پایداری صنعت مرغداری با بهره‌وری نهاده‌های غذایی

اخبار سبز کشاورزی: به‌طور کلی "پایداری" واژه‌‌ای است که در سخنان بسیاری و از جمله شاغلان در بخش صنعت مرغداری دیده می‌شود، اما باید به‌طور عملی به اجرا درآید. تولید گوشت مرغ باید از نظر زیست‌محیطی، اجتماعی و همچنین اقتصادی، پذیرفتنی باشد.

فعالان تولید گوشت مرغ به روش مدرن، قادرند در سطح بالایی پروتئین تولید نمایند که در این جا«بهره‌وری نهاده‌های غذایی/ FE» یکی از عواملی است که مگوشت مرغ می‌تواند برای کسب سود و نیز کاهش آثار سوء زیست‌محیطی در صنعت مرغداری، مورد توجه قرار گیرد.

یکی از گزینه‌های موجود برای بهبود بهره‌وری از موادغذایی(FE) می‌تواند توازن و تعادل‌بخشی در آنها و یا در واقع بهبود هضم‌پذیری آنها باشد. با همراه کردن بهره‌وری بالا و ژنوتیپ‌های با رشد سریع، بهترین پیش‌شرط‌ها و الزامات یک تولید مناسب مهیا می‌شود، هر چند باید بدانیم که امکان دارد این پیشرفت‌ها به سادگی زیر سوال بروند. مصرف‌کنندگان و فروشندگان، پیوسته خواسته‌های جدیدی دارند که تولیدکنندگان گوشت مرغ باید آن‌ها را برآورده نمایند.

یکی از این انتظارات در سرتاسر جهان، تولید گوشت مرغ بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد تشدیدکننده رشد(AGP) است. چنین گرایش‌هایی از سوی مصرف‌کنندگان و فروشندگان، موجب نیاز به جایگزین‌هایی برای منابع پروتئینی از قبیل سویا و یا طولانی‌کردن دوره چاق‌شدن مرغ‌ها با کند کردن روند رشد آن‌ها از راه افزودن عوامل رفاهی آنها است. بنابراین پرورش مرغ و به‌ویژه تولید گوشت آن به‌طور مستمر باید به‌شکل ابزاری به‌منظور برطرف کردن این چالش‌ها باشد.

کیفیت پروتئین

برآورده کردن نیازهای غذایی مرغ‌ها امری حیاتی است. چنانچه جیره غذایی به همراه اسید آمینه‌های نامناسب باشد، مصرف بیشتر مواد غذایی موجب جبران ضعف کیفیت آن خواهد شد. این مصرف بیش از اندازه موادغذایی برای تامین پروتئین توسط مرغ‌ها موجب هضم نشدن و دفع مواد می‌گردد، ضمن آن که خطر تاثیرگذاری منفی در دستگاه گوارش را نیز به‌وجود می‌آورد. مخاطرات بیشتر شامل تخمیر متابولیت‌های پروتئین است که می‌تواند موجب آسیب وارد کردن به مخاط دستگاه گوارش گردد.

این متابولیت‌ها باید در کبد مرغ سم‌زدایی شوند که نیازمند انرژی زیادی است و در نتیجه موجب کاهش انرژی مورد نیاز برای رشد و بهبود بهره‌وری موادغذایی(FE) می‌گردد.

معمولا پروتئین‌مازاد از راه کلیه دفع می‌شود که افزایش موارد دفع، موجب بالا رفتن رطوبت بستر و تشکیل گاز آمونیاک در سالن می‌شود. از طرف دیگر، افزایش رطوبت، باعث زخم کف‌پای پرندگان می‌شود. همچنین، وجود آمونیاک بیش از اندازه به سلامت پرندگان آسیب می‌زند. اثرات مشابهی نیز به‌علت هضم ناقص پروتئین در روده کوچک ایجاد می‌شود. مرغداران باید دقت کافی داشته باشند که استفاده از منابع جایگزین پروتئین‌ها با احتمال هضم‌پذیری کمتر یا کاهش میزان تراکم موادغذایی می‌تواند اثراتی منفی در پی داشته باشد.

مصرف بیش از اندازه پروتئین

مصرف بیش از اندازه مواد پروتئینی با کیفیت پایین یک عامل پیش‌زمینه‌ای برای رشد باکتری (کلستریدیوم پرفرنژنس C. Perfringens) در بخش تحتانی سیستم گوارشی است. این بیماری موجب کاهش 12درصدی در وزن و افزایش 11درصدی در مصرف مواد غذایی می‌شود. اثرات منفی ناشی از مصرف بیش از اندازه پروتئین با کیفیت پایین باید به پیگیری و جست‌وجو به منظور یافتن استراتژی درستی برای تغذیه پرندگان منتهی شود.

یک جایگزین گیاهی که دارای مواد متفاوت است؛ استفاده از لیگنان‌ها (Lignan) در موادغذایی است. لیگنان‌ها دارای ملکول‌های زیادی از پلی‌فنل‌ها هستند که در بذور گیاهان، سبزی‌ها و غلات وجود دارند. این لیگنان‌ها دارای خواص ضدالتهابی، ضدمیکروبی و اثرات آنتی‌اکسیدانتی به‌ویژه در انسان‌ها هستند.
ارتقاء بهره‌وری موادغذایی

دانشمندان در سرتاسر جهان انواع آزمایش‌های میدانی در نقاط مختلف انجام داده‌اند که نشان از تاثیر لیگنان‌ها تا میزان 5/5درصد در یکنواختی گله داشته و نشان از بهبود عملکرد و سلامت گله‌های مرغ دارد. یکنواختی در گله یکی از نکات اساسی در سودآوری پرورش مرغ و بهبود ضریب تبدیل(FCR) دارد.

لیگنان‌ها موجب افزایش وزن‌گیری روزانه مرغ‌ها می‌شود و تاثیر مثبتی بر سیستم گوارش مرغ‌ها دارد که همین امر موجب جذب کامل موادغذایی و کاهش مصرف بی‌رویه و غیرضروری می‌گردد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۶۴- تیر ۱۴۰۱