دانه روغنی کاملینا گامی به سوی خودکفایی روغن
«کاملینا» ازجمله گیاهان جدیدی است که امسال توسط وزارت جهاد کشاورزی برای کشت در اراضی کشور با هدف تولید بخشی از روغن مورد نیاز معرفی شده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ اگر این گیاه از نظر زیست‌محیطی خطراتی نداشته باشد، به نظر می‌رسد با توجه به خصوصیاتی که دارد، می‌تواند نقش موثری در افزایش ضریب خوداتکایی به روغن در کشور را بازی کند.
در گفت‌وگوی اختصاصی با دکتر دانیال کهریزی، استاد دانشگاه و مجری طرح ملی کشت گیاه کاملینا، با این گیاه و خصوصیات آن بیشتر آشنا می‌شویم.
خلاصه صحبت‌های وی را به‌صورت اختصار و بدون ذکر سئوالات ملاحظه می‌کنید:
سال 92 در کشور یونان با این گیاه و خصوصیات آن آشنا و متوجه شدم که برای کشور ما مناسب است. ازجمله خصوصیات آن کم آب بر بودن و مقاومت به تنش‌هایی زیستی مانند خشکی، سرما و آفات است.
بذرهایی از آن را به ایران منتقل و حدود 600 لاین این گیاه پرورش داده شد که در حال حاضر یک رقم از این گیاه به نام «سهیل» برای کشت معرفی شده است. البته ارقامی نیز در نوبت معرفی داریم.
این گیاه در مناطقی با 220 میلی‌متر بارندگی به راحتی رشد می‌کند. با توجه به اینکه70 درصد زمین‌های زراعی در کشور ما دیم و با تناوب زراعی بسیار ضعیفی هستند و یک گیاه روغنی مناسب برای این اراضی نداریم، به همین دلیل گیاه مذکور می‌تواند گزینه مناسبی برای کشت در چنین اراضی باشد.
در اقلیم‌های سرد و گرم و... با همکاری وزارت جهادکشاورزی و در قالب پایان‌نامه‌های دانشجویی آن را آزمایش کرده و پاسخ‌های خوبی گرفته‌ایم. فقط در مناطق گرمسیری اسیدهای چرب اشباع آن، اندکی بیشتر می‌شود.
عملکرد آن در شرایط دیم حدود یک تن و در کشت آبی نیز تا حدود 2700 کیلوگرم بوده است. حدود 40-37 درصد روغن دارد و کنجاله آن از نظر ارزش غذایی برای مصرف دام بسیار مناسب است. روغن‌های امگا 3، امگا 6 و انواع آنتی‌اکسیدان‌ها و خصوصیاتی که در روغن آن وجود دارد در کنجاله آن نیز دیده می‌شود.
در محصولات دامی تولید شده با تغذیه از این کنجاله، به‌عنوان مثال در تخم‌مرغ‌ها و یا گوشت و شیری که دام‌های آن‌ها با این کنجاله تغذیه شده‌اند، این خصوصیات نیز دیده می‌شود و در واقع تغذیه با کنجاله این گیاه باعث غنی‌سازی تولیدات دامی می‌گردد.
این گیاه به آفات و امراض مقاومت خوبی دارد. از طرفی، اگر در تراکم‌های بالا کشت شود، به دلیل وجود مواد آللوپاتیک اجازه رشد به علف هرز نمی‌دهد، در نتیجه در زراعت آن نیاز به هیچ سمی وجود ندارد. از طرف دیگر، از نظر نیاز به کود نیز یک گیاه کاملاً کم‌توقع است و کود چندانی در کشت آن استفاده نمی‌شود. بنابراین، با توجه به موارد گفته شده، اساساً محصولی ارگانیک در اختیار خواهیم داشت.
روغن تولیدی، از نظر امگا3 و توکوفرول‌ها و ویتامین E، غنی و خواص درمانی زیادی دارد و در محصولات آرایشی و بهداشتی نیز می‌توان از آن استفاده کرد.
در بسیاری از محصولات بهداشتی و آرایشی در اروپا از روغن کاملینا استفاده می‌کنند. روغن آن برای نرم و مرطوب‌کنندگی مناسب است. مقالات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد روغن آن برای بیماری‌های قلبی، MS، درمان سرطان و ... موثر است.
گفته شده بومیان فنلاندی که از این روغن استفاده می‌کنند حتی یک مورد سرطان هم در آن‌ها گزارش نشده که علت را همین روغن کاملینا می‌دانند.
در ایران، سازمان‌های استاندارد و سازمان غذا و دارو روی آن تحقیقاتی انجام داده‌اند و اثبات شده که روغن این گیاه هیچ گونه مشکلی برای انسان به وجود نمی‌آورد، لذا در حال تدوین استانداردهای ملی این گیاه هستند. این روغن مجوزهای FDA آمریکا، غذا و داروی کانادا و مجوزهای بهداشتی اتحادیه اروپا را نیز دارد.
زراعت این گیاه فوق‌العاده آسان و با همین ادوات معمول می‌توان عملیات کاشت، داشت و برداشت آن را انجام داد. برای برداشت آن نیز از همین کمباین‌های معمولی برداشت غلات و کلزا با انجام تنظیمات لازم می‌توان استفاده کرد.
دیگر حسن و مزیتی که نسبت به کلزا دارد آن است که کلزا در صورت دیر برداشت کردن دچار ریزش دانه می‌شود اما این گیاه ریزش دانه ندارد.
طبق دستور وزیر جهاد کشاورزی قرار است برای سال 1399، 20 هزار هکتار از این محصول کشت شود که بیشتر در استان‌های فارس، خراسان‌های شمالی و رضوی، کرمانشاه، مازندران، ایلام، کردستان و خوزستان است. قیمت بذر آن کیلویی 20 هزار تومان و قیمت خرید آن 8 هزار تومان است. برای کشت در حدود 7 کیلوگرم در هر هکتار بذر نیاز دارد؛ اگر با دقت کشت و یکنواختی در سبز شدن وجود داشته باشد، حدود 4 کیلوگرم بذر در هر هکتار نیز کافی است، اما به دلیل رعایت نکردن برخی موارد ضروری، مقدار بذر را باید بیشتر در نظر گرفت.
ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۴۵- ۱۳۹۹
