سند افتخار جیرفتی‌ها و عنبرآبادی‌ها

ادامه کشت و صنعت جیرفت

موضوع دیگر این‌که هیچ تحولی در زمینه کشاورزی در منطقه جیرفت صورت نگرفته مگر این‌که اولین پایه و پایلوت آن در کشت و صنعت بنا شده باشد و این سند افتخاری برای جیرفتی‌ها و عنبرآبادی‌ها است.

در کشت و صنعت جیرفت حداقل 75 رقم محصولات زراعی و باغی تکثیر شده و تولید آن علاوه بر تامین نیاز مردم منطقه به سراسر ایران و برخی کشورها صادر می‌شود. یعنی کار، اشتغال، اقتصاد وتولید ثروت و انجام وظایف اجتماعی. جیرفتی‌ها و عنبرآبادی‌ها معتقدند اگر چتر حمایت مدیران منطقه و استان بالای‌ سرشان باشد و چوب لای چرخ در حال حرکت شرکت قرار نگیرد، این نگین سبز دوچندان ثمر می‌دهد.

احیاء و نوسازی باغات مرکبات و خرما

بیش از 800 هکتار باغ مرکبات توسعه یافته و براساس اصول مهندسی و استاندارد احیاء شده و 65 هکتار باغ نخیلات براساس آخرین روش‌های مهندسی توسعه پیدا کرده یا احداث شده است(در حقیقت اکثر باغات خرما غیراقتصادی بود). در این احیاء، اصلاح و بازسازی، نوع رقم اقتصادی منطقه، رعایت فواصل، تک‌پایه کردن و مسایلی از این قبیل مورد توجه قرار گرفته است. آن چنان که در آینده نزدیک، شرکت 6 تن در هکتار از متوسط کشور بیشتر مرکبات تولید می‌کند و از طرفی تمامی 1570 هکتار به سیستم آبیاری تحت‌فشار با قابلیت کنترل لحظه‌ای در حال کار است. در همین رابطه باغات و 51 حلقه چاه نیز به انرژی برق مجهز شدند.

سرمایه‌گذاری سال گذشته

در سال‌های گذشته حدود 80 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صورت گرفته است:

• سردخانه 1200 تنی شرکت که مستهلک و از کار افتاده بود، بازسازی شد و دوران خدمات‌دهی پس از بازسازی را سپری می‌کند.

• تمام سوله‌ها مورد ارزیابی مجدد، تغییر کاربری و تبدیل به سردخانه، کارخانه‌، سالن گرمادرمانی، انبار سرد و … شد.

در سال جاری علاوه بر بهبود بهره‌وری، احیاء باغات، سیستم آبیاری، برق و … دو پروژه عمده نیز انجام گرفته است:

الف: احداث یک سردخانه 2500 تنی قابل افزایش به 3500 تن و تامین، تجهیز و نصب همه ماشین‌آلات که تا قبل از پایان سال بهره‌برداری می‌شود.

ب: احداث یک گلخانه هیدروپونیک با 11 هزار مترمربع با هدف تولید نشاء برای کشاورزان منطقه و نهال مرکبات برای احیاء باغات.

مروری بر وظایف اجتماعی کشت و صنعت

به‌نظر می‌رسد باید نگاه مسئولان منطقه نسبت به وظایف اجتماعی یک شرکت بخش‌خصوصی تغییر کند. وظایف اجتماعی یک مجتمع کشت و صنعت با این وسعت عبارت است از: توجه به امور اجتماعی شهر و منطقه پس از افزایش رشد با توجه به کمیت و کیفیت مجموعه و براساس امکانات و شرایط موجود با تصویب سهامداران و مالکان(حدود 500 مالک و چند تشکل) نه این‌که با تزریق نیرو و کارگر اضافی با تحمیل برخی موارد!!،

بنیان مجموعه به سمت تزلزل پیش رود.

در سال زراعی گذشته 217 هزار نفر روز اشتغال غیرمستقیم(غیر از 300 نفری که به‌طور ثابت کار می‌کنند) برای کارگران کار ایجاد شده و 111 نفر هم به صورت موقت برای مجتمع کار می‌کنند. با بررسی بهتر متوجه می‌شویم که کمتر کشت و صنعتی در ایران یافت می‌شود که تا این میزان وظایف اجتماعی را انجام داده باشد.

ضمن این‌که همه آن‌ها تحت پوشش بیمه تامین‌اجتماعی هستند، حتی کارگران فصلی. به واقع در هر فرصتی حتی اندک، سعی شده تا کارگران را به کار گمارده شوند که شرکت در این زمینه موفق بوده است. علاوه بر این در سال گذشته حدود 130 نفر نیرو از ساکنان جیرفت و عنبرآباد با بیمه و حقوق به کار گمارده شدند

رهایی از خام‌فروشی

پیش به سوی سودآوری ارزی

حدود 30 هزار تن برداشت محصولات زراعی، باغی و دامی خام‌فروشی می‌شوند، در صورتی که اگر بازار خوبی هم داشته باشند، حداقل سود را دارند. در حالی که گریپ‌فروت کشت و صنعت جیرفت هم از سوی روس‌ها هم ترک‌ها خریدار دارد،. عمان نیز متقاضی میوه‌های مرغوب شرکت است. کشورهای آسیای میانه به دلیل فرهنگ و زبان مشترک نیز خواستار آن هستند. علاوه بر این با ایجاد یک کارخانه کنسانتره می‌توان ارزش‌افزوده ایجاد کرد و در دمپینگ بازار مقاومت نمود.

سردخانه، سورتینگ، بسته‌بندی، برندینگ، بازاریابی و بازاررسانی حتی در داخل،کمک موثری به فروش بهتر می‌کند.

ایجاد کارخانه‌های صنایع‌تبدیلی در مورد پیاز و سیب‌زمینی می‌تواند محصول 1000 هکتار اراضی مزارع مجتمع را که به ثمن‌بخس خریداری می‌شود و گاه روی زمین می‌ماند (مردم همین جیرفت و استان کرمان، سالانه صدها تن سیب‌زمینی فریز شده یا چیپس و پیاز سرخ شده و خشک شده و سایر فرآورده‌های این دو محصول را تا 10 برابر قیمت خام‌فروشی خریداری می‌کنند)، به ارزش‌افزوده و سودآور برای زارعان منطقه و کشت و صنعت جیرفت تبدیل کند.

با شرایط اقلیمی ویژه و تولید چهار فصل و با توسعه و افزایش بهره‌وری و عبور از خام‌فروشی به سمت فرآورده‌های مختلف، می‌توان هزاران نیروی کار جدید از بین تحصیلکردگان و کارشناسان (هم اینک بیش از 10 هزار دانش‌آموخته لیسانس و فوق‌لیسانس و بیکار که بیشتر آنها در رشته‌های مرتبط با کشاورزی و صنایع غذایی در منطقه زندگی می‌کنند) را جذب کرد

مجتمع کشاورزی بزرگی که از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب جیرفت گسترده شده و صرفا در زراعت و باغبانی صدها شغل ثابت و پایدار ایجاد نموده و 217 هزار نفر روز کارگر فصلی از مردم آن خطه و استان‌های همجوار در آن نان می‌خورند و کارگران فصلی نیز بیمه هستند.

مجتمع در یک ابتکار ستودنی دیگر، کشاورزان نمونه استانی و ملی و صادرکنندگان برتر را به همکاری و مشارکت در عمران و آبادانی و سرسبز کردن بیشتر جیرفت دعوت نموده تا کارگران بیشتری به کار اشتغال داشته باشند. در این مشارکت، آب، زمین و دانش فنی، آورده‌ی کشت و صنعت بود و نیروی کار، بذر، کود و سم، آورده کشاورز است تا در یک انجام وظیفه اجتماعی، اقتصاد فروشگاه‌ها و مراکز تهیه و توزیع نهاده‌ها، ماشین‌آلات و حمل و نقل، بیشتر بچرخد. تمامی موارد حکایت از آن دارد که کشت و صنعت علاوه بر انجام تعهد در مقابل سهامداران، سعی داشته مسئولیت اجتماعی خود را در بهترین شرایط به انجام برساند.

نمونه موفق وظیفه اجتماعی

رقابت کشاورزان نمونه در مشارکت با کشت و صنعت

در حقیقت اراضی کشت و صنعت جیرفت، عرصه رقابت برترین‌های کشاورزی است و آنها با مشارکت کشت و صنعت، اقدام به کشت سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، خیار، بادمجان، فلفل و … می‌کنند. تولید بیشتر، کارگر و کارمند بیشتر و چرخه اقتصادی بهتر را طلب می‌کند.

جالب است که این اراضی به صورت یک نمایشگاه و مزارع آزمایشی و مزارع شاهد، همواره مورد بازدید دانشجویان، مراکز علمی و ترویجی قرار می‌گیرند و کشاورزان مشارکت‌کننده توان کارشناسی خود را در این عرصه می‌آزمایند.

کشاورزی که 80 تا 90 تن سیب‌زمینی یا پیاز در هکتار برداشت می‌کند خود به خود به قهرمان و نمونه و الگویی برای دیگران تبدیل می‌شود و بهره‌وری را بالا می‌برد. این کشاورزان در هر هکتار تا صد میلیون تومان و بیشتر درآمد دارند و به همین دلیل هر کشاورز تا 100 نفر روز کارگر را به کار می‌گمارد که این نیز انجام یک وظیفه اجتماعی دیگر است و حضور مستمر کارگران باعث امنیت در منطقه می‌شود؛ چرا که در سال گذشته علاوه بر کارگران دائمی و موقت، حدود 217 هزار نفر روز کارگر در این اراضی شاغل بوده‌اند، یعنی حدود 700 کارگر در تمام 365 روز نان برای خانواده‌شان برده‌اند.

به گزارش رسانه‌ها در سال گذشته کشاورزان در فرمانداری جیرفت تجمع کرده، خواستار مشارکت و کشاورزی در اراضی شرکت بودند. در سال جاری که حدود 850 هکتار از اراضی زراعی با مشارکت کشاورزان زیرکشت رفته این حرکت، اعتراضاتی را در پی داشته که چرا زمین در اختیار کشاورزان قرار گرفته است؟!

شرکت در حال تولید بذر سیب‌زمینی است تا در سال آینده اراضی صرفاً توسط کارگران کشت و صنعت به زیر کشت برود که احتمالا نماینده جیرفت و برخی از مسئولان منطقه معترض خواهند شد که چرا اراضی کشت و صنعت برای کشت در اختیار کشاورزان و متقاضیان بیرون از مجموعه قرار نمی‌گیرد!!

در انتظار شکوفایی سال 1400

چنانچه شرایط تحریم تحمیل نمی‌شد و ورود دانش‌فنی، نهاده‌های با کیفیت و حتی سرمایه‌گذار ممکن می‌گشت، شرکت کلا دست از خام‌فروشی برمی‌داشت.

توجه کنید سالانه حدود 22 هزارتن انواع مرکبات (هم قابل صادرات است هم تازه‌خوری آن متقاضیان فراوانی دارد و هم قابل تبدیل به کنسانتره و آبمیوه است)، حدود 1000 تن خرمای درجه یک صادراتی و نزدیک به 6 هزار تن سیب‌زمینی و پیاز(جمعا حدود 30 هزار تن تولید سالانه) که قابل تبدیل و فرآوری به ده‌ها محصول می‌باشند، می‌توانند مسلما سودآوری کشت و صنعت را به بیش از 2 برابر فعلی برسانند.

جالب این‌که 90درصد مرکبات تولیدی با برندینگ شرکت به فروش رسید و تمام خرمای درجه یک نیز صادر شد.

آینده کشت و صنعت

شرکت می‌تواند با حذف درختان پیر و غیراقتصادی و اصلاح و احیاء باغات مرکبات، تولید انواع مرکبات و خرما، توسعه به‌نژادی در دام‌های سبک تا سال 1405 به حدود 35 هزار تن انواع محصولات کشاورزی و پروتئین‌های دامی برسد.

برندسازی و صادرات

شرکت قادر است برندسازی را تقویت و خط تولید صادراتی را فعال نماید و صنایع تبدیلی و فرآوری خرما، مرکبات، سبزی و صنعتی را ایجاد کند. (سهامداران پذیرفته‌اند مبلغ 50 میلیارد تومان از محل سود برای احداث صنایع‌تبدیلی سرمایه‌گذاری کنند). همچنین، شرکت می‌تواند برداشت را تا آن میزان که امکان دارد مکانیزه نموده و در ادامه خطوط درجه‌بندی، بسته‌بندی، سردخانه و حمل سردخانه‌ای ایجاد نماید.

گزارش‌ها حاکی از این است که هم اینک شرکت با کارخانه «نیلی صنعت» عنبرآباد در حال مذاکره برای مشارکت در فرآوری محصول است و این مشارکت می‌تواند برای طرفین سودآور باشد.

استقرار صنایع تبدیلی

شرکت کشت و صنعت جیرفت طرح 5-4 ساله‌ای برای سرمایه‌گذاری و استقرار صنایع بعد از تولید ارائه کرده است.

برداشت ماشینی و مکانیزه، تدارک و خرید ماشین‌های درجه‌بندی و بسته‌بندی محصول، به تقاضای بازار و سفارش مشتری، تجهیز شرکت به کارخانه‌های فرآوری توسعه آبیاری تحت‌فشار، افزایش ظرفیت و احداث سردخانه‌های مدرن و سالن جدید گرما درمانی از آن جمله است.

نمایشگاه دائمی

با توجه به تولید انواع محصولات زراعی، باغی و دامی و گستره وسیع مشتریان، شرکت برنامه‌ریزی برای ایجاد نمایشگاه دائمی محصولات تازه و فرآوری شده خود در نقاطی از شهر و همچنین سالن فرودگاه انجام داده که در صورت تصویب هیات‌مدیره عملیات خواهد شد.

گلخانه هیدروپونیک

یکی از برنامه‌های شرکت افزایش تولید ماده خشک به ازاء آب مصرفی است که با سیستم هیدروپونیک بتواند به ازای 8 تا 25 لیتر آب، یک کیلو محصول تولید نماید.

گام اول هم با ساخت گلخانه‌ هیدروپونیک برداشته شده است. البته بازده اقتصادی چنین طرح‌هایی با هزینه بسیار زیاد مثلا 16-15 میلیارد تومان برای ساخت یک هکتار گلخانه و محاسبه هزینه‌های سرمایه‌ای، هزینه های جاری، هزینه استهلاک(سالانه 800 میلیون تومان) و سودآوری(باید چنین گلخانه‌ای سود خالص یک میلیارد و 600 میلیون تومان در سال بدهد)، جای بحث دارد، اما طرح شرکت این است که چنین گلخانه‌ای به تولید کالایی با ارزش‌تر از محصول نهایی بپردازد، یعنی نشاء سبزی و صیفی و نهال مرکبات برای کشاورزان منطقه و شرکت و به سمت کشاورزی «های‌تک» برود.

گردشگری

طرح بعدی، مطالعات و برنامه‌ریزی برای رونق صنعت گردشگری روستایی، طبیعت‌گردی و بوم‌گردی است که می‌تواند فرهنگ مردم خون‌گرم منطقه را به دنیا معرفی کند و موجب تقویت صنایع‌دستی، فرهنگی و هنری منطقه شود. سالانه میلیون‌ها دلار ارز به کشور وارد نماید، ضمن این‌که هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم همراه با حفظ محیط‌زیست و منابع‌طبیعی به همراه خواهد داشت.

به خدمت گرفتن هوش مصنوعی

در صورت رها شدن از مسائل روزمره و پاسخگویی به افراد سیاسی، جناحی، اداری غیرمسئول و غیرمرتبط که دائم برای این مجتمع کشت و صنعت خصوصی و تولیدی چالش ایجاد می‌کنند، برنامه‌های شرکت تغییر نگاه از کشاورزی سنتی و نیمه‌پیشرفته به سوی به کار گرفتن هوش مصنوعی در کشاورزی است.

توجه داشته باشید حدود 5-4 هزار هکتار زمین مستعد روی زون آبی کشور قرار دارد. در مبحث هوش مصنوعی این امکان وجود دارد تا طی فراخوانی، اساتید و دانشجویان مقاطع مختلف رشته‌های مرتبط دانشگاهی پایان‌نامه و رساله خود را درباره مسیرهای توسعه کیفیت کشت و صنعت و بهره‌گیری از «های‌تک»، هوش مصنوعی و … تهیه و از پشتیبانی‌های شرکت برخوردار شوند.

مشارکت در تدوین پایان‌نامه

و رساله دانشجویان دانشکده‌های کشاورزی و صنایع غذایی

شرکت، ده‌ها پروژه برای کار تحقیقی در زمینه زراعت و باغبانی دارد: آفات جدیدی که به منطقه هجوم آورده، شور شدن اراضی، سوسک حنایی خرما، سوسک کرگدنی خرما که تغییر رفتار داده است، واریته‌های جدید مرکبات، به ویژه ارقامی که از فرانسه آورده شده و کشت گردیده و مشکل ریزش میوه دارد، موضوع تغذیه، رطوبت و … شرکت را دچار چالش کرده که دانشگاه‌ها می‌توانند دانشجویان خود را معرفی کنند تا در تامین هزینه‌های رساله و پایان‌نامه آنها مشارکت و موضوع پایان‌نامه در کمیته فنی شرکت مطرح و برای کار علمی تامین هزینه و امکانات صورت گیرد.

تورهای بازدید تخصصی

علاوه بر این برنامه‌ریزی تورهای بازدید برای متخصصان، دانشگاهیان، اعضای مراکز تحقیقات و شرکت‌های دانش بنیان صورت گیرد. علاقه‌مندان ضمن دیدار از امکانات و توانمندی‌های کشت و صنعت می‌توانند نظرات توسعه‌ای خود را ابراز کنند و طرح‌های ابتکاری ارائه نمایند.

پذیرش سرمایه‌گذار خارجی

با توجه به وجود مجوز سرمایه‌گذاری خارجی مصوب هیات‌مدیره براساس قوانین کشور، انتظار می‌رود در نخستین روزهایی که تحریم‌ها برداشته و تعاملات بین‌المللی آغاز گردد، آمادگی پذیرش سرمایه‌گذار خارجی به صورت مشارکت یا «بای‌بک»، صادرات مجدد، ورود تکنولوژی جدید، تجهیزات نوین و … اعلام و فراخوان شود.

ابوالقاسم گلباف

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۴۸- بهمن ۱۳۹۹