تولید ثروت از علم با کنه‌های شکارگر

آب و خاک دو محدودیت مهم پیش روی بخش کشاورزی هستند که تامین امنیت غذایی برای جمعیت فزاینده جهان را با چالش جدی مواجه می سازند، راهکار رفع نگرانی ها در این زمینه بهره گیری از ک شت گلخانه ای است، موضوع مهمی که شاخص توسعه بخش کشاورزی کشورها بشمار می آید اما علیرغم اهمیت آن مورد غفلت سیاستگذاران، کشاورزان و حتی مصرف کنندگان محصولات کشاورزی در کشور قرار گرفته است.

به گزارش مزرعه سبز ، افزایش بهره وری آب در گلخانه ها اصل مهمی در تولید محصولات کشاورزی متنوع است برای مثال کارشناسان معتقد هستند آب در محیط باز یک هفتم محیط داخل گلخانه راندمان دارد که این امر با توجه به شرایط بحرانی آب در کشور از جمله خشکسالی و کاهش شدید بارندگی ها و تبخیر بالای آب ، احداث گلخانه ها را اضطراری می کند.

برخلاف فرهنگ عامه مردم ایران مبنی بر اینکه محصولات گلخانه ای به دلیل تولید در فضایی محدود در معرض آلودگی های بیشتر سموم و آفت کش های شیمیایی قراردارند، با پیشرفت علوم بویژه مبارزه بیولوژیکی و کنترل تلفیقی آفات و بکارگیری فاکتورهای اورگانیک در گلخانه محصولات تولیدی با برخورداری از شاخص های سلامت، می توانند گزینه بهتری برای سبد غذایی خانوار باشند.

در حالیکه سال ها کشاورزان به دلیل عدم شناخت با مصرف سموم و کودهای شیمیایی عوامل بیولوژیک در خاک را از بین بردند امروز دنیا به این نتیجه رسیده است که بایست تحقیقات جدیدی برای بازیابی عوامل بیولوژیک در بخش کشاورزی آغاز شود تا بار دیگر با ایجاد پیوند در کشاورزی و عوامل بیولوژیک راه برای تولید محصول سالم هموار شود.

در این راستا در ایران نیز بهره گیری از دانش نوین برای تولید محصول سالم راهی برای تولید ثروت از علم بوده که در پی تحقیقات علمی و دانشگاهی فرصت طلایی برای کشاورزان و مصرف کنندگان ایجاد کرده است. مبارزه بیولوژیک با رویکرد مسئله محوری موضوعی است که در دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا زمینه را برای تجربه تولید محصولی سالم و ایده آل فراهم آورده است.

کشف 340 گونه جدید کنه توسط محقق همدانی

محمد خانجانی استاد تمام دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا از افرادی است که عمر گرانمایه خود را در این زمینه صرف کرده و ضمن آموزش و تحقیق پا را فراتر گذاشته و با پیوند تحقیق و بازار ، علم را تجاری کرده و محصولات جدیدی برای مبارزه بیولوژیک در گلخانه ها ارایه کرده است.

وی در این زمینه می گوید: حدود ۲۵ سال پیش شناسایی کنه‌های شکارگر را در کشور و منطقه شروع کردم و تا کنون در حدود 340 گونه جدید در همدان و سایر نقاط کشور از جمله شیراز، اهواز و دیگر نقاط کشور را شناسایی و به دنیا معرفی کرده ام.

استاد دانشگاه بوعلی سینا همدان خاطر نشان می کند: كنه‌هاي شكارگر از گونه‌هاي گياهخوار تغذيه مي‌كنند و باعث كنترل يا كاهش جمعيت گونه‌هاي گياهخوار مي‌شوند كه اين امر در برخي موارد موجب تعادل طبيعي مي‌شود كه كشاورزان را از انجام عمليات اضافي مانند سم پاشي بي‌نياز مي‌كند.

وی می گوید: : قدم اول در اين رابطه جمع آوري، شناسايي و معرفي گونه‌هاي مفيد شكارگر و پارازيتويد و قدم بعدي به دست آوردن تكنيك‌هاي پرورش و رهاسازي آنها در عرصه كشاورزي بود چراکه امروزه به كارگيري كنه‌هاي شكارگر در عرصه‌هاي مختلف كشاورزي به ويژه در محيط‌هاي گلخانه‌يي، شكل كاربردي به خود گرفته و همچنين استفاده از عوامل بيولوژيك امروزه در توليد محصولات ارگانيك مورد استقبال قرار دارد.

تولید ثروت از عملی هدف نهایی تحقیقات کنه شناسی

وی خاطرنشان می کند: در ادامه کار تحقیقی در ارتباط با کنه ها، با مطالعه بازار نیاز به ارایه گونه هایی که از قابلیت بیولوژیکی برای کنترل عومل گیاهخوار برخوردار بودند احساس شد که با انگیزه بهره گیری از دانش بومی و تولید ثروت از علم با راه اندازی شرکتی دانش بنیان از سال 1395 محصولات خود را به بازار ارایه کردیم.

وی اضافه می کند: شرکت دانش بنیان ما در حال حاضر برای 14 نفر بصورت مستقیم اشتغال ایجاد کرده و بصورت غیر مستقیم نیز 200 فارغ التحصیل دانشگاهی در گلخانه ها برای انجام مبارزه بیولوژیک استخدام شده اند همچنین در حال حاضر بیش از 600 هکتار از گلخانه های کشور که اغلب گلخانه های صنعتی و بزرگ هستند از محصولات این شرکت خریداری می کنند.

خانجانی با اشاره به اینکه کنه شکارگر و تعدادی هم سن‌های شکار در اتاقک‌هایی با دامنه دمایی مشخص رطوبت، نور و CO2 تولید می‌شود، می گوید: محیط باید فاقد هرگونه آلودگی باشد از این طریق می‌توانیم ضمن حفظ اکوسیستم، به تعادل طبیعی و بالا رفتن تنوع زیستی در اکوسیستم‌ها کمک کنیم.

وی تأکید میکند: در حال حاضر این شرکت هفته ای 4 میلیون عامل بیولوژیک کنه شکارگر تولید می کند همچنین توجه ویژه ما بر مسئله محوری است تا بتوانیم تا حد امکان هر مشکلی که گلخانه داران در تولید دارند را با بهره گیری از مبارزه بیولوژیک رفع کنیم.

وی یادآدر می شود: در حال حاضر از سن شکار گر M.coliginosus علیه آفات تریپس و شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی، از زنبور پارازیتوئید E.formosa علیه آفت مگس سفید گلخانه، از کنه شکارگر A.swirskii بر علیه تریپس و مگس سفید گلخانه و از قارچ T.horrzianum برای کنترل بیماری‌های قارچی در گلخانه ها استفاده می شود.

وی همچنین با بیان اینکه حالا با استفادها از کنه های شکارگر ما یکی از 10 کشوری هستیم که به حفظ چرخه طبیعی حیات کمک می کنیم می گوید: به طور کلی حشرات مهم‌ترین گروه از موجوداتی هستند که در برنامه‌های کنترل بیولوژیک به عنوان هدف مطرح هستند، بنابراین در راستای تولید با کیفیت به‌جای اینکه از سم استفاده کنیم از دشمنان طبیعی آفات پرورش یافته در گلخانه‌ها استفاده می‌کنیم؛ زیرا محصولی که در گلخانه‌ها از عوامل بیولوژیک استفاده می‌شود، محصولشان سالم بوده و بدون سم است.

صادرات قطعی محصولات گلخانه ها

وی با بیان اینکه محصولات تولیدی گلخانه دارانی که از مبارزه بیولوژیک برای مهار آفات استفاده می کنند با عنوان محصول سالم اغلب صادراتی است می گوید: تامین امنیت غذایی یکی از دغدغه های مهم سیاستگذاران کشورها محسوب می شود که برای تمامی کشور ها دارای اولویت است اما توجه به تامین امنیت غذایی بر اساس محصولات سالم یک دغدغه است که در صورت توجه به آن می تواند بر سلامت مردم جامعه در طولانی مدت اثرگذار باشد. برای نمونه سونامی سرطان در ایران یک بحران جدی است که یکی از دلایل آن را می توان تغذیه ناسالم عنوان کرد بنابراین تضمین سلامت محصولات تولیدی در بخش کشاورزی دارای اهمیت بالایی است.

خانجانی اضافه می کند: مبارزه بیولوژیک و کنترل تلفیقی آفات راهکاری موثر برای جلوگیری از مصرف سموم شیمیایی در کنترل آفات بخش کشاورزی است که در این زمینه اقداماتی توسط شرکت دانش بنیان با پایه علوم و تحقیقات در گلخانه ها ارایه می شود که یکی از این اقدامات تکثیر کنه شکارگر و رها سازی آنها در محیط های گلخانه ای است.

وی ادامه می دهد: بالابودن هزینه های مبارزه بیولوژیک در برابر سموم شیمیایی یکی از عوامل بازدارنده برای عدم استقبال گلخانه داران از این طرح است بطوریکه هزینه مبارزه بیولوژیک برای اولین بار در هر هکتار حدود 40 میلون تومان است اما در مقابل این مبارزه برای مدت های طولانی تر و در تمام دوره کشت مثمر ثمر است در حالیکه سم پاشی ها باید به دفعات بیشتری صورت گیرد از سوی دیگر دولت برای هر سه هکتار مبارزه بیولوژیک بیست میلیون تومان یارانه اختصاص می دهد که به نوعی مشوق گلخانه داران برای مبارزه بیولوژیک در گلخانه است.

فاطمه امیری