گوسفند ایرانی در آفریقای جنوبی؛ مهاجری که قلب قاره را تسخیر کرد

آیا می‌دانستید نژادی از گوسفند که دهه‌ها پیش از ایران راهی سفر شد، اکنون به یکی از ارزشمندترین و پرطرفدارترین نژادهای دامی در آفریقای جنوبی تبدیل شده است؟

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ این داستان شگفت‌انگیز، روایتگر مسیری طولانی و پرفراز و نشیب برای گوسفند ایرانی در آفریقای جنوبی است.

ستاره‌ای درخشان در صنعت دامپروری آفریقا

با وجود نظرات متفاوتی که گاهی درباره ظاهر «گوسفند ایرانی» (همان سر کوچک جذاب یا کفل مورد بحث!) مطرح می‌شود، پرورش‌دهندگان در آفریقای جنوبی یکصدا از عملکرد آن رضایت کامل دارند. این نژاد با «گوشت درخشان و مطلوب» خود، به گزینه‌ای ایده‌آل برای یک گوسفندداری مدرن و موفق در بازار دام تبدیل شده است.

در نمایشگاه‌های معتبر و رقابتی مانند «گوسفند ملی فارسی یا ایرانی»، پرورش‌دهندگان نامی و معامله‌گران باتجربه بر این باورند که گوسفند ایرانی با ویژگی‌های جسمی خاص خود، بازده اقتصادی بسیار بالایی دارد.

حتی با وجود رقابت شدید از سوی نژادهایی مانند گوسفند مرینوس در حدود ۷۰ سال پیش، این نژاد ایرانی توانسته جایگاه خود را حفظ کند و حتی به منبعی برای «کسب درآمد پایدار برای دامداران آفریقای جنوبی» بدل شود.

جثه خاص و منحصر به فرد این گوسفند، که حتی پیش از جنگ جهانی دوم نیز طرفداران پرشماری در آن منطقه جغرافیایی داشت، آن را به انتخابی برتر برای تأمین گوشت در فصول سرد و زمستان تبدیل کرده است.

سفر تاریخی از خلیج فارس تا دماغه امیدنیک: چگونه گوسفند ایرانی به آفریقای جنوبی رسید؟

داستان حضور گوسفند ایرانی در آفریقای جنوبی به حدود ۱۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. تا پیش از طوفان مهیبی در دماغه امیدنیک، دامداران آفریقای جنوبی شناختی از این نژاد منحصر به فرد نداشتند.

در حدود سال ۱۸۷۰ میلادی، توماس هیتلی، یک دامدار با دانش و بینش بالا، گوسفندی را در سواحل دماغه امیدنیک یافت که بر اثر طوفان از یک کشتی شکسته جدا شده و زیر درختی پناه گرفته بود. علاوه بر آن، چهار رأس گوسفند دیگر نیز وجود داشت که به گفته ناخدا، برای تأمین گوشت در خلیج فارس از یک دامدار ایرانی خریداری شده بودند.

هیتلی با یک معامله هوشمندانه، این گوسفندان را خرید و به مزرعه خود منتقل کرد. در آنجا، این گوسفندان به سرعت زاد و ولد کرده و با میش‌های محلی تلاقی داده شدند.

بره‌های حاصل از این تلاقی، به سایر دامداران فروخته شدند و به این ترتیب، گوسفند ایرانی در سراسر آفریقای جنوبی و حتی تا کشورهای همسایه مانند نامیبیا و زیمبابوه گسترش یافت.

انجمن تکثیر این نژاد در سال ۱۹۳۷ تأسیس شد، اما به دلیل آغاز جنگ جهانی دوم فعالیت آن متوقف گشت و مجدداً در سال ۱۹۴۸ به فعالیت خود ادامه داد. از آن زمان تاکنون، با دو رگ‌گیری‌های هدفمند با گوسفندان بومی، جمعیت این نژاد به طرز چشمگیری افزایش یافته است. امروزه، حدود ۸۰۰۰ میش ثبت‌شده از نژاد گوسفند ایرانی در آفریقای جنوبی وجود دارد که هر گله بین ۳۰ تا ۵۰ میش را شامل می‌شود.

بسیاری از دامداران آفریقای جنوبی حتی معتقدند که گوسفند ایرانی از نژاد Dorpers نیز برتر است، و همین امر باعث نگهداری قوچ‌های ایرانی در گله‌های خود شده است.

ویژگی‌های برجسته گوسفند ایرانی: جان‌سخت، اقتصادی و بی‌دردسر!

یکی از دلایل اصلی محبوبیت گوسفند ایرانی در آفریقای جنوبی، ویژگی‌های منحصر به فرد و سازگاری بالای آن با شرایط محیطی است:

• جان‌سخت و مقاوم: این گوسفند به دلیل مقاومت بالا، نیاز کمتر به مراقبت، توانایی راه رفتن تا فواصل دور و نیاز کمتر به آب شناخته شده است.
• مدیریت آسان: به خوبی در علفزارها حرکت می‌کند و نیاز چندانی به توجه ندارد. اسکلت نسبتاً کوچک آن نیز اجازه می‌دهد تا تعداد بیشتری از آن را در یک واحد دامداری نگهداری کرد.
• بهره‌وری اقتصادی بالا: در شرایط سخت، نیاز کمتری به دامپزشک نسبت به سایر گوسفندان دارد و نهایتاً بازده اقتصادی بسیار خوبی را برای دامداران به ارمغان می‌آورد.
• محبوبیت بین دامداران کوچک: دامداران کوچک به دلیل سهولت مدیریت و نگهداری، علاقه زیادی به پرورش گوسفند ایرانی نشان می‌دهند.

مشخصات فیزیکی و تولیدی گوسفند ایرانی:

• زاد و ولد بالا: سابقه طولانی در دوقلوزایی دارد و بره‌های کوچک آن در زمان تولد هیچ مشکلی ندارند.
• رشد سریع: با وجود جثه کوچک، رشد سریعی از خود نشان می‌دهد.
• کیفیت گوشت: بره‌ها در نیمه دوره رشد ۱۲ تا ۱۳ کیلو چربی دارند که با افزایش سن این مقدار افزوده می‌شود. وزن آن‌ها در پایان رشد می‌تواند تا ۷۰ کیلوگرم نیز برسد که حدود نیمی از آن چربی است. پس از جدا کردن چربی‌ها، لاشه آن برای تولید محصولاتی مانند کالباس و سوسیس بسیار مناسب است.
• وزن بلوغ: میش‌هایی که تغذیه مناسبی داشته باشند، تا ۷۰ کیلوگرم و قوچ‌ها تا ۹۰ کیلوگرم نیز وزن می‌گیرند.

این مهاجر دوست‌داشتنی، داستان موفقیت‌آمیزی را در قاره آفریقا رقم زده و همچنان در حال اثبات ارزش‌های خود در صنعت دامپروری است.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۹۹- خرداد و تیر ۱۴۰۴