هرس درختان میوه

زمستان رو به پایان است و در هر حوزه جغرافیایی بسته به شرایط حرارتی از جنوب تا شمال، گیاهان و همچنین درخت‌ها به‌تدریج از خواب زمستانی بیدار می‌شوند تا حیات دوباره‌ای پیدا کنند. درخت‌ها از مثمر گرفته تا غیرمثمر، اگر نه هر ساله، بسته به هدف از نگهداری آن‌ها نیازمند هرس هستند. این هرس می‌تواند به صورت‌های مختلف از قبیل هرس فرم(شکل)، هرس میوه‌دهی، هرس جوان‌سازی، هرس شاخه‌های خشک، آفت‌زده و … باشد.

اخبار سبز کشاورزی ؛ هرس درخت‌ها آن‌گونه که ذکر شد مطابق با شرایط جغرافیایی متفاوت است؛ اما به طور کلی می‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسیم کرد:

1- مناطق گرمسیر

درختان میوه در مناطق گرمسیر کشور تنوع زیادی ندارند و اکثرا از انواع مرکبات و نخل‌ها هستند. باغ‌های مرکبات و نخلستان‌ها که در نوار جنوبی کشور جمعیت غالب را تشکیل می‌دهند در صورت ضرورت داشتن هرس بر روی آن‌ها این کار باید در بهمن ماه یا حداکثر اوایل اسفند انجام گیرد، چرا که با گرم شدن هوا و به جریان افتادن شیره گیاهی و نیز ظهور شکوفه‌ها، نباید به هرس درخت‌ها اقدام نمود.

2- مناطق سردسیر

تنوع درخت‌های مثمر در مناطق سردسیر زیاد و در نتیجه هرس کردن آن‌ها نیز بسته به

نوع درخت متفاوت است. اساسا هرس کردن یک درخت را می‌توان یک هنر و یک دانش دانست، چرا که هدف این کار بسیار مهم است. دیده می‌شود که گاه از یک درخت انگور یا سیب، پس از هرس کردن یک ساقه اصلی و چند شاخه فرعی باقی می‌ماند، اما هدف‌های اصلی از هرس یک درخت میوه می‌تواند شامل: انتخاب شکل و کنترل رشد، تعیین اندازه، ایجاد شاخه‌های میوه‌دهنده جدید، حذف شاخه‌های شکسته و پوسیده و بیمار، به وجود آوردن فضا برای عبور هوا و نور آفتاب به تمام قسمت‌های درخت و ساختن یک درخت زیبا باشد.

اهداف هرس درخت‌ها

هرس سالیانه درخت‌های میوه معمولا در اواخر زمستان یا اوایل بهار به منظور تولید میوه یا شکل‌دهی انجام می‌شود. هرس درختی مانند زردآلو باید با توجه به زمان، چند هفته قبل از وقوع بارندگی‌ها انجام شود. اما هرس بهاری یا تابستانی برای کنترل رشد، شکل‌دهی و کمک به نگهداری شاخه‌های میوه دهنده در سال بعد می‌تواند به اجرا درآید.

در هرس درخت‌های میوه خزان‌کننده سه مرحله را باید رعایت کرد:

1- اولین مرحله هرس در زمان کشت درخت و هنگامی است که آن را از خزانه یا گلدان جدا می‌کنند. برای تبدیل آن به یک درخت باید تعادلی بین مقدار ریشه و اندام‌هوایی آن وجود داشته باشد. باید شاخه‌های اضافی هرس شده و حداکثر ارتفاع آن تا 80 سانتی‌متر باشد. اهمیت این کار کمک به انطباق نهال با شرایط جدید در زمین و امکان نگهداری، مدیریت و مبارزه با آفات و امراض احتمالی است.

2- مرحله دوم هرس در سال بعد انجام می‌گیرد. در این حالت گیاه رشد کرده و تعدادی شاخه به اطراف و در جهات مختلف زده است. برای هرس کردن باید 3 تا 4 شاخه رو به بالا و عمودی را انتخاب و سایر شاخه‌های فرعی را قطع کرد. هرس در سال‌های بعد باید بر روی ساختار این شاخه‌ها و تنظیم شاخه‌های فرعی و افقی آن‌ها باشد.

3- سومین مرحله در هنگام بلوغ کامل درخت و پس از حدود پنج سال برای اغلب درخت‌های میوه انجام می‌شود. هرس در این مرحله باید با هدف هدایت درخت به سمت داشتن شاخه‌های میوه‌دهنده باشد. در این جا باید بر روی درخت‌هایی مانند هلو، هرس سنگین و درخت‌های آلبالو و گیلاس، هرس سبک انجام داد.

هرس درخت‌های میوه تفاوت‌های اساسی دارد. به‌عنوان مثال در درخت‌های هلو، هرس بر روی شاخه‌های فصل گذشته انجام می‌شود، بنابراین فضای کافی برای ظهور جوانه‌ها و غنچه‌های جدید به وجود می‌آید. در اینجا مقداری از این شاخه‌های افقی هرس شده و در حدود دوم سوم آن‌ها برای میوه‌دهی باید باقی بمانند.

در درخت‌های هلو، گوجه، آلبالو و گیلاس می‌توان هرس را بر روی شاخه‌های زنده سه تا پنج ساله انجام داد.

سایر درخت‌های میوه در مناطق سردسیر را می‌توان با در نظر گرفتن نوع درخت، سن وشرایط آن‌ها هرس نمود. معمولا بر روی درخت‌هایی که چند سال از عمر آن‌ها سپری شده است، هرس‌های سبک انجام می‌شود.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۷۲- اسفند ۱۴۰۱