نگرانی‌ها از شیوع دوباره بیماری سرخک در کشور
اکنون بیماری سرخک چه وضعیتی در ایران دارد؟
وزارت بهداشت می‌گوید، سال گذشته ۲۱ استان با بیماری «سرخک» درگیر بودند. شیوع دوباره «سرخک» در ایران، نگرانی‌ها را درباره آن افزایش داده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ شاید دهه‌های گذشته، بیماری‌های اقلیمی و فصلی همسایگان یک کشور چندان نگران‌کننده به نظر نمی‌رسید، اما با افزایش سفرها و مراودات تجاری بین کشورها، انتقال بیماری از یک کشور به دیگر کشورها چندان غیرمحتمل نیست.
نزدیک‌ترین تجربه به این گزاره، ورود پشه «آئدس» از کشور امارات متحده به کشورهایی همچون ایران است. اکنون نیز نگرانی‌ها بابت شیوع دوباره سرخک گسترش یافته است.
سرخک جزو بیماری‌هایی بود که در ایران با واکسیناسیون کنترل شده بود، اما براساس گزارش «تسنیم»، سال گذشته ۶۱۲ مورد سرخک در ایران گزارش شده است. بیشترین مبتلایان سرخک در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان رضوی بوده است.
اکنون با افزایش متقاضیان سفر به کشور عراق و شرکت در مراسم اربعین و هم‌زمان شیوع سرخک در کشور عراق، وزارت بهداشت درباره آن هشدار داده است. بااین‌حال، اکنون سرخک چه وضعیتی در ایران دارد و برای پیشگیری و بهبود وضعیت سرخک چه اقدامی باید انجام داد؟
در همین زمینه، «شهنام عرشی» درباره وضعیت شیوع سرخک در سال‌جاری در کشور، به «تسنیم» اظهار کرده بود: شیوع بالای بیماری سرخک به‌دلیل ضعف برنامه واکسیناسیون در کشورهای همسایه به‌ویژه در شرق کشور و تردد اتباع غیر آن‌ها به‌شکل مجاز یا غیرمجاز، تهدید مستمر برای دستاورد حذف سرخک کشور محسوب می‌شود.
براساس گزارش‌های وزارت بهداشت منتشرشده در سایت این وزارتخانه در آبان‌ماه سال ۱۴۰۰، به‌دلیل پرخطربودن منطقه ورود مهاجرین از نقاط مرزی به داخل کشور، واکسیناسیون جمعی در مناطق جنوب شرقی کشور شامل استان‌های سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان جنوبی انجام شد و بالغ بر ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار کودک ۹ ماه تا ۷ سال، تحت پوشش واکسیناسیون سرخک قرار گرفتند.
دوز کم واکسیناسیون و شیوع بیشتر
اگرچه اقدامات صورت‌گرفته وزارت بهداشت برای جلوگیری از چرخش ویروس، نشان می‌دهد اطلاع‌رسانی برای واکسیناسیون انجام شده و در مواردی هم واکسیناسیون انجام شده است، از جمله اینکه تأکید شده به تمام اتباع غیرایرانی تازه‌وارد از مناطق بومی بیماری در گروه‌های سنی ۹ ماه تا ۳۰ سال، یک نوبت واکسن حاوی «سرخک» و «سرخجه» تزریق شود، اما آمارهای مندرج در سایت وزارت بهداشت نشان می‌دهد، تنها ۶۰۰ هزار دوز واکسن تزریق شده است.
درحالی‌که آمار ورود اتباع غیرایرانی به داخل کشور بیش از این‌هاست و طبق گزارش منتشرشده در مردادماه جاری (به نقل از سایت فرارو)، طبق اظهارنظر رئیس کل دادگستری استان البرز، آمار غیررسمی از حضور ۳۰۰ هزار نفر اتباع مجاز و غیرمجاز خارجی تنها در همین استان وجود دارد. همچنین آمارهای غیررسمی، اتباع مجاز و غیرمجاز داخل کشور را بین ۵ تا ۸ میلیون برآورد می‌کنند.
بنابراین برنامه واکسیناسیون برای همه آنان (۶۰۰ هزار دوز اعلامی وزارت بهداشت) کافی نیست. از سوی دیگر، ایرانیانی که به مسافرت‌های زیارتی و سیاحتی و تجاری می‌روند هم جزو گروه‌های پرخطر از نظر شیوع و وارد کردن سرخک به ایران هستند.
سال گذشته بود که مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اعلام کرد، تعداد ۸ هزار و ۴۹۱ مورد تب و بثورات «ماکولوپاپولار» (نوعی ضایعه پوستی) شناسایی و گزارش شده است؛ از این تعداد ۸ هزار و ۳۱۰ مورد تست آزمایشگاهی انجام شده است و تعداد ۶۱۲ مورد تأییدشده آزمایشگاهی سرخک گزارش شد. این تعداد موارد سرخک در ۲۱ استان کشور رخ داده است.
به‌گفته شهنام عرشی، برای افزایش سطح ایمنی در استان‌های پرخطر سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان، برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون نوبت صفر سرخک در شش ماهگی انجام شده که در بهمن‌ماه ۱۴۰۲ به اجرا در آمده است.
حفظ درصد پوشش واکسیناسیون «MMR» نوبت اول (۱۲ ماهگی) و نوبت دوم (۱۸ ماهگی)، بالاتر از ۹۵ درصد و تقویت مستمر نظام مراقبت استاندارد بیماری برای محافظت از دستاورد حذف سرخک و سرخجه ضروری است. زیرا ویروس‌های سرخک وارده به کشور، به‌سرعت ممکن است در سطح کشور به چرخش دربیایند.
نگرانی درباره زائران ایرانی
اما نگرانی‌ها درباره این بیماری تنها مربوط به اتباع نمی‌شود و اکنون زائرانی که به عراق می‌روند، جزو گروه‌هایی هستند که وزارت بهداشت درباره آن‌ها هشدار داده است. درهمین‌باره، معاون بهداشت وزارت بهداشت از شیوع بیماری سرخک در کشور عراق خبر داد و به هموطنانی که قصد عزیمت به عراق برای شرکت در مراسم اربعین دارند، تأکید کرد که قبل از سفر، از کامل‌بودن سابقه واکسیناسیون سرخک کودکان زیر ۱۵ سال خود اطمینان داشته باشند.
«حسین فرشیدی» معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به «ایسنا» گفته است: بیماری سرخک یک بیماری ویروسی است که عموماً کودکان را مبتلا می‌کند، ولی افراد بزرگسال چنانچه سابقه ابتلا به بیماری و یا واکسیناسیون نداشته باشند نیز، در معرض خطر ابتلا خواهند بود.
براساس آمارها، دوره نهفتگی بیماری سرخک از ۷ تا ۲۱ روز متفاوت است و بیماری با تب، علائم تنفسی و بثورات پوستی قرمز رنگ که از صورت شروع شده و به‌سمت اندام‌ها گسترش می‌یابد. ۴ روز قبل از بروز تظاهرات پوستی تا ۴ روز بعد از آن، بیماری از طریق تنفسی قابل انتقال است. بیماری سرخک بسیار مسری است و مؤثرترین راه مقابله با آن، واکسیناسیون به‌موقع است.
معاون وزارت بهداشت و درمان کشور معتقد است: در کشورهای همسایه از جمله عراق، پوشش واکسیناسیون کودکان برای مهار بیماری سرخک کافی نبوده و بنابراین شاهد همه‌گیری‌های بیماری در کشورهای هم‌جوار به‌ویژه افغانستان، پاکستان و عراق هستیم. کشور عراق بر حسب مستندات سازمان جهانی بهداشت، از سال قبل شاهد شیوع سرخک بوده و موارد بیماری در ماه‌های اخیر افزایش بیشتری نیز داشته است. چنانکه تعداد موارد سرخک در سال ۲۰۲۳ برابر با ۹ هزار و ۶۵۱ مورد بوده که در طی ۶ ماه اول سال ۲۰۲۴، به ۲۸ هزار و ۷۸۳ مورد افزایش یافته است.
اما توصیه وزارت بهداشت اکنون به مردم چیست و چه باید کرد؟ وزارت بهداشت به هموطنان توصیه کرد: قبل از سفر، از کامل‌بودن سابقه واکسیناسیون سرخک کودکان زیر ۱۵ سال خود اطمینان داشته باشند و برای این منظور با دردست‌داشتن کارت واکسن کودکان خود، به مراکز بهداشتی‌درمانی مراجعه و در صورت نیاز، به تکمیل واکسیناسیون کودکان خود اقدام کنند.
همچنین هموطنانی که قصد شرکت در مراسم اربعین را دارند، در حین سفر حتی‌الامکان از تماس با بیماران احتمالی خودداری کنند و در صورت بروز علائم بیماری در حین سفر و یا بازگشت به کشور، برای بررسی و جلوگیری از انتشار بیماری، سریعاً به مراکز بهداشتی‌درمانی مراجعه کنند.
سرخک کشنده است؟
پزشکان و کارشناسان حوزه بهداشت معتقدند، سرخک در کودکان به‌ویژه کودکان دچار سوء‌تغذیه، می‌تواند جدی و حتی کشنده باشد.
سرخک یکی از مسری‌ترین بیماری‌های واگیر است و هرگاه پوشش ایمنی گروهی در سطح جامعه کمتر از حد انتظار شود، احتمال بروز شیوع وجود دارد. عمدتاً سرخک یک عفونت دوران کودکی است که بر اثر نوعی ویروس ایجاد شده و از طریق تنفس و قطره‌های تنفسی منتقل می‌شود.
علائم ابتلا به سرخک حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از قرارگرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود؛ علائم و نشانه‌های سرخک معمولاً شامل تب، سرفه خشک، آبریزش بینی، گلودرد و بثورات جلدی (دانه‌های پوستی) است.
در صورت مواجهه با یک مورد سرخک، بررسی اطرافیان و موارد تماس بیمار برای شناسایی موارد جدید بیماری و همچنین بررسی سوابق واکسیناسیون سرخک و در صورت نیاز واکسیناسیون کودکان در منطقه‌ای که بیماری کشف شده است، در دستور کار قرار می‌گیرد.
هر بیمار مبتلا به سرخک می‌تواند ۱۲ تا ۱۸ نفر را در یک جمعیت غیرایمن مبتلا کند و مسلماً اگر جمعیت پوشش مناسبی از واکسیناسیون داشته باشد، این عدد کمتر خواهد بود.
