روش‌های جلوگیری از بوته‌میری در نشاها+ اینفوگرافی
برخی از گیاهان بنا بر دلایلی که شرح داده خواهد شد؛ در ابتدا با روش تجمعی در محلی کوچک و محدود با کنترلِ عواملِ رشد، ازقبیل رطوبت، نور، حرارت و سایر عملیات داشت، کشت شده و پس از رشد کافی به زمین اصلی منتقل می‌شوند.
اخبار سبز کشاورزی؛ خزانه‌گیری می‌تواند به‌منظور مراقبت‌های ویژه در پرورش گیاهان، آماده نبودن زمین برای کشت، زودرس یا دیررس کردن محصول و موارد دیگر انجام گیرد.
با توجه به تمام مراقبت‌ها، باز هم برخی از عوارض می‌توانند زمینه‌ساز از بین رفتن این نشاها، چه در محل خزانه و یا در مزرعه اصلی باشند. به غیر از آفات، بوته‌میری یا به‌اصطلاح(Damping off) یکی از موارد مهمی است که می‌تواند نشاها را به زانو درآورد و از بین ببرد.
عارضه بوته‌میری به علت فعالیت مجموعه‌ای از قارچ‌های خاکزی اتفاق می‌افتد که برخی از آنها شامل: ریزوکتونیا(Rhizoctonia)، فوزاریوم(Fusarium)، پی‌تییوم(Pythium) و ... است که به دانه‌ها و گیاهان تازه جوانه‌زده حمله می‌کنند. این عوامل هلاکت و نابودی نشاها در تمام خاک‌ها وجود دارند، اما برای جلوگیری از مرگ نشاها می‌توان به چند اقدام مبادرت ورزید.
این بیماری‌ها به‌طور کلی موجب گندیده شدن و پوسیدگی ساقه در نشاها می‌شوند که امکان دارد باعث آبکی و خمیری‌شدن ساقه نشا و ظهور نقطه‌های خاکستری و یا تیره گردد. در چنین شرایطی برگ‌ها و ساقه‌های لطیف نشاها پژمرده شده و رشد ریشه‌ها متوقف می‌گردد. در برخی موارد می‌توان نشانه‌‌هایی از اندام‌های سفیدرنگ قارچ‌ها را در سطح زمین و در مجاورت ساقه، نزدیک به زمین مشاهده نمود.
نکته دیگر آن که نفوذ این قارچ‌ها قبل از جوانه‌‌زدن بذرها و در درون آنها امکان‌پذیر است. این تهاجم می‌تواند به بذور سبزی، گل‌ها و حتی قلمه‌هایی که در خزانه کشت می‌شوند (در فضای آزاد و گلخانه) و در هر موقع از سال، رخ دهد، هر چند بیشترین موارد بوته‌میری در شرایط گلخانه‌ای و هوای خنک با رطوبت زیاد اتفاق می‌افتد.
در صورت بروز بوته‌میری هیچگونه قارچ‌کش و یا اقدامی نمی‌تواند به نشاها و یا بذرهای آلوده کمک نماید. این به آن معنا است که پیشگیری، یک نکته کلیدی از بروز بیماری است. خوشبختانه جلوگیری از بروز بوته‌میری چندان مشکل نیست. کافی است که با به خاطر سپردن موارد زیر از بروز این اتفاق جلوگیری کرد.
رعایت نظافت: یکی از مهم‌ترین موارد پیشگیری تمیز نگه‌داشتن تمام ابزار کار است. در زمان استفاده دوباره از جعبه‌ها و سبزی‌های نشاکاری، باید با دقت کامل آنها را با آب و صابون شستشو کرد. پس از این مرحله آنها را به مدت 30 دقیقه در مایع سفیدکننده 10درصد قرار داد. آنها را کامل خشک کرد و برای پرکردن با خاک مخصوص آماده نمود. تمام ابزار کار شامل ظرف آبیاری، دستکش، بیلچه و هر وسیله‌ای که امکان دارد به قارچ آلوده شده باشد؛ باید تمیز شوند. در صورت دست‌زدن به خاک و ابزار آلوده به خاک، باید دست قبل از شروع عملیات کشت، به خوبی شسته شود.
خاک: هیچگاه از خاک سال گذشته برای خزانه‌گیری استفاده نکنید. بهتر است از خاک جدید استفاده شود، چرا که احتمال دارد خاک کهنه به قارچ آلوده شده باشد. بهترین خاک برای خزانه‌گیری باید نسبت به هر نوع عامل بیماری‌زا استرلیزه شده باشد.
حال چنانچه خود کشاورز مایل به تهیه خاک باشد؛ بهتر است که آن ضدعفونی شود و از خاک سایر گلدان‌ها، کمپوست و یا خاک باغچه استفاده نشود.
بذر: از کشت انبوه مقدار زیادی بذر در یک محل محدود خودداری شود چرا که موجب تجمیع رطوبت می‌شود که می‌تواند باعث بوته‌میری شود. در هنگام ظهور گیاهچه‌ها از دادن کود اضافی خودداری شود، چرا که باعث ضعیف شدن گیاهچه‌ها می‌گردد.
آب: برای آب دادن به بذور باید از آب تمیز نیمه‌گرم(30 درجه) استفاده کرد. باید گلدان و ظروف نشا، دارای زهکش باشند تا آب اضافی از آنها خارج شود.
رطوبت: در ابتدای کشت و تا زمان ظهور جوانه‌ها باید رطوبت بالا باشد، اما با رویش جوانه‌ها باید پوشش گلدان‌ها برداشته شود. حتی برای گردش هوا می‌توان از یک دستگاه پنکه یا تهویه استفاده کرد. در صورت خزانه‌گیری در هوای آزاد باید تا گرم شدن هوا صبر کرد. حداقل درجه حرارت خاک در حدود 15 درجه و بسته به نوع گیاه تا 20 درجه است.
خاک سرد می‌تواند باعث بوته‌میری شود. بوته‌ها با افزایش رشد نسبت به قارچ‌های بوته‌میری مقاوم شده و امکان آسیب‌رسیدن به آنها کاهش می‌یابد.
ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۶-اردیبهشت ۱۴۰۳
