بیمه کشاورزی؛ پشتیبان تولید و تولیدکننده در برابر خطرات

اخبار سبز کشاورزی؛ سیاست‌ها و برنامه‌های صندوق بیمه کشاورزی و همکاران ما باعث شده تا بیمه‌گذاران در سال زراعی 1400-1401 مبلغ 5 هزار و 850 میلیارد تومان غرامت و خسارت دریافت کنند و در سال زراعی گذشته 1401-1402 با افزایش سطح بیمه، مبلغ غرامت نیز به رقم حدود 6 هزار میلیارد تومان رسید.

بیمه‌های نوپدید و بازپدید

فعالیت‌های ترویجی و فرهنگ‌سازی در ایجاد باور و توجیه کشاورزان به سمت بیمه‌گری فعالیت‌هایشان به‌ویژه در مبحث بیمه‌های نوپدید و بازپدید چه تاثیری دارد؟

فعالیت‌های ترویجی و فرهنگ‌سازی وظیفه سازمان تات و سازمان‌های جهادکشاورزی در استان‌ها است و انتظار داریم در مرکز و استان‌ها به این وظیفه عمل شود با این همه، همکاران ما، در سراسر کشور این وظیفه را نیز انجام می‌دهند. به‌عنوان نمونه دو سال قبل به پرورش‌دهندگان میگو پیشنهاد شد فعالیت‌های خود را در مقابل مخاطرات ازجمله زلزله، بیمه کنند و به جز چند مزرعه پرورش میگو در هرمزگان دیگران رغبتی نشان ندادند.

در مبحث بیمه‌های نوپدید و بازپدید بارها پرورش‌دهندگان میگو را توجیه کردیم که در مقابل زلزله و سایر مشکلات خطرات و ریسک شایسته است بیمه را انجام دهند. اما با وجود اینکه اکثر سرمایه‌گذاران در میگو تحصیلات و اوضاع اقتصادی و تمکن مالی خوب به‌ویژه در صادرات دارند؛ این پیشنهاد، کمتر پذیرفته شد که یک هزارم تولید را ضمانت کل محصول بنمایند و بیمه انجام دهند.

متاسفانه در اثر وقوع زلزله که زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری بسیاری از آنها نابود شد و تنها خسارت همان چند مزرعه بیمه شده جبران گردید. پس از این اتفاق که همه ما را متاثر کرد(زیرا بخشی از سرمایه‌های ملی در اثر بی‌توجهی نابود شد) امسال بیش از 50درصد همان فعالان به سمت بیمه آمدند.

نمونه دیگر «نکروز هپاتید» بود که خسارات وارده آن کمرشکن است؛ اما متاسفانه در زمان پرداخت حق بیمه، کشاورز و مرغدار بی‌توجه هستند.

بیمه اجباری و فراگیر آیا به رشد فرهنگ بیمه کشاورزی کمک می‌کند؟

از آنجا که در ماده 33 برنامه توسعه ششم بیمه اجباری وجود داشت که بیمه جوجه‌یکروزه به دلیل پشتوانه اجرایی، استنکاف کننده نداشت؛ اما بیمه دام به دلیل عدم پشتوانه اجرایی موفق نبود. در برنامه هفتم نیز شاهد هستیم که در تبصره الحاقی ماده 33 آن، محصولات اساسی و راهبردی کشاورزی مشمول خرید تضمینی، اجباراً باید بیمه شوند یعنی در سال آینده حدود 20 محصول بیمه اجباری می‌شود. این موضوع با توجه به اهمیت و ضرورت آن، به صورت مستمر توسط بیمه‌گذار مورد استقبال قرار می‌گیرد.

جدای از این، کشاورزی قراردادی نیز به نوعی تشویق را برای زارعین مربوط به همراه داشت به نحوی که کشاورز طرف کشت قراردادی اولاً از 20درصد تخفیف بیمه استفاده می‌کرد و علاوه‌بر آن حق بیمه به صورت سلف و در هنگام برداشت محصول از حساب وی کسر می‌شد. ضمن اینکه بابت هر تن گندم تحویلی مبلغ 150 هزار تومان تشویقی می‌گرفت؛ یعنی در حقیقت کشاورزی قراردادی موجب می‌شود تا بیمه‌گذار از محل بیمه کردن فعالیت زراعی، علاوه‌بر تضمین برداشت و دریافت خسارت، از محل دریافت تشویق سودآوری نیز داشته باشد. همین امر نیز باعث رشد 10درصدی بیمه در سال زراعی گذشته شد و امسال سطح بیمه کشت قراردادی حدود۵۰درصد افزایش داشته است(419 هزار هکتار در سال زراعی گذشته به حدود 2 میلیون هکتار در سال زراعی فعلی می‌رسد).

بیمه ترجیحی نیز نوعی نوآوری در ارتقاء ضریب پوشش بیمه‌ای به حساب می‌آید که به‌نفع کشاورزان پیشرو است؛ در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفته‌است؟

بیمه ترجیحی عموماً مورد استقبال کشاورزان نمونه و مزرعه‌داران با میانگین تولید بالا قرار می‌گیرد که یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که به نفع آنها است.

در بخشی از مناطق مانند قروة کردستان، پاسارگاد شیراز، کنگاور کرمانشاه و ... برداشت گندم در واحد سطح به 8 الی 10 تن در هکتار می‌رسد. در حالی که بیمه معمولی زراعت گندم فقط تا 4 تُن خسارت را پوشش دهد و در صورت بروز خسارت، بابت هر هکتار درنهایت 18 میلیون تومان غرامت به کشاورز تعلق می‌گیرد.

این است که کشاورز مطلع با پرداخت حق بیمه ترجیحی و اختلاف مبلغ حق بیمه، محصول خود را به نوعی به بیمه مجهز می‌کند؛ که چنانچه خسارت وارد شود حتی تا 4 برابر حق بیمه و 400درصد معمولی یعنی تا 86 میلیون تومان غرامت بابت یک هکتار دریافت می‌کند.

در حالی که حق بیمه به جای هکتاری 700 هزار تومان (150درصد) بیمه عادی تنها یک میلیون و 700 هزار تومان پرداخت می‌نماید.

در رابطه با دیگر اقدامات و طرح‌های صندوق بیمه توضیح دهید؟

صندوق بیمه کشاورزی در همکاری و تعامل با وزارت جهادکشاورزی و بانک کشاورزی سالانه اطلاعات دریافتی و داده‌های ثبت شده در سامانه جامع کشاورزی را در اختیار وزارت جهادکشاورزی قرار می‌دهد تا خطاهای آماری کاهش یافته به صفر نزدیک شود و امکان تحلیل و برنامه‌ریزی دقیق فراهم گردد. از طرفی صندوق بیمه کشاورزی در بحث کاربرد سنجش از دور ازجمله سازمان‌های برتر بخش کشاورزی است.

سنجش از دور در مساحی دقیق و واقعی اراضی کشاورزی و ورود آن به سامانه جامع بیمه کشاورزی و همچنین تخمین عملکرد به میزان 90 الی 95درصد درست عمل می‌کند که خدمات آن حتی مورد رضایت 90درصد کشاورزان نیز هست.

تخمین میزان تولید احتمالی در صورت بروز خسارت، تعیین خسارت وارده توسط سنجش از دور نیز از طریق زیست توده گیاهی، بسیار واقعی و قابل استفاده در هر مرجعی است و به همین جهت مورد رضایت دو طرف بیمه‌گذار و بیمه‌کننده قرار دارد.

کاهش مخاطرات اخلاقی

البته در این زمینه نظرات کارشناسان خبره و توانمند در بازدید حضوری و تخمین آنها با داده‌های سنجش از دور مقایسه می‌شود که بیش از 90درصد نزدیک به هم است اما راستی‌آزمایی سنجش از دور، به کاهش مخاطرات اخلاقی برخی نیروها کمک می‌کند.

از دیگر مزایای فناوری برای بخش کشاورزی و کشاورزان در راستای تامین امنیت غذایی می‌توان استفاده از 2500 ایستگاه مجازی هواشناسی را نام برد که تقریبا در شعاع 5 کیلومتری از هم، سراسر کشور را تحت‌پوشش قرار می‌دهند؛ در حالی که 400 ایستگاه سینوپتیک، عمدتاً در مراکز شهرستان‌ها و با فاصله 10 الی 100 کیلومتری از مزارع نمی‌توانند همواره اطلاعات کامل و موثق ارائه دهند.

همکاری شرکت‌های دانش بنیان در پایداری تولید و امنیت غذایی چقدر موثر است؟

اقدام دیگر صندوق بیمه کشاورزی مشارکت با شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه پهنه‌بندی است؛ که گر چه انجام این مهم نیز به‌عهده وزارت جهادکشاورزی است و معمولاً باید توسط مراکز خدمات کشاورزی تشخیص و مساحی دقیق شود؛ اما این کار عموماً با سوال از تولیدکننده و به صورت شفاهی انجام می‌گیرد که به دلایل فراوان آمار متفاوتی ارائه می‌گردد.

خوشبختانه صندوق بیمه کشاورزی در همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان، خدمات اراضی کشاورزی را هم پهنه‌بندی و هم مساحی شده دریافت نموده و مشخص می‌نماید سطح اراضی آبی و دیم و نوع محصول و تغییرات آن و میانگین عملکرد آنها در هر منطقه به صورت دقیق و با استفاده از هوش مصنوعی چقدر است.

امیدواریم خدمات صندوق بیمه کشاورزی مورد قبول کشاورزان و بهره‌برداران محترم قرار گیرد و روزی برسد که هیچ فعالیت کشاورزی بدون خدمات بیمه کشاورزی صورت نگیرد و شاهد صدمه دیدن کشاورزان، سرمایه‌گذاران و کارآفرینان بخش نباشیم.