کلاه ناآگاهی بر سر کشاورزان
واحد علوم و تحقیقات شرکت نپکا، همکار در شرکت «خاک آلی یکتا شرق» و عضو رسمی دهکده فناوری و نوآوری کشاورزی منابع طبیعی و صنایع غذایی کشور به بررسی شرایط بازار فروش کود و سردرگمی کشاورزان برای تهیه کود شیمیایی مناسب پرداخته است که شرح آن را می‌خوانید:
اخبار سبز کشاورزی؛ -سوال کشاورز از کارشناس کود کشاورزی در بازار نهاده:
زمینی دارم به مساحت یک هکتار و در حال کشت گوجه فرنگی هستم؛ برای کاهش میان گره‌ها، افزایش گل و حجیم شدن میوه از چه کودی باید استفاده کنم و به چه مقدار؟
-پاسخ تاجر کود فروش در لباس مهندس:
طی سه نوبت در آبیاری، کود با فرمول شیمیایی متناسب را در هر بار مصرف 15 کیلو گرم استفاده کنید.
نکته
قیمت هر کیلوگرم کود در حال حاضر در برندهای گوناگون داخلی و خارجی برای نیاز کشاورز گوجه‌کار در این مقطع زمانی بین 150 تا 230 هزار توان تمام می‌شود که 45 کیلوگرم برای یک دوره مصرف به‌طور متوسط 8.000.000 میلیون تومان هزینه دارد.
این در حالی است که تغذیه و اصول کشت و کار در هر مرحله از زراعت باهم متفاوت بوده و هزینه‌های جاری خود را دارد.
متاسفانه سطح آگاهی کشاورزان عزیز به‌دلیل کم کاری در واحد ترویج جهاد کشاورزی و نبود نیروی کافی در این واحدها و عدم تخصیص بودجه از سوی صندوق ملی توسط دولت برای بخش تحقیقات موجب شده تا بازار نهاده‌ها گرم و دلال‌نماها هم روی زحمت کشاورز نرخ‌گذاری کنند تا اینکه امروز معیشت کشاورز زیر سوال برود.
تولیدکنندگان کود بر اساس سطح زیرکشت و با توجه به اثرپذیری مواد بر بافت خاک و گیاهان فرمول‌های کودی خود را تعیین و به بازار مصرف داخلی ارائه می‌کنند.
حال به بررسی سطح زیر کشت گوجه فرنگی زمین مذکور می‌پردازی؛ یک هکتار زمین با طول و عرض 100 در 100 را در نظر می‌گیریم. فاصله عرضی ردیف‌ها را 40 سانتی‌متر و فاصله بین ردیف‌ها 60 سانتی‌متر در نظر بگیریم، بدون احتساب راهروی بالادست و پایین‌دست زمین و فواصل کرت‌ها با زمین کناری 4 هزار متر سطح زیرکشت یک زمین یک هکتاری است.
تولیدکننده کودهای مصرفی مبنا را براساس سطح زیرکشت قرارداده (4 هزار متر) یعنی اگر به‌عنوان مثال بخواهیم برای این دوره مصرف از فرمول شیمیایی 44_4_10 (npk) که به لحاظ کیفی با توجه به نیاز گیاه در این دوره و با توجه به درخواست کشاورز استفاده نماییم، میزان 10 کیلوگرم برای سطح زیرکشت 4 هزار متری 4 کیلوگرم و طی 3 دوره مصرف 12 کیلوگرم با حدود قیمت 190 تومان است (یعنی برای 4 کیلوگرم تقریبا 800 تومان).
حال محاسبه افزایش مصرف توسط تاجر مهندس‌نما را با کارشناس فنی تغذیه اصولی می‌توان مقایسه نمود.
حال در این بخش دو مقوله مهم را ارزیابی می‌کنیم:
1- افزایش میزان مصرف نهاده موجب می‌شود تا در خاک مسمومیت غذایی ایجاد شود. این مسمومیت شامل گیاه نیز می‌شود، به‌عنوان مثال وظیفه نیتروژن بهم رسانی مواد غذایی است و تشکیل کلروفیل (رنگدانه) و میزان کلروفیل برای مقابله با سلول‌های سرطانی مهم است.
اما افزایش آن بر اثر میزان بالا بود این عنصر موجب افزایش کلروفیل می‌گردد که خود باعث ایجاد انواع سرطان و بیماری‌های لاعلاج در بدن انسان می‌شود.
خاک‌های ایران عموما در شمال کشور مسمومیت شدید فسفر دارند و در فلات مرکزی و جنوب کشور دچار فقر فسفر هستند که در هر دو حالت مانع جذب سایر عناصر نیز می‌شود. افزایش میزان پتاسیم موجب ریز برگی و کاهش آن موجب کاهش کمیت تولیدات گیاهی است.
2- افزایش مقدار نهاده مصرفی هزینه‌بر است و موجب افزایش قیمت تولید تولیدات گیاهی می‌شود؛ پیامد این افزایش قیمت را در بازار میوه و تره‌بار هم اکنون شاهد هستیم.
تعریف این دو مقوله: کشاورزان از دو سویه مورد تحریم داخلی قرار گرفته‌اند. تاجر کارشناس و مهندس‌نما در لباس خدمت برای اندوخته مالی خود بدون دغدغه ارزشمند تولید محصول سالم در بازار نهاده مشغول به فعالیت است و کشاورز را چون دستگاه ATM قلمداد می‌کند و مرتب توصیه‌های نابخردانه دارد و از طرفی کاسب‌های دلال‌نما در حاشیه و بطن میادین میوه و تره‌بار روی زحمت و رنج کشاورزان نرخ می‌گذارند.
نگاه تیم‌های تحقیقاتی نپکا بر روی این فرایند تجزیه و تحلیل بر این است که افزایش هزینه نهاده‌های مصرفی جز به تخلیه جیب کشاورز به نفع تاجر و نفع دلال‌نماهای کاسب‌کار در حاشیه میادین میوه و تره‌بار که روی زحمت کشاورز قیمت می‌گذارند بایستی با هم‌فکری و هم‌افزایی از طریق سه سازمان فنی و حرفه‌ای، سازمان جهاد کشاورزی و شورای صنفی واحدهای ترویج کشاورزی تشکیل و آگاهی‌رسانی به جامعه کشاورزی ایران را در اولویت کاری خود قرار دهند.
جعفری و مهدی سعیدی‌نژادـ عضو رسمی دهکده فناوری و نوآوری کشاورزی منابع طبیعی و صنایع غذایی کشور، همکار در شرکت خاک آلی یکتا شرق و مدیر و موسس نپکا.
