ثبت اختراع اولین فرمولاسیون غذایی ویژه پرندگان زینتی

یکی از محققان ایرانی توانست با استفاده از دانه‌ها و گیاهان بومی اقلیم کشورمان، اولین فرمولاسیون غذایی ویژه پرندگان زینتی را با قابلیت افزایش توان زادآوری و ارتقاء رشد، اختراع کند.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی، پرورش پرندگان زینتی به‌دلیل مزایای زیاد از قبیل ایجاد ارزش‌افزوده بالا، بازار عرضه و تقاضای مناسب، کم‌بودن بیماری‌ها و تنش‌های تولید نسبت به سایر ماکیان، سرمایه‌بری و تجهیزات کم‌تر، توجه علاقه‎مندان را بیش از هر زمانی به خود جلب کرده، به شیوه‌ای که این قبیل کسب‌‎وکارها به‌‎خوبی توانسته‌اند زمینه‌ساز ظهور فرصت‌های شغلی درآمدزا و زود بازده شوند.

تهیه جیره غذایی برای پرورش‌دهندگان پرندگان زینتی، از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. در همین راستا و برای تامین این نیاز در کشور و دنیا، یکی از مهندسان علوم دامی کشور توانست پس از سال‌ها تلاش و کار تحقیقاتی، اولین فرمولاسیون غذایی ویژه طیور زینتی در ایران را اختراع و ثبت کند.

مهندس محسن معظمی گودرزی، مخترع این فرمولاسیون در مورد این دستاورد به خبرنگار ما گفت: مهم‎ترین چالش پیش روی صنعت پرورش پرندگان زینتی، مقوله جیره‌نویسی است و از آنجایی که هزاران گونه و زیرگونه گیاهی وجود دارد، به‎دست آوردن الگوریتمی از آنها که بتواند نیازهای غذایی پرندگان را تامین و هم‎زمان اثرات مواد ضدتغذیه را نیز تعدیل نماید، کاری بسیار دشوار است؛ زیرا انتظارات پرورشی که از طیور زینتی وجود دارد، اساسا در جهت عکس سایر ماکیان قرار می‌گیرد. به‌طور مثال اگر مرغ گوشتی تا کمتر از دو ماه دوره پرورشی خود را سپری می‌کند، در برخی گونه‎های طیور زینتی مانند «کاسکو» یا «اکلکتوس» شاهد هستیم که بیش از چندین دهه طول عمر دارند.

از دیگر سو، به‎طور کلی جیره‌نویسی غذایی برای حیوانات به‌گونه ای است که هر چقدر از دام های بزرگ‌تر با طول عمر کم‌تر به سمت دام‎های کوچک‌تر و با طول عمر بیشتر حرکت می کنیم، تحلیل احتیاجات غذایی آنها بسیار پیچیده‌تر می شود.

این موضوع در پرندگان زینتی به اوج خود ‎رسیده و این شرایط وقتی سخت‌تر می ‎شود که هدف از پرورش چیزی جز زیبایی، قدرت سخنوری، افزایش ضریب ایمنی، کاهش وابستگی‎های دامپزشکی و درنهایت افزایش طول عمر نیست. اما در ماکیان گوشتی فقط تولید پروتئین به اشکال مختلف مهم بوده و ضریب تبدیلی که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، براساس آن دسته از مواد غذایی است که ما را به این هدف برساند.

عضو فدراسیون جهانی مخترعان(IFIA) با اشاره به ضرورت توجه بیشتر به ظرفیت‌های موجود، افزود: الگوریتم‌سازی برای جیره غذای پرندگان زینتی یکی از پیچیده‌ترین و دشوارترین پروژ‌ه‌های تحقیقاتی است که در خصوص تغذیه حیوانات در دنیا انجام می‌شود.

بر همین اساس با توجه به رشته تحصیلی خود، بررسی گسترده‌ای روی دانه‌ها و گیاهان اقلیم ایران انجام و توانستم بنابر با انتظارات پرورشی، الگوریتمی مناسب برای پرندگان زینتی تهیه کنم که هیچ‌گونه وابستگی به نهاده‎های کشاورزی وارداتی ندارد.

نتیجه این تحقیقات منجر به ثبت اختراع در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و دریافت گواهینامه از اداره ثبت مالکیت معنوی شد. بعد از این موفقیت با ارسال مدارک به فدراسیون جهانی مخترعان توانستم عضویت این مجموعه را نیز به‌دست آورم.

گودرزی ادامه داد: این محصول برگرفته از ۲۷ دانه و ۱۰ نوع سبزی گیاهی با خاصیت دارویی است که بدون عوارض جانبی باعث بهبود رشد و ارتقای توان جفت‌گیری و زادآوری پرندگان زینتی می‌شود که با توجه به ارزش‌افزوده فراوان در صنعت تولید و تکثیر پرندگان زینتی، داشتن چنین جیره‌ای بسیار حائز اهمیت است. این محصول وابستگی دامپزشکی را به‌دلیل افزایش ضریب سیستم ایمنی پرنده‌های زینتی کم و مصرف مکمل‌های ویژه آنها را کاهش می‌دهد.

این مخترع با اشاره به این‌که بحث وابستگی‌های شدید جیره حیوانات مختلف به نهاده‌های کشاورزی وارداتی همیشه جزء دغدغه‌های مسئولان و پرورش‌دهندگان بوده است، گفت: فرمول تهیه شده به‌گونه‌ای الگوریتم‌سازی شده است که اثرات ضد تغذیه مواد با استفاده از آنزیم‌های موجود در سبزی‌های به‌کار رفته در آنها و کنش‌های متعدد در خصوص هضم و جذب مواد به حداقل برسد.

این فرمول غذایی هیچ نوع وابستگی به نهاده‌های کشاورزی وارداتی ندارد و استفاده از شیوه‌های جدید ترکیب‌بندی که شامل استفاده از پودر سبزی‌ها و صدف است، این محصول را به طور کامل از تمام خوراکی‌های متداول در بازار متمایز کرده است.

گودرزی همچنین گفت: مدیریت بهینه حجم اسیدهای چرب ALA، افزودن دانه‌ها با حجم بالای «سیلی‌مارین»، استفاده از آنزیم‌های طبیعی موجود در گیاهان تازه مانند آنزیم لوزئین و همچنین استفاده از دانه‌هایی که تاثیر فزاینده‌ای بر متابولیسم چربی‌ها دارد، از مهم‌ترین نقاط قوت این محصول است که آن را تبدیل به خوراکی دائمی کرده است.

بازار داغ تقلب

وی در خصوص مشکلات پیش‌رو و انتظارات از مسئولان گفت: متاسفانه عده‌ای متقلب صرفا با سوء استفاده از ظواهر این محصول، با عناوین مختلف اقدام به تولید موارد مشابه و کاملا تقلبی کردند. هر چند که نمونه‌های تقلبی تولید شده شباهت زیادی به نمونه اصلی دارند اما به‌خاطر وجود چندین نکته پرورشی، به هیچ عنوان نمی‌تواند مانند محصول اصلی نتایج مناسب به‌همراه داشته باشد و چه‌بسا در برخی موارد باعث مرگ پرندگان نیز می‌شود!

باید متذکر شد که افراد متقلب از تبعات قانونی اقدام خود بی‌اطلاع هستند و اگر از آن مطلع بودند هرگز در این فضا ورود نمی‌کردند؛ زیرا در این رابطه ضوابط قانونی قدرتمندی وجود دارد که محافظ حقوق افراد است. در همین راستا از مسئولان نیز تقاضا داریم نسبت به پدیده‌های نوظهوری که در قالب اختراع یا ابداع معرفی می‌شوند، دقت نظر بیشتری داشته باشند؛ چرا که دنیا هر روز شاهد تولد صنایع جدید یا به روزرسانی صنایعی است که تاکنون فرصت تبلور پیدا نکرده‌اند.

اگر این موارد به شیوه شایسته‌ای مورد توجه قرار بگیرند، رونق اقتصادی، جلوگیری از فرار مغزها و درنهایت امیدآفرینی رقم می‌خورد.

وی در پایان گفت: بسیار مشتاقم که افتخارات مربوط به این کشف علمی را به تمام هم‌وطنانم، مخصوصا قوم بزرگ لُر تبار که خود نیز با افتخار یکی از افراد این قوم هستم، تقدیم ‎نمایم.

حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و خبرنگار کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۶۴- تیر ۱۴۰۱