رفتارشناسی سگ

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ مطالعه رفتارشناسی فردی در روان‌شناسی انسان سابقه‌ای طولانی دارد، اما این موضوع در مورد حیوانات نادیده گرفته می‌شود. اگرچه در مورد سگ‌ها یک استثناء وجود دارد. پاولوف تفاوت‌های فردی سگ‌ها در چگونگی یادگیری را در آزمایش‌های خود بررسی کرد که از مفاهیم تفاوت‌های فردی و شخصیت بسیار آرام آن‌ها به اخلاق‌شناسی آنها راه پیدا کردند.

نزدیک به 20 سال پیش اکولوژیست‌ها دریافتند که مطالعه پویایی حیوانات اگر شامل صفات رفتاری پایدار حیوانات باشد، نتایج بهتر و دقیق‌تری از آن گرفته می‌شود. اگرچه صاحبان سگ‌ها بیشتر به شخصیت سگ همراه خود علاقه‌مند هستند، اما مفهوم شخصیت گسترده‌تر از این موضوع است، به ویژه با توجه به جنبه‌های کاربردی سگ‌ها، تلاش محققانی که در مورد رفتار سگ‌ها کار می‌کنند چندین ابزار برای توصیف رفتار فردی و شخصیت سگ‌ها به وجود آورده است.

بنابراین، درک عملکرد و مکانیسم‌های شخصیت سگ دارای طیف گسترده‌ای از کاربردهای عملی است. همچنین تأثیر قابل‌توجهی که در پیوند سگ با انسان و رفاه سگ که حتی در سلامتی انسان تاثیر دارد.

مفهوم شخصیت، حداقل از زمان یونانیان باستان با ما بوده و روانشناسی انسان برای مدت طولانی با تفاوت‌های فردی درگیر بوده است. در انسان این مفهوم اغلب به عنوان یک الگوی متمایز رفتاری تعریف می‌شود که احساس و تفکر یک فرد در طول زمان و شرایط را به صورت پایدار نشان می‌دهد.

در مورد حیوانات، از تعریف عملیاتی‌تری استفاده می‌شود: رفتار ثابت در زمان و موقعیت‌های مختلف، اگرچه این تعریف امکان طبقه‌بندی شخصیتی را فراهم می‌کند، اما هنوز خیلی کلی بوده و چندین جنبه مهم در این موارد گنجانده نشده است.

حس اجتماعی بودن در سگ

در بسیاری از مدل‌های شخصیت‌شناسی سگ، اجتماعی‌سازی یکی از اصلی‌ترین موارد است. با این حال، واقعاً مشخص نیست که آیا می‌توانیم اجتماعی‌سازی را به عنوان یک ویژگی شخصیتی مورد توجه قرار دهیم؟

آیا سگ باید طی ماه‌ها یا سال‌ها رفتار دوستانه‌ای داشته باشد؟ آیا انتظار می‌رود که چنین سگی نسبت به همه، از جمله کودکان، رفتار دوستانه‌ای داشته باشد؟

رفتار سگ و گربه با افراد غریبه یا پستچی چطور؟ تجربه به ما می‌گوید که یک سگ بالغ به‌طور کلی نسبت به غریبه‌ها رفتار ثابتی نشان می‌دهد، اما حتی این رفتار ممکن است با افزایش سن تغییر کند یا به سگ یا فرد دیگری بستگی داشته باشد.

حتی توله‌سگ‌هایی که فقط چند هفته سن دارند الگوهای رفتاری مشخص و ثابتی را نشان می‌دهند، اما این رفتار ممکن است در هفته‌ها و ماه‌های بعدی به سرعت تغییر کند.بنابراین، پاسخ به این سوال بستگی زیادی به محقق و چگونگی مدل شخصیت‌شناسی دارد.

تنوع شخصیتی سگ

پرورش انتخابی سگ در طول تاریخ (از زمان اهلی‌سازی سگ تا به حال) آگاهانه یا بدون‌آگاهی به نوعی مفهوم سیستماتیک متکی بوده که همان تفاوت‌های فردی یا شخصیت سگ‌ها است.

پرورش‌دهندگان سگ اساس انتخاب گزینه برای سگ‌های مطلوب را در ویژگی‌های فردی پایدار می‌یابند. در گذشته سگ‌ها باید کارهای مختلف مثل گله‌داری، شکار و نگهبانی را انجام می‌دادند و در جوامع انسانی هم‌زیستی می‌کردند.

بنابراین، فقط مناسب‌ترین سگ‌هایی که نشان می‌دادند این صفات را دارا هستند برای ایجاد نسل‌های آینده استفاده می‌شدند.

تحقیقات علمی با پاولوف و در اوایل قرن بیستم آغاز شد. پاولوف در طول تحقیقات خود در رابطه با شرطی‌سازی، دریافت که سگ‌ها در برابر برخی از محرک‌ها مانند دست‌زدن واکنش متفاوتی نشان می‌دهند.

پاولوف با استفاده از گروه‌بندی بقراط (مزاج‌شناسی در طب سنتی ایرانی)، سگ‌ها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد: یکی با سیستم عصبی قوی و دیگری با سیستم عصبی ضعیف.

سگ‌های گروه صفراوی مزاج(گروه دوم) حساس، عصبی و خجالتی هستند و وقتی اقدام به مهار آن‌ها کنید تقلا می‌کنند. سگ‌های سودایی‌مزاج، با سیستم عصبی قوی اما نامتعادل و فعال هستند و تمایل به پرخاشگری دارند و سگ‌های بلغمی مزاج قوی و متعادل، کند هستند.

آنها ساکت، خویشتن‌دار و پایدارند. سگ‌های دم‌دمی‌مزاج دارای یک سیستم عصبی قوی و متعادل و بسیار چابک‌ هستند. این سگ‌ها فعال، واکنش‌پذیر به محرک‌های جدید و بی‌علاقه به یکنواختی هستند.

این دسته‌بندی در قرن گذشته توسط بسیاری از مربیان سگ در سراسر جهان اقتباس شد، اما تحقیقات فعلی شخصیت‌شناسی در سگ‌ها این دسته‌بندی را معتبر نمی‌داند.

تقسیم‌بندی رفتاری سگ

روش‌های مورد استفاده در تحقیقات امروزی روی شخصیت سگ در حقیقت همان استانداردهای شخصیت انسان را به کار گرفته که مبتنی بر داشتن ویژگی‌های شخصیتی پایدار در برابر متغیرهای مختلف است.

تحقیقات اخیر در زمینه تفاوت‌های فردی در حیوانات نشان داده که طیف گسترده‌ای از مفاهیم برای پوشش این موضوع دخالت دارند. همان‌طور که قبلا ذکر شد، پاولوف به تفاوت‌های فردی به عنوان تیپ‌های شخصیتی نگاه می‌کرد.

در همان زمان، مربیان و پرورش‌دهندگان آلمانی به مفهوم "وسن" اشاره می‌کنند که در زبان آلمانی معنای دقیق آن به"کاراکتر" یعنی فردی بودن، نزدیک‌تر است.

کلونینگر شخصیت را از ترکیب دو نوع مولفه دانست: طبع و میزان اعتماد به‌نفس که به عنوان صفات وراثتی بیولوژیکی تعریف شدند. در حالی که کاراکتر شامل صفاتی می‌شد که از طریق تعاملات اجتماعی و تجربه فرهنگی به دست آمده‌اند.

همچنین در سال ۱۹۸۷ گلداسمیت و همکارانش تفاوت طبع و کاراکتر را با نقطه نظرات تکاملی مورد بررسی قرار دادند و آن‌ها نیز طبع را نشان‌دهنده تمایلات رفتاری ارثی دانستند. اما کاراکتر به عنوان یک نتیجه از تجربیات اکتسابی در نظر گرفته شد، که طی آن اثرات ژنتیکی توسط محیط تعدیل می‌شود و تجربیات شخصی نقش پررنگی در رفتار پیدا می‌کنند.

در دوران معاصر، جامعه رفتارشناسی حیوانات مفهوم جدیدی به نام "سندروم رفتاری" را معرفی کرد. این اصطلاح به مجموعه‌ای از رفتارهای مرتبطی که در چهارچوب زمینه‌های رفتاری مختلف و در کنار رفتارهای اصلی اتفاق می‌افتد، اطلاق می‌گردد.

کلیت مفاهیم شخصیت و سندروم رفتاری بسیار مشابه هستند که از این دو مفهوم در زمینه‌های مختلفی استفاده می‌شود.

در مورد سندروم رفتاری هدف محققان این است که دریابند یک سندروم رفتاری خاص از چه راهی باعث بقای فردی در یک محیط خاص می‌شود؟ سندروم‌های رفتاری که در یک موضوع سودمند هستند ممکن است در موضوع دیگری زیان‌آور باشند. در مقابل، مفهوم شخصیت معمولا به رفتارهای مکانیسم‌های اساسی و مبانی فیزیولوژیکی و ژنتیکی می‌پردازد.

مدل‌سازی رفتاری سگ

با وجود تعاریف و رویکردهای مختلف نسبت به مسئله شخصیت‌شناسی، بهترین راه‌حل تست شخصیتی حیوانات در این مورد مراجعه حضوری و مشاهده حیوان مورد نظر است.

باید تأکید کرد که مدلسازی شخصیتی سگ‌ها به کیفیت و کمیت داده‌های جمع‌آوری شده بستگی دارد. بنابراین جای تعجب نیست که بسته به روش مورد استفاده، مدل‌های شخصیتی متفاوتی وجود داشته باشند، علی‌رغم این واقعیت که برخی از هم‌پوشانی‌ها نیز اتفاق می‌افتد، هدف این است که شخصیت کلی سگ‌ها را مدل‌سازی کنید. مهم این است که همه این رویکردها با مشکلاتی روبرو می‌شوند، زیرا غیرممکن است از تمام موقعیت‌های زندگی یک سگ، اطلاعات تهیه کرد.

از این‌رو می‌توان گفت که مدل‌های شخصیتی فقط جنبه خاصی از کل رفتارهای سگ را به تصویر می‌کشند و ارزیابی شخصیت سگ به‌طور کامل کاری طاقت‌فرسا و تا اندازه‌ای غیر‌ممکن است.

با این وجود همین میزان اطلاعات باعث شناخت بسیار دقیق از سگ‌ها و توانایی ارتباط بسیار عمیق با این موجودات شگفت‌انگیز می‌شود. همچنین، شناخت از این موضوع نکات ارزنده‌ای را برای فعالان دیگر بخش‌های این حرفه، از قبیل مربیان و پرورش‌دهندگان در بر دارد تا با دانش بیشتر و نگاه حرفه‌ای‌تر در برقراری ارتباط با سگ و انتخاب ژنتیکی مناسب‌تر زمینه تولید و آموزش سگ‌های حرفه‌ای با شخصیت مناسب و فیزیک سالم را فراهم کنند.