بر این، خاک یک منبع تجدید ناپذیر در جدول زمانی انسان است، ما نمی توانیم تمام خاک سالمی را که از دست می دهیم جایگزین کنیم. حفظ خاک برای امنیت غذایی و تضمین آینده پایدار ما ضروری است.

امنیت غذایی و تغذیه ی سالم متکی بر خاک های سالم است که اساس سیستم های غذایی ما هستند. خاک‌های سالم قادر به حفظ بهره‌وری، تنوع زیستی و خدمات محیط زیستی در اکوسیستم‌های خشکی هستند؛ چرا که به تعبیر تخصصی و علمی، خاک سالم مساوی است با خاکدانه‌های پایدار و قوی، آب در دسترس، عناصر غذایی متعادل، محتوای بالای کربن آلی، تنوع زیستی و عاری بودن از آلودگی.

ارتقای سلامت خاک ضامن سلامت انسان و در راستای دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار

امروزه بخش کشاورزی به منظور پاسخگویی به نیاز روزافزون غذا برای جمعیت رو به رشد کره زمین به میزان زیادی وابسته به مصرف مواد شیمیایی می باشد که منجر به الودگی آب، هوا، خاک، محصولات تولیدی کشاورزی و در نتیجه بروز آثار سوئی نظیر انواع نقایص مادرزادی، کاهش باروری و یا ناباروری، تغییر در سرعت متابولیسم و کاهش کارایی سیستم ایمنی بدن می شود. همچنین سالانه هزاران نفر در جهان بر اثر آلودگی ناشی از سموم و آفت کشها در محصولات کشاورزی جان خود را از دست می دهند .

جلوگیری از شوری و افزایش بهره وری خاک

شور شدن خاک یکی از چالش های عمده عصر حاضر است که مانع تحقق امنیت غذایی و محیط زیست پایدار می گردد. با روند اخیر خشکسالی و تغییرات آب وهوایی گسترش شوری خاک، دور از انتظار نیست.

اصلاح ژنتیک، روش های نوین آبیاری، زهکشی و استفاده بهینه از زمین، کشاورزی حفاظتی، گیاه پالایی و تکنیک های پالایش بیولوژیکی با موفقیت مسئله شوری خاک را کم رنگ و یا برطرف کرده و مزایای بسیاری همچون ترسیب کربن، حفاظت و بازیافت منابع طبیعی داشته اند.

این شیوه های مدیریت سبب بهبود شرایط اجتماعی - اقتصادی جامعه کشاورزان روستایی در مناطق آسیب دیده از شوری می گردد. شگردهای نوین احیاء مانند پرورش گیاهان شورپسند با زهکشی زیرسطحی، استفاده از میکروارگانیسم های مقاوم و ژنوتیپ های گیاهی مقاوم، سیستم های کشاورزی سبب بازگرداندن پایداری کشاورزی و امنیت غذایی جهانی متناسب با تغییر اقلیم است.

تولید محصولات گواهی شده و ارگانیک باعث کاهش بسیاری از هزینه های پنهانی می شود که در نتیجه تخریب خاک بر سیستم کشاورزی تحمیل می شود.

کشاورزی پایدار، راهبرد مدیریتی حفظ منابع خاک

امروزه بخش کشاورزی به منظور پاسخگویی به نیاز روزافزون غذا برای جمعیت رو به رشد، به میزان زیادی وابسته به مصرف مواد شیمیایی می باشد که منجر به آلودگی آب، هوا، خاک، محصولات تولیدی کشاورزی شده است. کشاورزی پایدار یک راهبرد مدیریتی است که باعث به حداقل رساندن تاثیرات منفی بر محیط زیست و فراهم نمودن تولید وسودمندی مزرعه در هر زمان و مطابق با شرایط اجتماعی می شود.

کشاورزی ارگانیک یک سامانه مدیریت تولیدی جامع‌‏نگر است که موجب بهبود سلامت کشت‏‌بوم از طریق حفظ و تقویت تنوع زیستی، چرخه‏‌های زیستی و فعالیت زیستی خاک می‏شود. در جریان تولید محصولات کشاورزی به جای استفاده از کودهای مصنوعی، سموم دفع آفات و امراض نباتی از بقایای گیاهی، کود سبز، کود دامی و کمپوست به کار می روند.

جهت کنترل علف های هرز، آفات و امراض، روش های مکانیکی و بیولوژیکی توصیه می شود. همچنین جهت حفظ خاک و جاوگیری از فرسایش بادی، آبی و تبخیر سطحی و کمک به نفوذپذیری باران و بر جای گذاردن بقایای گیاهی و کاه و کلش در مزرعه از شخم حداقل یا شخم حفاظتی استفاده می شود.

حفظ تنوع ژنتیکی سیستم های تولید و محیط های اطراف آنها، کاهش آلودگی آب و خاک، کاهش و جلوگیری از فرسایش و تخریب خاک و بهبود بافت خاک، بهره برداری سالم از آبها و حفاظت از منابع آبی و گونه های زیستی درون آنها، افزایش موجودات زنده و هوموس خاک، بهینه سازی مصرف انرژی و بازیافت چرخه مواد از مهمترین مزایای زیست محیطی کشاورزی ارگانیک است که تمام این موارد با صرف حداقل هزینه ها رابطه های پایدار میان انسان، محیط زیست و موجودات زنده ایجاد می کند.

روز جهانی خاک مستلزم شناخت و حمایت از مدیریت خاک در کنار پایداری آن است . خاک ازمنظر تولید و چه از منظر مغذی بودن و سلامت موادغذایی، نقشی کلیدی درتأمین امنیت غذایی دارد. خدشه دار شدن این امنیت می تواند مشکلات فراوان اجتماعی و چالش های امنیت ملی را به دنبال داشته باشد.

تلاش برای توسعه دانش جدید و راهکارهای مبتنی بر مدیریت صحیح خاک ، توسعه ابزار نظارت سریع و قابل اعتماد برای حفظ کیفیت خاک و بایگانی دیجیتال داده های نظارتی، توسعه سیستم های جدید حفاظت از خاک برای به حداقل رساندن فرسایش و محافظت از تنوع زیستی خاک و همچنین توسعه روشهای یکپارچه و مقرون به صرفه برای افزایش عناصر کمیاب ضمن به حداقل رساندن تجمع مواد سمی در مواد غذایی ، توانایی ما را در حمایت از امنیت غذایی در سطح جهانی افزایش خواهد داد.