سورگوم بکاریم

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ بنابر آمارهای هواشناسی، طی 50 سال اخیر، میزان افزایش درجه حرارت در ایران 2/1 سانتی‌گراد بوده که رقمی بسیار بالا و موثر در رشد گیاهان و محصولات کشاورزی است. بنابر همین افزایش، بسیاری از گیاهان مرتعی و علوفه‌ای، عمری کوتاه‌تر داشته و پس از اندک زمانی خشک و از دسترس خارج می‌شوند.

از سوی دیگر، دامداری سنتی ما به استفاده از مراتع عادت داشته که کوتاه شدن عمر گیاهان مرتعی، تغذیه دام‌ها را با مشکل مواجه می‌کند، به‌‌ویژه آن‌که فصول گرم و تابستان‌های ایران بالنسبه طولانی می‌باشند. براساس برآوردها، 70 تا 75 درصد از هزینه‌های دامداری و دامپروری، تأمین غذا برای دام‌ها است و آن گاه که دیگر علوفه‌ای در مراتع نباشد، به ناچار باید از سایر نهاده‌ها نظیر ذرت و جو و یا علوفه‌هایی مانند یونجه استفاده کرد.

طبیعی است که در شرایط کنونی اقتصادی، تحریم‌ها و بالا رفتن قیمت اقلام غذایی دام، تهیه غذا برای دام‌ها مشکلی اساسی است، به‌‌ویژه آن که بخش عمده‌ای از این مواد وارداتی بوده و ثبت سفارش، خرید و واردات آن‌ها به درازا کشیده می‌شود. سالیانه بیش از 3 میلیارد دلار غذای دامی وارد می‌شود که خود مشکلاتی را به همراه دارد.

از میان گیاهان علوفه‌ای که بتواند در ماه‌های خشک و گرم سال بخش زیادی از غذای مورد نیاز دام‌ها را تأمین نماید، سورگوم یا سودان گراس است، چراکه در هنگامی که تقریباً هیچ گیاه مرتعی در مناطق گرم وجود ندارد، این گیاه می‌تواند تأمین‌کننده علوفه و چاره کار باشد. قیمت یونجه خشک بر روی مزرعه هم اکنون افزون بر کیلیویی یک هزار تومان است که با هزینه‌های حمل‌ونقل تا حدود 2 هزار تومان افزایش می‌یابد.

حال اگر دامداری که مقداری زمین نیز داشته باشد، می‌تواند به جای اجاره دادن آن برای کشت‌هایی که معمولاً استقبال چندانی از آن‌ها نمی‌شود و یا کشت گوجه و پیاز، اقدام به کاشت سودان گراس با هدف تأمین علوفه برای دام‌هایش بنماید.

معرفی سورگوم

سورگوم یا سودان گراس، گیاهی از خانواده گندمیان است که برخلاف زمان کشت زمستانی آن‌ها، این گیاه ویژه کشت در تابستان و ماه‌های گرم سال است. اساساً این گیاه را بومی مصر باستان می‌دانند که به‌صورت وحشی در آفریقایی می‌روییده است.

به دلیل امکان رشد آن در کوتاه مدت و بهره‌برداری چند باره از آن، کشت این گیاه بسیار مقرون به صرفه بوده و پاسخگوی نیازهای دامداران در زمان کمبود علوفه است.

روش کشت

سورگوم در شرایط آب‌وهوایی ایران به خوبی رشد می‌کند و در تمام استان‌های گرم امکان کشت دارد. نوع خاک هیچگونه محدودیتی برای کشت آن به وجود نمی‌آورد و در خاک‌های سبک تا سنگین می‌توان آن را کشت کرد. برای آماده کردن زمین در پاییز یک شخم عمیق و در بهار یک شخم سبک کافی است. در صورت قرار گرفتن در تناوب می‌توان آن را پس از برداشت محصولاتی با ریشه عمیق نظیر چغندر و سیب زمینی کشت نمود.

مانند بسیاری از کشت‌ها نیاز به کودهای فسفاته (قبل از کشت 200 کیلو) و کودهای ازته (در زمان کشت 100 کیلو) دارد. پس از هر چین برداشت باید 100 کیلو کود ازته به زمین اضافه کرد. مقدار بذر مصرفی بین 15 تا 20 کیلو در هکتار و تراکم بوته باید بین 200 تا 300 هزار در هکتار باشد.

اجرای کشت به‌صورت ردیفی، برداشت و جمع‌آوری آن را ساده‌تر می‌کند.

برداشت سورگوم

سورگوم‌ها دوگونه بذری و علوفه‌ای دارد که در این جا بیشتر نظر ما بر روی سورگوم علوفه‌ای است. چین اول در حدود دو ماه پس از کشت انجام می‌شود و آن در زمانی است که ارتفاع بوته‌ها بین 1/5 تا 2 متر باشد. چین دوم در حدود 50 روز پس از چین اول و چین سوم بسته به فرا رسیدن سرمای پاییزه دارد.

میزان برداشت علوفه بین 100 تا 150 تن در هکتار (بسته به تعداد بوته‌ها) متغیر است که از این مقدار، 5 تا 11 تن علوفه خشک به دست می‌آید. برداشت سورگوم باید قبل از خشبی شدن اندام‌ها صورت گیرد. این گیاه همانند ذرت برای ذخیره‌سازی در سیلو نیز مناسب است و آن زمانی است که دانه‌ها شکل خمیری داشته باشند.

مزایای سورگوم

این گیاه از نظر رده‌بندی در ارزش غذایی غلات، پس از گندم، برنج، ذرت و جو در جایگاه پنجم قرار دارد و سالیانه در حدود 80 میلیون تن از آن تولید و به مصرف تأمین غذای انسان و دام می‌رسد. سطح زیرکشت این گیاه به تدریج در ایران افزایش یافته و در خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، اصفهان، گیلان و مازندران کشت می‌شود.

میزان درصد پروتئین ارقام آن بین 8 تا 16 درصد و حاوی اسیدآمینه‌های لیزین، متیونین و فیبر زیاد است که برای خوراک دام بسیار ضروری است. دانه‌های این گیاه را در صورت دسترسی نداشتن به ذرت می‌توان بین 50 تا 70 درصد به غذای طیور اضافه کرد.