برنامه‌ریزی تغذیه مرغ‌ها در زمستان
از زمان تولید صنعتی و انبوه مرغ از چند دهه قبل، این صنعت به‌سرعت نسبت به حل و رفع مشکل تامین گرما به پیشرفت‌هایی نایل شده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ به دلیل شرایط مرطوب در سالن‌های پرورش مرغ در زمستان، امکان دارد که سلامت دستگاه گوارش آن‌ها تحت تاثیر انگل کوکسیدیوز و یا باکتری‌های روده‌ای و ویروس‌ها قرار گیرد.
در بسیاری از موارد کارشناسان تغذیه سعی می‌کنند تا با تهیه یک فرمول غذایی به عملکرد دستگاه گوارش پرندگان، خشک‌‌ماندن بستر و بهینه شدن کیفیت آن کمک نمایند.
اگر چه تهیه و تنظیم یک فرمول غذایی می‌تواند در هوای سرد به عملکرد بهتر مرغ‌ها کمک کند اما تاثیر آن در حد گرم شدن هوا نیست.
تنظیم مواد معدنی و الکترولیت‌ها
طبق معمول یکی از اولین اقدامات یک کارشناس غذایی مرغ‌ها در ماه‌های سرد زمستان کاهش مقدار سدیم در جیره غذایی است.
معلوم گردیده که پائین آوردن مقدار سدیم موجب خوردن کمتر آب توسط مرغ‌ها، کاهش دفع فضولات مرطوب و خیس شدن بستر است.
متعادل کردن مقدار الکترولیت‌ها در زمستان با هدف حفظ کیفیت بستر می‌تواند مزایای بسیاری در روند تولید داشته باشد. تحقیقات نشان داده که تامین نیاز به سدیم مرغ‌ها می‌تواند به رشد و FCR(ضریب تبدیل) کمک نماید، اما امکان دارد که این سطح از سدیم برای کاهش رطوبت بستر زیاد باشد.
به هر حال تنظیم میزان سدیم جیره غذایی باید 19/0(نوزده صدم) درصد و در طول دوره رشد حداکثر 15/0(پانزده صدم) درصد باشد. درک این موضوع که موقعیت‌ها با یکدیگر متفاوت‌اند دارای اهمیت بسیار است، چراکه کاهش مقدار نمک می‌تواند برای عملکرد، سلامت و رفاه مرغ‌ها مناسب باشد.
علاوه‌بر سدیم، کاهش مقدار کلسیم و فسفر نیز در شرایط هوای سرد موجب پائین آمدن مقدار دفع فضولات و رطوبت بستر می‌شود، اما نباید این کاهش املاح به گونه‌ای باشد که عملکرد کلی را تحت تاثیر قرار دهد.
تنظیم پروتئین خام و اسید آمینه‌ها
طبق نتایج به دست آمده، افزودن مقدار اسید آمینه‌ها، حتی بالاتر از مقادیر توصیه شده به بالا رفتن نرخ رشد، افزوده‌شدن مقدار سینه‌مرغ و FCR، کمک می‌نماید که از نظر اقتصادی اهمیت دارد. اما بالا بردن میزان پروتئین‌های خام باعث خوردن آب بیشتر و دفع ازت و آب بر روی بستر می‌گردد.
بنابراین، چنانچه کارکنان مرغداری قادر به تنظیم مقدار آب و ازت دفع شده ناشی از جیره غذایی شامل پروتئین خام نیستند، باید به‌اجبار مقدار آن را در جیره کاهش دهند.
برخی از اقدامات نشان داده که کاهش پروتئین‌های خام و به جای آن تغذیه کردن پرنده‌ها با اسیدآمینه‌های کریستالیزه شده، می‌تواند موجب کاستن از مقدار ازت دفع شده و بی‌نظمی‌های دستگاه گوارش پرندگان شود.
جایگزینی سویا با پروتئین حیوانی
برخی از کارشناسان تغذیه مرغ‌ها به دلایل عملکرد بهتر و شرایط مطلوب بستر، استفاده از سویا را به جای پروتئین‌های حیوانی توصیه می‌کنند.
سویا در شرایط هوای سرد به عنوان یک پلی ساکارید غیرنشاسته‌ای و مقادیر بالای پتاسیم، گزینه مناسبی است.
به طور کلی، چنانچه مقدار سویا در جیره غذایی از 31 درصد به 26 درصد کاهش و اسیدهای آمینه نیز تنظیم شوند، ضمن به دست آمدن یک عملکرد مناسب، بستر پرنده‌ها نیز خشک خواهد ماند. در این زمینه، مقایسه‌ای نیز بین تغذیه مرغ‌های گوشتی با سویا و ذرت نیز به عمل آمده است. در این جا از روغن سویا به عنوان منبع چربی استفاده شد که در کاهش رطوبت بستر موثر بود.
اثر حرارت بر تغذیه
در هنگام کاهش درجه حرارت در حدود 10 درجه سانتی‌گراد، مشکلاتی در میزان ضریب تبدیل (FCR) به وجود می‌آید. در بسیاری از موارد پرورش‌دهندگان مرغ برای صرفه‌جویی در مصرف سوخت ناچار از خاموش کردن بخاری‌ها شده و آن را در حدود 21 درجه نگاه می‌دارند که در نتیجه ورود هوای تازه برای حفظ گرما کاهش می‌یابد.
هنگامی که گرمای بدن پرندگان از داخل سالن به خارج منتقل می‌شود، پرندگان برای گرم نگه داشتن خود ناچار از خوردن غذای بیشتری هستند. بنابراین بهترین ضریب تبدیل در درجه حرارت مناسب به دست می‌آید.
در پاره‌ای موارد به دلیل کمبود و یا گرانی قیمت سوخت، برخی از مرغداران با سوختن کاه و یا بقایای گیاهی، حرارت به دست آمده را به طور مستقیم وارد فضای سالن می‌کنند که نتایج و عملکرد خوبی از آن به دست آمده است.
تولید گرما با سوخت گازی
قطعا هزینه تولید گرما در سالن مرغداری بسیار کمتر از گرم شدن آن توسط تغذیه مرغ‌ها است، چرا که در مقایسه قیمت نهاده‌های دامی و گاز، اولویت با مصرف گاز است.
در بهترین شرایط، تامین گرمای بدن مرغ با تغذیه بیشتر در حدود 40 درصد از گرمای ایجاد شده توسط دستگاه‌های حرارتی است. در هوای سرد، یک مرغ 2 کیلوگرمی در حدود 5 درصد از وزن خود را به دلیل اختلال در ضریب تبدیل از دست می‌دهد.
برخی کارشناسان تغذیه در هوای سرد جیره انرژی‌زای غیرپروتئینی برای پایداری FCR تنظیم می‌کنند. از نظر تئوری، کالری‌های اضافی مصرف شده توسط مرغ‌ها وارد فضا می‌شود بدون آن که پروتئین یا مواد معدنی اضافی توسط مرغ‌ها مصرف شود.
ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۷۲- اسفند ۱۴۰۱
