بازنگری در پرورش مرغ بدون آنتیبیوتیک
با طرح این پرسش که برای سلامت مرغ باید چه کارهایی انجام داد موضوع پرورش مرغ بدون استفاده از آنتیبیوتیک دیگر همچون گذشته، آن درخشش و جذابیت را ندارد
اخبار سبز کشاورزی؛ هدف از بیان این موضوع آن نیست که به یک‌باره مصرف آنتیبیوتیک را قطع نمود؛ بلکه باید بنابر ضرورت مقدار آن را کاهش داد.
در یک دهه گذشته و براساس اظهارنظرها و تبلیغات علیه استفاده از آنتیبیوتیک، تقریباً تمام شرکت‌های تولیدکننده مرغ، در سیستم «بدون آنتیبیوتیک» شروع به پرورش مرغ کردند.
اما به دلیل کاهش در مقدار برداشت و سود کمتر تولیدکنندگان، به‌تدریج آن اشتیاق مربوط به این روش، روندی نزولی پیدا کرد، چرا که درصد کمتری سود برای عرضه به بازار باقی می‌ماند.
گمان بر این بود که پرورش مرغ بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ه موجب کاستن از خطر مقاومت عوامل بیماری‌زا در برابر داروها و امکان آسیب‌رسانی به سایر موجودات به‌ویژه انسان گردد.
شکاف جدی بین دو دیدگاه
حال در بررسی اطلاعات به‌دست آمده، اکثر تولیدکنندگان اظهار داشته‌اند که به دلیل وجود تقاضا در بازار به این کار اقدام کرده‌اند و نه به علت امکان بروز مقاومت به پاتوژن‌ها در برابر داروهای آنتیبیوتیک. اغلب مصرف‌کنندگان و مشتریان بر این اعتقاد هستند که پرورش دام بدون استفاده از آنتیبیوتیک، تا میزان زیادی موجب بهبود سلامت و رفاه دام می‌شود.
باید توجه داشت که یک شکاف جدی بین این دو دیدگاه وجود دارد.
یک موضوع بسیار مهم آن است که تولید مرغ بدون آنتیبیوتیک باعث انگیزه برای درمان نکردن مرغ بیمار می‌شود و آنان را باید به‌عنوان مرغ محلی و سنتی فروخت که در این صورت درجه و اعتبار صنعتی بودن خود را از دست می‌دهد.
کارشناسان نسبت به این موضوع دیدگاه متفاوتی دارند، به این شکل که مباحث مرتبط با اقدامات ضدمیکروبی، اغلب باعث کاهش اهمیت موضوع می‌شود. چرا که دقت‌نظرهای محاسباتی در مورد مواد ضدمیکروبی مصرف شده به ازای هر کیلوگرم گوشت تولیدی، به کار برده نمی‌شود.
چنانچه اختلال در یک زنجیره تولید، موجب اجبار برای ارسال مرغ به بازار مصرف بدون رعایت استانداردهای وزنی باشد؛ آنها در رده‌بندی‌های متفاوتی نسبت به مرغانی قرار می‌گیرند که در زمان مقرر کشتار می‌شوند و از نظر کیفیت نیز تفاوت دارند.
بسیاری از شرکت‌های پرورش مرغ امکان دارد که در زمان بروز بیماری ناچار به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها شوند که در مواردی توجیه‌پذیر است.
این به آن معنا نیست که اقدام بد و نامتعارفی انجام می‌گیرد، بلکه بنابر شرایط، مرغداران ناچار به انجام چنین اقدامی هستند و قطعاً پرندگان باید مورد مداوا و از مریض شدن یا مرگ آنان جلوگیری به عمل آید.
هنگامی که درمان پرندگان بیشتری، توجه را در به‌کارگیری آنتیبیوتیک به خود معطوف می‌نماید، پرورش‌دهندگان زمان بیشتری برای جلوگیری از بروز سایر بیماری‌ها در گله دارند؛ که همین امر موجب کاهش در مصرف بیشتر آنتیبیوتیک می‌شود.
مشاهده یک گله مرغ بیمار، دلیلی بر بی‌توجهی نسبت به آن نیست، بلکه این بخشی از شرایط پرورش مرغ است. پرورش‌دهندگان مرغ به‌سادگی می‌توانند آمارهایی از استراتژی‌های بازدارنده در بیمار شدن آن، مانند سرمایه‌گذاری در ارتقای شرایط نگهداری، امنیت‌زیستی و تحقیق‌های لازم برای استفاده‌نکردن از آنتیبیوتیک ارایه دهند.
هنگامی که چنین شرکت‌هایی از سیستم بدون آنتیبیوتیک یک گام به عقب می‌گذارند؛ در مقابل در پی جایگزین کردن استانداردهایی به‌منظور مراقبت بیشتر از پرندگان، کاهش بیماری و برآورده کردن انتظارهای بازار مصرف هستند. چرا که به هر حال یکی از اهداف آنان، کسب سود و حفظ سرمایه‌هایشان است.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ تولید مرغ، سعی خود را بر تهدیدهای ناشی از انواع بیماری مشترک بین انسان و دام قرار داده و سعی بر کاستن بیشتر آن دارند. بنابراین کسب گواهی یا اعتبارنامه‌هایی در این زمینه، می‌تواند بر چگونگی استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها اثرگذار باشد.
نیاز جهانی به موادغذایی بیشتر، به‌ویژه گوشت مرغ، به‌دلیل ارزان بودن نسبت به گوشت قرمز و تامین پروتئین برای جوامع کم‌درآمد و توسعه‌نیافته، می‌تواند عامل پذیرفتنی در به کار بردن آنتی‌بیوتیک‌ها به‌منظور حفظ سلامت مرغ باشد. البته حفظ تعادل در به‌کار بردن این مواد، راهکار مناسبی در کاستن از عوارض ناشی از آنتیبیوتیک است.
ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۹۰-شهریور ۱۴۰۳
