توسعه کشت مشارکتی نیازمند ترویج و تبیین است

یکی از برنامه‌های دولت برای توسعه اشتغال و احیای زمین‌های کشاورزی، توسعه کشت مشارکتی است کشتی که البته نیاز به ترویج و تبیین برای پذیرش همگانی از سوی بهره برداران بخش کشاورزی دارد.

اخبار سبز کشاورزی : در سال‌های اخیر کشاورزی استان سمنان در گیر و دار مشکلات و همچنین خشکسالی با موانع عدیده‌ای روبرو شده است از یک سو تغییر اقلیم و از سوی دیگر فقدان برنامه‌ریزی صحیح و کاربردی از سوی مسئولان باعث شده تا رغبت بین بهره برداران بخش کشاورزی تا حد زیادی کاهش یابد. در این بین دولت سیزدهم هر چند بسیار دیر اما بازهم به درستی توانست مشکل را تشخیص دهد و راهی که باید ده سال قبل در استان سمنان طی می‌شد، در ابتدای سال ۱۴۰۱ به‌کارگیری شده است.

مسئولان یک دهه است که در استان سمنان توسعه کشت‌های جایگزین و الگوی کشت را مطرح می‌سازند اما این نوع کشت هم با موانع متعددی روبرو است که بخش اعظم آن در خرده مالکی بودن اراضی کشاورزی و عدم صرفه اقتصادی و همچنین افزایش هزینه‌های کشت‌های جایگزین و الگوی کشت و آبیاری نوین است این سیاست‌ها همچنین به دلیل سرعت لاک‌پشتی که دارد کماکان نتوانسته راهکار اصلی و مهم محسوب شود.

مشکلات کشت جایگزین و خرده مالکی

یک کارشناس کشاورزی در این باره می‌گوید: دولت بارها می‌گوید کشت جایگزین یا کشت با آبیاری نوین اما دیگر از موانع این کار صحبتی به میان نمی‌آورد موانعی که از جمله آنها باید به خرده ملاکی اشاره کرد امروز دیگر کمتر زمینی در استان سمنان وجود دارد که بیش از ۲۰ هکتار باشد لذا بسیاری از اراضی کشاورزی به دلیل خرد شدن زمین‌ها اصلاً امکان اجرای آبیاری نوین را ندارند.

محمد حسن رضوانی با بیان اینکه زمین زمانی برای آبیاری نوین آماده است که دست کم ده هکتار باشد تا صرفه اقتصادی کافی را داشته باشند اما زمین‌های ما امروز در اندازه‌های جریب هستند و لذا امکان توسعه کشت با آبیاری نوین دیگر وجود ندارد و اگر هم باشد هزینه گزاف آن، به نتیجه‌ای که می‌دهد نمی‌صرفد لیکن مورد اقبال کشاورزان و بهره برداران این بخش قرار نمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه کشت‌های جایگزین هم همین مشکل را ندارند یعنی اراضی کوچک اصلاً اندازه و صرفه کشت محصولی مانند عناب را ندارند از سوی دیگر برای کشت عناب و پسته در سطح جریب بازار چندان چشمگیری نیز پیدا نمی‌شود، بیان داشت: الگوی کشت باید ترویج شود اینکه ما بگوییم هزاران اقلام انگور و زردآلو با مقاومت بالا به سرمازدگی تولید شده اما در سطح زیرکشت کاربردی نداشته باشد، بی فایده است.

راهکارهایی که ارائه شده است

محمد اسماعیل بخشی دیگر کارشناس بخش کشاورزی اما با اشاره به اینکه کشاورزی مشارکتی یکی از راه کارهای ارائه شده از سوی دیگر است، گفت: یکی از تصمیمات هوشمندانه ای که در این زمینه گرفته شد اجرای یک مورد کشاورزی مشارکتی در شهرستان شاهرود به میزان ۱۰۰ هکتار زعفران بود که به الگویی برای کشت مشارکتی در استان سمنان و سپس کشور بدل شود چرا که همیشه در اجرای این قبیل طرح‌ها نمونه اولیه یا همان پایلوت بسیار دارای اهمیت است زیرا اگر یک بار به صورت موفق انجام شود ترویج آن به مراتب آسان‌تر خواهد بود.

بخشی بیان کرد: در این طرح مرکز تحقیقات کشاورزی اعلام کرد که حاضر است زمین و دانش فنی کشت زعفران و محصولات کم آب بر و پر بازده را تأمین و در ازای آن سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و مسائل دیگر آن را تأمین کند این قرارداد سال گذشته برای اولین بار در کشورمان عقد و امسال و همزمان با اردیبهشت ماه مورد بازدید رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی کشور قرار گرفت و به مثابه یک طرح موفق در سطح کشور معرفی شد.

وی افزود: این طرح البته توانست امیدها را نیز برای احیای اراضی کشاورزی مغفول مانده در سطح استان احیا کند طرح کشاورزی مشارکتی بسیار شبیه صنعتی است که درگیر و دار مشکلات مالی از یک سرمایه گذار کمک می‌خواهد در این طرح کشاورز زمین و آب و خدمات فنی آن را تأمین و تولید بر عهده بخش خصوصی قرار می‌گیرد یا در توافق ای دیگر می‌تواند بر عکس آن صورت گیرد یعنی زمین و کار چشم از سوی کشاورز و آب و مایحتاج دیگر کشت از سوی بخش خصوصی تأمین شود و ماحصل اقتصادی کشاورزی مشترک بین دو نفر به تناسب هزینه و خدمات تقسیم شود.

باید تبیین کنیم

این کارشناس بخش کشاورزی با بیان اینکه تا زمانی ما پدیده‌ای را تبیین نکنیم نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که کشاورزان نیز آن را بپذیرند، ابراز کرد: اینکه یک زمین به مساحت ۱۰۰ هکتار در شاهرود به صورت مشارکتی زعفران کاری شده امری خوب است چرا که می‌تواند ترویج دهنده این نوع کشت باشد و در ضمن می‌تواند کاری کند که کشاورزان سنتی نیز به چشم شرایط کشاورزی مشارکتی را ببینند لذا تاکید داریم که حتماً درب‌های مرکز تحقیقات به روی کشاورزان باز شود.

بخشی با بیان اینکه خانه کشاورز و همچنین اصناف مرتبط با کشاورزی هیچ ارتباطی با مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان ندارند و این کار را دشوار کرده است، گفت: باید تورهای بازدید برای کشاورزان استان برگزار کرد و همچنین با راهکارهایی مشکلات مرتبط با خرده مالکی را نیز کاهش داد چرا که سرمایه گذار برای زمین‌های زیر ۲۰ هکتار اصلاً صرفه اقتصادی برای ورود نمی‌بیند در حالی که بسیاری زمین‌های کشاورزی ما امروز قطعه قطعه شده است.

وی با بیان اینکه خرده مالکی و کمبود آب دو مانع بزرگی است که پیش روی کشاورزی مشارکتی قرار دارد، افزود: در صورتی که این چالش رفع شود می‌توانیم شاهد ورود سرمایه گذاران به کشاورزی مشارکتی مانند مدل صنعت باشیم حتی بانک‌ها و مؤسسات اقتصادی نیز می‌توانند به این حوزه ورود کنند اما تا زمانی که معضلات حل نشود، مشکلات پابرجا است.

تجمیع اراضی راهکار

درباره قطعه قطعه شدن زمین‌های کشاورزی مباحث متعدد است خرده مالکی این روزها باعث شده حتی نتوانیم شاهد اجرای طرح‌های آبیاری نوین نیز باشیم یک کارشناس حقوقی در حوزه اراضی کشاورزی و منابع ملی که بازنشسته جهاد کشاورزی است در این باره می‌گوید: خرده مالکی از آنجایی که آغاز می‌شود که فرد فوت می‌کند و فرزندان او با هدف‌های مختلف اراضی را یا به فروش می‌رسانند و یا تکه تکه می‌کنند در نتیجه یک زمین ۵۰ هکتاری با یک مالک که مستعد پذیرش سرمایه گذار در کشاورزی مشارکتی است، بدل به ده‌ها قطعه زمین جریبی می‌شود که هیچ کاری با آن نمی‌توان کرد.

محمد محمدی با بیان اینکه یک راهکار این است که اصلاً جهاد کشاورزی نگذارد که زمین‌های بزرگ قیچی شوند چرا که اکثر این زمین‌های کشاورزی در صورت تکه تکه شدن، تبدیل به ویلا و باغچه‌های حومه شهرهای استان سمنان می‌شود و در نتیجه مکانی برای تفریح می‌شوند نه تولید، تاکید کرد: خرده مالکی در واقع مقابل تولید است پس در اصل نباید گذاشت که کار به خرده مالکی برسد زیرا زمانی که به اینجا برسیم کار دشوار می‌شود.

وی افزود: راهکار دیگر این است که خرده مالکان را ترغیب کرد که به صورت جمعی اجرای طرح‌هایی مانند آبیاری نوین و کشت مشارکتی زعفران و … واگذار کنند تا بلکه این‌طور سرمایه گذاری و کشاورزی مشارکتی صرفه اقتصادی داشته باشد که البته این کار باید با ترغیب و مشوق‌ها و… صورت گیرد.

در نهایت باید گفت کم آبی و خرده مالکی دو مانع بزرگ پیش روی کشاورزی مشارکتی است کشاورزی که در آن زمین از افراد بومی و سرمایه گذار از بخش خصوصی است و تولید بین دو طرف تقسیم می‌شود مقوله‌ای که می‌تواند احیای رونق تولید را در روستاهای استان سمنان پدید بیاورد. این نوع کشت در گل‌های تزئینی، گیاهان دارویی، زعفران، ادویه‌ها، عناب و پسته و … بسیار قابل توجه و اثرات مثبتی خواهد داشت.