آلفابت؛ فناوری غالب در آینه دوگانه: نوآوری یا سلطه؟

آلفابت (شرکت مادر گوگل) چگونه به یک فناوری غالب تبدیل شد؟ این مقاله با الهام از چارچوب میلندا شلینگ، دو چهره آلفابت را بررسی می‌کند: نوآوری بی‌وقفه در مقابل انحصارگرایی پنهان. آیا سلطه دیجیتال این غول فناوری به نفع جامعه است یا تهدیدی برای حریم خصوصی، رقابت و استقلال فرهنگی؟ 

آیا آلفابت بیش از حد قدرتمند شده است؟ 

اخبار سبز کشاورزی؛ در دنیایی که ۹۰% جستجوهای اینترنتی توسط گوگل انجام می‌شود و ۳ میلیارد دستگاه از اندروید استفاده می‌کنند، آلفابت (Alphabet) دیگر یک شرکت فناوری نیست؛ یک زیست‌بوم دیجیتال است که مرز بین ابزار و اجبار را محو کرده. اما این سلطه خیره‌کننده، چه هزینه‌ای برای کاربران و جامعه دارد؟ 

فناوری غالب از نگاه میلندا شلینگ: چرا آلفابت نمونه‌ای بی‌نظیر است؟ 

میلندا شلینگ، نظریه‌پرداز مدیریت فناوری، معتقد است فناوری‌های غالب از سه ویژگی کلیدی برخوردارند: 

1. ارزش واقعی (خدمات ضروری مثل جستجوی گوگل، یوتیوب، جیمیل) 

2. ارزش درک‌شده (اعتماد کاربران به برند گوگل) 

3. ارزش پیش‌بینی‌شده (سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و خودروهای خودران). 

آلفابت در هر سه بُعد پادشاهی بی‌رقابت است. اما آیا این موفقیت، به قیمت وابستگی اجباری کاربران تمام شده؟ 

 نیمه روشن: نوآوری‌هایی که جهان را تغییر دادند 

- جستجوی گوگل: تبدیل شدن به «فعل» اینترنتی («گوگل کن!»). 

- اندروید: قدرت‌دهی به ۷۲% گوشی‌های هوشمند جهان. 

- یوتیوب: دومین موتور جستجوی جهان پس از گوگل. 

- هوش مصنوعی (DeepMind): پیشرفت در تشخیص بیماری‌ها و مدلسازی پروتئین‌ها. 

 نیمه تاریک: سلطه‌ای که به انحصار تبدیل شد 

 ۱. انحصار پنهان: چرا نمی‌توانید از آلفابت فرار کنید؟ 

- اثر قفل‌شدگی دیجیتال: خروج از اکوسیستم گوگل یعنی از دست دادن ایمیل، عکس‌ها (Google Photos)، اسناد (Drive)، و حتی تاریخچه مرورگر. 

- جریمه‌های میلیاردی: اتحادیه اروپا آلفابت را به دلیل سوءاستفاده از انحصار تبلیغات دیجیتال محکوم کرده است. 

 ۲. سرمایه‌داری نظارتی: حریم خصوصی، بهای پنهان خدمات رایگان 

- ردیابی موقعیت حتی وقتی Location History خاموش است! (پرونده ۲۰۱۸ آریزونا). 

- فروش داده‌های کاربران به تبلیغ‌دهندگان؛ مدل درآمدی اصلی گوگل. 

 ۳. پروژه‌های مرده: چرخه معیوب نوآوری‌های نیمه‌کاره 

- Google+، Stadia، Google Glass: شکست‌های پرسر و صدا با میلیاردها دلار ضرر. 

- اخراج پژوهشگران اخلاق هوش مصنوعی: نگرانی از شفافیت الگوریتم‌های یوتیوب و گوگل. 

 تهدیدهای پنهان: آیا آلفابت استقلال دیجیتال کشورها را تهدید می‌کند؟ 

- در کشورهای در حال توسعه، نداشتن جایگزین بومی، کاربران را به دام اکوسیستم گوگل می‌اندازد. 

- الگوریتم‌های یوتیوب ممکن است محتوای محلی را حذف یا حاشیه‌نشین کنند. 

فناوری غالب یا انحصارگر خطرناک؟ 

آلفابت هم قهرمان نوآوری است و هم ضدقهرمان انحصار. سوال کلیدی اینجاست: 

- آیا جامعه می‌تواند به فناوری‌ای که زندگی‌اش را کنترل می‌کند اعتماد کند؟ 

- آیا راهی برای رقابت منصفانه با غول‌های فناوری وجود دارد؟ 

نویسنده: کرانه کفیل ، دانشجوی مدیریت صنعتی