گفت‌وگو با «علیرضا شهرداری»، فعال حقوق حیوانات، به‌مناسبت روز جهانی حیوانات
حیوان‌دوستی یا حیوان‌آزاری؟
روز جهانی حیوانات، که از آن به‌عنوان روز جهانی رفاه حیوانات یا روز جهانی حمایت از حیوانات نیز یاد می‌شود، رویدادی سالانه در چهارم اکتبر است
اخبار سبز کشاورزی؛ روز جهانی حیوانات، که از آن به‌عنوان روز جهانی رفاه حیوانات یا روز جهانی حمایت از حیوانات نیز یاد می‌شود، رویدادی سالانه در چهارم اکتبر است که حقوق و رفاه حیوانات را در سراسر جهان جشن می‌گیرد.
این روز از سال ۱۹۲۵ با هدف تلاش برای افزایش آگاهی جامعه جهانی در مورد حیوانات مخصوصاً گونه‌های در خطر انقراض، نامگذاری شده است.
افزایش آگاهی و بهبود آموزش در سرتاسر جهان منجر به ایجاد تفکری می‌شود که به حیوانات، به‌مثابه موجودات آگاه با افکار، احساسات و شخصیت‌های فردی نگاه می‌کند. البته که این تفکر باید به مرحل ه عمل رسیده و انسان را ملزم کند که جهان اطراف خود را به عنوان یک سیستم شناخته و بداند که شرط بقای خود، بقای دیگر جانداران این کر ه خاکی است. از طرفی، حیوان‌دوستی رایج در جامعه، به دلیل ناآگاهی افراد، منجر به رفتارهای غلطی شده‌است که ممکن است در نهایت به آسیب حیوانات بیانجامد.
به همین مناسبت «علیرضا شهرداری»، فعال حقوق حیوانات به مسائلی که عمدتا موقع فرهنگ‌سازی درباره حیوانات نادیده گرفته می‌شوند، پرداخت و مصادیق حیوان‌دوستی غلط و آسیب‌زا را برشمرد.
حیوان‌دوستی یعنی چه؟
مفهوم حیوان‌دوستی در جوامع امروز، مفهومی گمراه‌کننده است. نبود آگاهی‌رسانی درست در رسانه، و یا فرهنگ‌سازی‌های غلط رسانه‌ای فرهنگی را پدید آورده است که افراد فکر می‌کنند صرف غذادهی و نوازش حیوانات به معنای اهمیت به حیوانات و دوست داشتن آن‌ها است. «علیرضا شهرداری»، فعال حقوق حیوانات در گفت و گو با پیام ما تاکید می‌کند که فرهنگ‌سازی‌ها در این زمینه باید از طریق رسانه‌ها و با کمک افراد متخصص و باسواد صورت پذیرفته و به صورت مداوم تکرار شود.
علیرضا شهرداری: بقای جانور به بقای طبیعت وصل است. باید بدانیم که هر نوع آسیب به طبیعت، حتی آسیب به طبیعت شهری، منجر به آسیب به حیات وحش می‌شود
او به چند مورد از فرهنگ‌سازی‌های غلطی که بارها از سوی سازمان صدا و سیما رواج یافته است، اشاره کرد: مثل انداختن لاک‌پشتی که باید در خشکی باشد، در آکواریوم در یک سریال تلویزیونی، یا استفاده‌ای از حیوانات در مسابقات تلویزیونی که آسیب آن‌ها را در پی دارد. به گفت ه «شهرداری» یکی از فرهنگ‌های غلط جا افتاده در جامعه، که رسانه‌ها هم در جا افتادن آن نقش داشته‌اند، آزادی‌سازی‌های غلط گونه‌های جانوری است.
افراد به دلیل حس حیوان دوستی خود ممکن است بخواهند حیوانات خانگی خود را در طبیعت، در زیستگاهی متفاوت از زیستگاه طبیعی آن حیوان، آزاد کنند؛ مثل آزادسازی ماهی قرمز یا حیواناتی مثل سنجاب (که بعضا ممکن است به صورت غیرقانونی خریداری شده و با این کار به قاچاق این نوع حیوانات نیز دامن زده شود).
یکی دیگر از مسائلی که به عقید ه «علیرضا شهرداری» باید در آگاهی‌رسانی به افراد در اولویت باشد، فهم تفاوت میان حیوانات حیات‌وحش و حیوانات اهلی است. حیوانات اهلی، حیواناتی هستند که در کنار انسان زندگی می‌کنند، اما حیوانات وحشی، حیواناتی‌اند که بدون هیچ دخالتی از سمت انسان (حتی غذادهی از سوی انسان)، در طبیعت زندگی می‌کنند. به این ترتیب، حیوان‌دوستی حقیقی، یعنی باید به طبیعت، که زیستگاه این حیوانات است، اهمیت داد و احترام گذاشت. احترام به محل زندگی این موجودات، مسئله‌ای اساسی‌تر از محبت مستقیم به آن‌ها است. او مصادیق این امر را این گونه توضیح داد: «بقای جانور به بقای طبیعت وصل است. باید بدانیم که هر نوع آسیب به طبیعت، حتی آسیب به طبیعت شهری، منجر به آسیب به حیات وحش می‌شود. کوچک‌ترین کارها، مثل ریختن زباله یا حتی ریختن یک فیلتر سیگار در طبیعت، کثیف کردن آب، یا رفتارهای کلان‌تری همچون مصرف‌گرایی، زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر آن، زمانی که به صورت مستقیم در طبیعت حضور داریم، یعنی به محض آنکه پایمان را در طبیعت می‌گذاریم، باید تمام تلاشمان را به کار ببندیم تا کمترین آزار و تخریب را نسبت به طبیعت انجام دهیم.»
به گفته این فعال محیط زیست، ممکن است در طبیعت با فرزندان حیواناتی روبه‌رو شویم که مادرشان آن‌ها را پنهان کرده است، و با خودمان فکر کنیم که این موجودات رها شده‌اند. این اتفاق که بیشتر در فصل زادآوری می‌افتد، رفتارهای غلطی را از سوی انسان‌ها در پی دارد. آن‌ها از سر دلسوزی و ناآگاهی، ممکن است بخواهند حیوان را با خود ببرند تا از آن نگهداری شود. این در حالی است که نگهداری از حیوانات و غذادهی به آن‌ها تنها در شرایط خاصی پذیرفته است و در چنین مواقعی حتی اگر افراد بخواهند محبتی کرده یا مراقبتی انجام دهند، باید این کار را حساب‌شده و با رعایت فاصل ه مناسب از حیوان انجام دهند.
او غذا دادن به پرنده‌ها را به مثال زد؛ ممکن است یک نوعی از پرنده در طول روز لازم به 50 گرم غذا داشته باشد. اما به خاطر غذاهایی که انسان‌ها برای آن‌ها فراهم می‌کنند، تمام غذایی که در 24 ساعت باید برای آن حیوان تامین شود (یا حتی بیشتر از آن)، را در چند دقیقه می‌خورد و از طرفی این باعث می‌شود که پرنده دیگر به حشرات و دیگر بخش‌های آذوقه‌اش میلی نداشته باشد. هم ه این مسائل در مرور زمان به حیوانات آسیب می‌رساند»
حیوان خانگی، درست یا غلط؟
انسان در طول تاریخ، در همه زمان‌ها و مکان‌ها به ارتباط با حیوانات و نگهداری از آن‌ها میل و نیاز داشته است. این مسئله همچنان در جای جای جهان جریان داشته و شکل‌های جدیدی به خود گرفته‌است. برخی از صاحب‌نظران معتقدند داشتن حیوان خانگی، حیوان را از طبیعت و محل زندگی خودش جدا می‌سازد و تداوم نسل آن‌ها را دچار خدشه می‌کند.
«علیرضا شهرداری» با اشاره به این که داشتن حیوان خانگی و پذیرفتن این مسئولیت باید حتما از سوی افراد مسئولیت‌پذیر انجام پذیرد، در غیر این صورت این عمل قطعا برای حیوانات آسیب‌زا خواهد بود، در پاسخ به این نظر گفت: «در همه‌جای دنیا انسان به داشتن حیوانات خانگی میل دارد. اگر این کار را به کل غلط بدانیم و بخواهیم افراد را از آن منع کنیم، مجبوریم از قانون برای جلوگیری از این عمل استفاده کنیم. اگر قانون در این خصوص وارد عمل شود، هرج و مرج ایجاد شده و باعث ظهور و بروز پدیده قاچاق حیوان، به صورت گسترده می‌شود. راه حلی که کشورهای توسعه یافته برای این موضوع در نظرگرفته‌اند، معرفی حیوانات تربیت‌شده و اهلی‌سازه شده به این افراد است.»
اجرای قوانین در راستای حمایت از حیوانات
حیوان‌آزاری عملی است که روزانه در همه جای دنیا، مخصوصا در کشورهای در حال توسعه مانند ایران به صورت علنی رخ می‌دهد. بسیاری از این آزارها، یا از سوی نهاد قانونی جرم‌انگاری نشده یا با وجود صورت گرفتن جرم‌انگاری، اجرایی نمی‌شوند. یکی از مصادیق حیوان‌آزاری علنی که اتفاقا به نظر عموم مردم، آزار در نظر گرفته نمی‌شود، ویدئوهایی است که بلاگرها با حیوانات حیات وحش منتشر می‌کنند، که در آن بلاگر به آن حیوان لباس پوشانده یا او را بغل و نوازش می‌کند. این ویدئوها علاوه بر آنکه نشان‌دهنده رفتار غلط آن فرد با حیوانات است، موجب ترویج قاچاق حیات وحش و رفتارهای غلط با این حیوانات می‌شود. یعنی این دست بلاگرها در واقع مرتکب دو جرم می‌شوند: آسیب رساندن به حیوانات و عادی‌سازی و ترویج این نوع از آزار.
به گفت «شهرداری»، در ایران، ارگان مسئولی وجود ندارد که بر این قسم از جرم‌ها نظارت داشته باشد و در این راستا اقدامی انجام دهد. قوانین و مجازات‌های این عرصه نیز بازدارنده نیستند و موجب تغییر رفتار افراد نمی‌شوند. او به پرونده «حمزه علی ـ الف»، قاتل خرسهای سمیرم اشاره کرد که با وجود شکار یک خرس و آسیب جدی به چند توله خرس، و همه‌گیر شدن ویدئوی این اتفاق، بازداشت شد، اما پس از مدتی آزاد شد. این فرد که به مدت پنج سال از شکار منع شد، در موقعیتی که هنوز 18 ماه از اجرای حکمش نگذشته بود، دوباره در پارک ملی «دنا» دیده شد و به دلیل استفاده از اسلحه جنگی بازداشت شد. این تیمارگر حیوانات گزارش می‌دهد که این فرد دوباره پس از گذشت مدتی از این اتفاق آزاد شده است.
